دوشنبه, ۲۴ دی, ۱۴۰۳ / 13 January, 2025
انقلاب طبیعی
اصطلاح جامعه‌شناسی كه برای نخستین بار توسط استاد زنده یاد دكتر غلامحسین صدیقی وارد زبان فارسی شده است، دو ریشه دارد:
واژه لاتینیsocius به معنی مصاحب و جامعه، و لغت ology كه یونانی است به معنی تحقیق.
جامعه‌شناسی را می‌توان به عنوان تحقیق در مبانی عضویت افراد جامعه تعریف كرد.
در تعریفی فنی‌تر از جامعه‌شناسی می‌توان آن را تحلیل ساختار روابط اجتماعی كه بر اثر تعامل به وجود آمده است، تعریف كرده ولی به دلیل تنوع وافر نظرگاه‌های مختلفی كه مختص رشته جامعه‌شناسی است، هیچ تعریفی نمی‌تواند برای این اصطلاح از هر لحاظ وافی به مقصود باشد. سابقه تحقیق درباره جامعه را می‌توان به افلاطون و ارسطو در فلسفه یونانی و ابن خلدون در اندیشه اسلامی و عصر روشنفكری اسكاتلندی كه به اروپاییان تعلق دارد، رساند. ولی اصطلاح جامعه‌شناسی توسط «آگوست كنت» كه شرح آن خواهد آمد در سال ۱۸۲۴ میلادی آغاز شده و در خلال دروس فلسفه اثباتی كه توسط وی ارایه می‌شد به طرز متداول‌تر مورد استعمال قرار گرفت كه تا قبل از این اصطلاح از «فیزیك اجتماعی» استفاده می‌كردند.
در اواسط قرن نوزدهم میلادی گروه‌های كوچكی از روشنفكران سراسر اروپا فعالانه دست اندركار ترویج رشته تازه بودند.
در اواخر دهه ۱۸۸۰ میلادی امیل دوركیم به تدریس دروس جامعه‌شناسی در دانشگاه بردو اشتغال داشت كه متعاقبا گروه درخشانی از جامعه‌شناسان را در اطراف خود در سوربن گرد آورد و به تاسیس نشریه سال جامعه‌شناسی در سال ۱۸۹۸ میلادی منجر شد. «سال جامعه‌شناسی» كه از سال ۱۸۹۸ تا ۱۹۱۳ به سردبیری دوركیم منتشر می‌شد را بیشتر نوعی آزمایشگاه جامعه‌شناسی وصف كرده‌اند. این نشریه بطور قطع عامل نهادی مهمی بود كه تفوق جامعه‌شناسی دوركیم را بر گروه‌های رقیب آن در فرانسه تضمین می‌كرد.
تحولاتی مشابه در جاهای دیگر اروپا نیز صورت گرفت در آلمان توجه به جامعه‌شناسی به وسیله انجمن مطالعات سیاست اجتماعی برانگیخته شد كه نشریه‌اش به نام «بایگانی علوم اجتماعی و سیاست اجتماعی» تا شروع جنگ جهانی اول حاكم بر جامعه‌شناسی آلمان بود. نخستین آثار كلاسیك جامعه‌شناسی این كشور، طرح جامعه‌شناسی اثر گومپلو ویكز و جمع و جامعه تالیف تونیس در سال‌های ۱۸۸۳ و ۱۸۸۹ میلادی انتشار یافت. نخستین كنگره‌های مهم جامعه‌شناسی آلمانی در سال‌های ۱۹۱۰ و ۱۹۱۲ در فرانكفورت و برلین برپا شد. مهمترین نقش ایتالیایی‌ها در پدید آوردن آثار جامعه‌شناسی به وسیله «پاره‌تو» ایفا شده كه كتابش به نام «تتبعی در جامعه‌شناسی عمومی» كوششی برای ارایه یك بیان مضبوط و با قاعده در باب نظرگاه جامعه‌شناختی بود. در بلژیك گیوم دوگریف كتاب خود را به نام «مقدمه‌یی بر جامعه‌شناسی» بین سال‌های ۱۸۸۶ و ۱۸۸۹ منتشر كرد.
در امریكا خصوصا در دانشگاه شیكاگو جامعه‌شناسی از بنیان نیرومندی برخوردار بوده است. «اسمال» به تاسیس نشریه امریكایی در سال ۱۸۹۵ میلادی و انجمن امریكایی جامعه‌شناسی در سال ۱۹۰۷ میلادی اقدام كرد.
در انگلستان «هربرت اسپنسر» (مطالعه جامعه‌شناسی در سال ۱۸۷۳ میلادی)، «بنیامین كید» (تحول اجتماعی) و «گدس» (تحول شهرها سال ۱۹۱۵ میلادی) از شهرتی بین‌المللی در مراحل اولیه برخوردار شدند ولی دایر شدن دروس و بخش‌های جامعه‌شناسی در دانشگاه‌های انگلیسی به كندی پیش رفت.
توسعه نامتعادل جامعه‌شناسی در انگلیس را اغلب معلول سنت‌گرایی، تجربه‌گرایی، فردیت گرایی فرهنگ انگلیسی توضیح داده‌اند. ولی علت قوی‌تر برای این امر وجود دارد كه آن شاید زاییده خصومتی باشد كه نهادهای دانشگاهی خصوصا در كمبریج و آكسفورد نسبت به رشته جدید روا داشته است.
آگوست كنت اولین كسی بود كه واژه جامعه‌شناسی را به كار برد. او تاثیر زیادی بر نظریه‌پردازان بعد از خود مخصوصا اسپنسر و دوركیم گذاشت. همچنین مانند بسیاری از جامعه‌شناسان امروزی معتقد بود كه روش‌های جامعه‌شناسی باید علمی باشند.
سن سیمون از كنت مسن‌تر بود و كنت منشی او بود. بین این دو فرد نقاط مشترك قوی وجود دارد و مباحث میان آنها موجب اختلاف بعدشان شده است. كنت و سن سیمون سال‌های متمادی با هم كار كردند اما در سال ۱۸۲۴، اختلافات بین آنها به وجود آمد.
چرا كه كنت معتقد بود حقوق او كم است. در دوران جوانی وی با سن سیمون روابط ناخوشایندی داشته است ولی كنت می‌نویسد: «من قطعا از لحاظ فكری به او (سن سیمون) مدیو نم، او مرا در یك جهت فلسفی تغذیه كرد كه امروزه از آن استفاده می‌كنم و تا پایان عمرم از آن دفاع می‌كنم.» مهمترین و جالب‌ترین جنبه افكار سن سیمون اهمیت وی در توسعه و رشد نظریه‌های محافظه‌كارانه و نظریه رادیكالی مانند ماركس بود و از جهات گوناگون با جامعه شناسی محافظه‌كاری متفاوت است. در جهت محافظه‌كاری او سعی داشت جامعه را آنطور كه هست نگاه دارد و در جست‌وجوی بازگشت به زندگی گذشته نبود. او یك اؤبات‌گر بود یعنی در بررسی پدیده اجتماعی همان تكنیكی كه در علوم طبیعی به كار می‌رود را پیشنهاد می‌كند. از جهت دیگر جنبه رادیكالی سن سیمون نیاز به اصطلاحات سوسیالیستی مخصوصاً سیستم اقتصادی متمركز را لازم دارد. آثار اگوست كنت حداقل بخشی از آن نمایانگر گرایش مخالف او نسبت به انقلاب فرانسه و جریان روشنفكری است. او از آشفتگی و بی‌نظمی در جامعه رنج می‌برد و از آنهایی كه در فرانسه بذر روشنفكری و انقلاب را كاشته بودند انتقاد می‌كند و فلسفه خود را تحت عنوان اثبات‌گرایی یا فلسفه مثبت نامید تا در مقابل فلسفه منفی روشنفكری قرار گیرد.
آگوست كنت، فیزیك اجتماعی را بعدها جامعه‌شناسی خواند تا از این طریق با فلسفه منفی و بی‌نظمی موجود در جامعه فرانسه به مبارزه برخیزد. استفاده از واژه فیزیك اجتماعی بدین خاطر بود كه كنت آن را بعدها از علوم سخت قرار داده بود. این علم جدید در دیدگاه او یك علم مسلط است كه به دو قسمت ایستایی اجتماعی (ساختار اجتماعی موجود) و پویایی اجتماعی (تغییر اجتماعی) تقسیم می‌شود. گرچه هردو در جست‌وجوی كشف قوانین اجتماعی هستند اما معتقد بود كه پویایی اجتماعی از ایستایی مهمتر است. كنت برتغییر انقلابی تكیه نمی‌كند، چراكه معتقد به انقلاب طبیعی در جامعه است و تنها اصلاح را برای جامعه مفید می‌داند. كنت در نظریه تكاملش، جهان را به سه مرحله تصور ذهنی كرده است كه عبارتند از:
مرحله اول: مرحله زبانی كه اولین مرحله است از بدو پیدایش بشر تا سال ۱۳۰۰ میلادی. در این دوران نظام فكری و اعتقادات بر نیروهای ماورای طبیعی و مذهب تكیه می‌كند.
مرحله دوم: متافیزیك است كه بین سال‌های ۱۳۰۰ تا ۱۸۰۰ میلادی رخ داده است. در این دوران نیروهای مجرد مانند طبیعت به جای آفریدگار قرار می‌گیرد و سرانجام در سال ۱۸۰۰ میلادی كه جهان به مرحله اثباتی رسیده و اعتقاد به علم مطرح است. (مرحله سوم)
كنت معتقد است كه بی‌نظمی‌های زیادی در جهان وجود دارد اما تغییرات فكری برای اصلاح لازم است و دیگر نیازی به انقلاب سیاسی و اجتماعی نیست.
كنت معتقد است كه جامعه‌شناسی سرانجام یك نیروی غالب الهی در دنیا می‌شود چراكه توانایی تفسیر قوانین اجتماعی و اصلاح مشكلات اجتماعی را دارد. كنت توانست پایه‌های توسعه و گسترش نظریه‌های جامعه‌شناختی را بنا گذارد.
داوود نادمی
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست