پنجشنبه, ۲۸ تیر, ۱۴۰۳ / 18 July, 2024
آیا رؤیا حقیقت دارد؟
دانشمندان طبیعی اروپا برای رؤیا حقیقتی قائل نیستند و بحث از ارتباط آن با حوادث خارجی را واجد وزن علمی نمیدانند، جز بعضی از روانشناسان که درباره آن تحقیقاتی دارند و علیه دسته اول به خوابهایی که پرده از امور پنهانی برمی دارد یا از حوادث آینده خبر میدهد - به طوری که نمیتوان آنها را تصادفی و اتفاقی دانست - استدلال کردهاند.
قرآن در این باره چه میگوید؟
در قرآن شریف خوابهایی از پیغمبران و دیگران نقل و تصدیق شده است; مانند خواب حضرت ابراهیم درباره ذبح اسماعیل، خواب حضرت یوسف، خواب رفقای زندانی آن حضرت، خواب ملک مصر و خواب رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله درباره فتح مکه. در روایات پیغمبر اکرم صلیاللهعلیهوآله و ائمه اطهار علیهالسلام شده نیز شواهدی وجود دارد.
همه ما یا خودمان خوابهایی دیدهایم که بر امور مخفی یا حل مشکلات علمی یا وقوع حوادثی در آینده دلالت داشته است و یا از دیگران این گونه خوابها را شنیدهایم. این خوابها - مخصوصا خوابهای صریحی که به تعبیر احتیاج ندارد - را نمیتوان اتفاقی دانست و به طور کلی با جریانهایی که قابل انطباق بر آنها است، بیارتباط خواند.
البته نمیتوان انکار کرد که بعضی از عوامل درونی از قبیل امراض و انحرافات مزاجی و خستگی و پری شکم و همچنین پارهای از عوامل بیرونی مانند گرما و سرما و دیگر چیزهادر قوه خیال تاثیر دارد و قوه مخیله نیز در خواب مؤثر است; مثلا کسی که تحت تاثیر حرارت یا برودت شدید واقع شده، در خواب آتشهای شعله ور یا برف و یخ مشاهده میکند و کسی که امتلای معده و انحراف مزاج دارد، خوابهای مشوش و بیسروته میبیند.
همچنین اخلاقیات و صفات نفسانی نیز در رؤیا بیتاثیر نیست. به همین جهت اکثر خوابها در اثر تخیلاتی است که اسباب داخلی و خارجی موجب آنها شده و در واقع کیفیت تاثیر آن اسباب را نشان میدهد. دانشمندان طبیعی فقط همین اسباب را بررسی کردهاند و نتیجه گرفتهاند که خواب حقیقت ندارد; ولی همان طور که تاثیر این اسباب را نمیتوان انکار کرد، حقیقت داشتن پارهای از رؤیاها و ارتباط آنها با امور خارجی را نیز نمیتوان نادیده گرفت.
عالم مثال که از نظر مرتبه وجود، فوق عالم طبیعی است و موجودات آن صورتهای بیمادهاند و نسبتبه موجودات مادی جنبه علیت دارند.
آیا نفس با رؤیا اتصال دارد؟
کسی که خواب میبیند در فلان روز فلان جریان واقع خواهد شد و در موقع معین هم واقع میشود، نمیتوان گفت نفس او با حادثهای که هنوز وجود نیافته ارتباط پیدا کرده است; زیرا ارتباط وجودی بین موجود و معدوم محال است. همچنین کسی که خواب میبیند در فلان مکان ظرفی چنین و چنان دفن است و فلان مقدار سکه طلا و نقره در آن موجود است و
بعد از بیدار شدن به سراغ آن جا میرود و زمین را حفر میکند و ظرف را با همان خصوصیات مییابد، نمیتوان گفت نفس وی با آن ظرف اتصال داشته است; زیرا اتصال نفس با امور مادی از راه حواس صورت میگیرد و ظرفی که با فاصله زیر خاک قرار گرفته قابل درک حسی نیست. به همین جهت گفتهاند ارتباط نفس با این گونه حوادث و اشیا از راه اتصال با علل و اسباب آنها است.
توضیح آن که جهان هستی مشتمل بر سه عالم است:
۱) عالم طبیعت که با آن آشنایی کامل داریم.
۲) عالم مثال که از نظر مرتبه وجود، فوق عالم طبیعی است و موجودات آن صورتهای بیمادهاند و نسبتبه موجودات مادی جنبه علیت دارند.
۳) عالم عقل که فوق عالم مثال است و در آن حقایق موجودات بدون ماده وصورت موجودند و نسبتبه موجودات عالم مثال جنبه علیت دارند.
نفس انسان به واسطه تجردش با عوامل فوق طبیعتسنخیت دارد و هنگام خواب که به ادراکات حسی اشتغال ندارد، طبعا به عالم هم سنخ خود برمیگردد و طبق استعدادهایش حقایقی از آن عالم را مشاهده میکند. نفس کامل که قدرت درک مجردات را با همان تجرد عقلیشان دارد، علل و اسباب را به نحو کلیت درک میکند; ولی نفسی که به آن پایه از کمال نرسیده; حقایق کلی را با صورتهای جزئی حکایت میکند; چنان که ما معنای سرعت کلی را با تصور یک جسم سریع الحرکهٔ و معنای عظمت را با تصور کوه حکایت میکنیم. نفسی که هنوز به مرحله تجرد عقلی نرسیده، در عالم مثال متوقف میشود و گاه علل و اسباب اشیاء را در عالم مثال به همان صورت واقعی میبیند و در آنها دخل و تصرف نمیکند و این همان خوابهای صریحی است که غالبا اهل صدق و صفا میبینند; و گاه موجودات مثالی را به صورتهایی که با آنها مانوس است، درک میکند; چنان که علم را به صورت نور و جهل را به صورت ظلمت میبیند و حتی ممکن است ذهن از یک معنا به معنای ضد آن منتقل شود.
از این گونه خوابها همان خواب مشهوری است که نقل میکند: مردی نزد ابن سیرین، معبر معروف، آمد و گفت: خواب دیدم مهری به دست دارم و دهان و عورت مردم را با آن مهر میکنم. ابن سیرین گفت: تو مؤذن میشوی; مردم با اذان تو روزه میگیرند و از خوردن و آمیزش جنسی خودداری میکنند.
خواب دو قسم است; خواب صریح که نفس خواب بیننده در مشاهدات خود تصرفی نمیکند و به تعبیر احتیاج ندارد; و خواب غیر صریح که نفس در آنچه دیده تصرفاتی کرده.
رؤیا چند قسم است؟
از آنچه گفته شد، به دست آمد که خواب دو قسم است; خواب صریح که نفس خواب بیننده در مشاهدات خود تصرفی نمیکند و به تعبیر احتیاج ندارد; و خواب غیر صریح که نفس در آنچه دیده تصرفاتی کرده; از این جهتبه تعبیر و بازگرداندن صورت ذهنی او به صورت حقیقی و اولی نیاز دارد; مانند تعبیر نور به علم و ظلمتبه جهل و حیرت.
خوابهای غیر صریح نیز دو دستهاند: یکی خوابهایی که انتقال و حکایت در آنها روشن است و به آسانی میتوان آنها را به اصل برگرداند; مانند مثالهای گذشته; و دیگر خوابهایی که تصرفات نفس در آنها پیچیده و مبهم است و یافتن مشهودات اصلی برای شخص معبر سختیا غیر ممکن است. این دسته از خوابها همان خوابهایی است که آن هارا «اضغاث احلام» و پوچ و بیتعبیر میخوانند.
این خلاصه بحثی است که دانشمندان علم النفس درباره رؤیا کردهاند و در قرآن شریف مؤیداتی برای آن میتوان یافت; مثلا موضوع بازگشت نفس به عالم فوق طبیعت در حال خواب از این دو آیه استفاده میشود: «هو الذی یتوفاکم باللیل;۱ الله یتوفی الانفس حین موتها و التی لم تمت فی منامها فیمسک التی قضی علیها الموت و یرسل الاخری.»۲ ظاهر این آیات شریف این است که نفس در حال خواب از بدن گرفته میشود وتعلقش به حواس ظاهر قطع میگردد و به سوی پروردگار بازگشت میکند; بازگشتی که مشابه بازگشت هنگام مرگ است.
همچنین به اقسام سه گانه رؤیا نیز اشاراتی موجود است; مثلا خواب حضرت ابراهیم علیهالسلام و خواب رسول اکرم صلیاللهعلیهوآله ا زنوع اول و خواب رفقای زندانی یوسف از نوع دوم است. قرآن کریم به خوابهای پیچیده و مبهم نیز اشاره دارد و از معبران مصر حکایت میکند که خواب ملک را از «اضغاث احلام» دانستند.۳
تعمیرکار درب برقی وجک پارکینگ
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
فروش انواع ژنراتور دیزلی با ضمانت نامه معتبر
مسعود پزشکیان ایران دولت چهاردهم محمدجواد ظریف پزشکیان دولت علی باقری انتخابات علیرضا زاکانی رئیس جمهور رهبر انقلاب ترور
هواشناسی پلیس پلیس فتا تهران قتل شهرداری تهران پشه آئدس تعطیلی ادارات عزاداری محرم تیراندازی سازمان تامین اجتماعی زلزله
قیمت طلا قیمت خودرو قیمت دلار خودرو واردات خودرو دولت سیزدهم حقوق بازنشستگان بازار خودرو بازنشستگان دلار سایپا مسکن
تلویزیون سینما سریال امام حسین (ع) فرهاد مشیری فیلم امام حسین سینمای ایران دفاع مقدس صداوسیما لیلی رشیدی وزارت ارشاد
محصولات کشاورزی فناوری ماه دانشگاه تهران
آمریکا دونالد ترامپ جو بایدن رژیم صهیونیستی غزه روسیه اسرائیل فلسطین جنگ غزه چین ترور ترامپ طوفان الاقصی
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان علیرضا بیرانوند نقل و انتقالات تراکتور باشگاه پرسپولیس مهدی طارمی رئال مادرید لیگ برتر ایران نقل و انتقالات لیگ برتر
هوش مصنوعی فضای مجازی سرعت اینترنت عیسی زارع پور اینترنت روزنامه اپل ناسا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات شیائومی
خیار رژیم غذایی کاهش وزن گرمازدگی لاغری بارداری افسردگی صبحانه استرس