احکام اذان و اقامه

برای مرد و زن مستحب است پیش از نمازهای یومیه اذان واقامه بگویند, ولی پیش از نماز عید فطر و قربان مستحب است سه مرتبه بگویند الصلاهٔ

برای‌ مرد و زن‌ مستحب‌ است‌ پیش‌ از نمازهای‌ یومیه‌ اذان‌ واقامه‌ بگویند، ولی‌ پیش‌ از نماز عید فطر و قربان‌مستحب‌ است‌ سه‌ مرتبه‌ بگویند:"الصلاهٔ‌". و در نمازهای‌ واجب‌دیگر سه‌ مرتبه‌ الصلاهٔ‌ را به‌ قصد رجاء بگوید.مستحب‌ است‌ در روز اولی‌ كه‌ بچه‌ به‌ دنیا می‌آید یا پیش‌ ازآنكه‌ بندنافش‌ بیفتد، در گوش‌ راست‌ او اذان‌ و در گوش‌ چپش‌اقامه‌ بگویند.اذان‌ هیجده‌ جمله‌ است‌: "الله‌ اكبر" چهار مرتبه‌، "اشهد ان‌ لااله‌ الا الله‌،اشهد ان‌ محمدا رسول‌ الله‌، حی‌ علی‌ الصلاه‌، حی‌ علی‌الفلاح‌، حی‌ علی‌ خیر العمل‌، الله‌اكبر، لا اله‌ الا الله‌"، هر یك‌ دومرتبه‌. و اقامه‌ هفده‌ جمله‌ است‌ یعنی‌ دو مرتبه‌"الله‌ اكبر" ازاول‌ اذان‌، و یك‌ مرتبه‌ "لا اله‌ الا الله‌" از آخر آن‌ كم‌ می‌شود، وبعداز گفتن‌ "حی‌ علی‌ خیر العمل‌" باید دو مرتبه‌ "قد قامت‌ الصلاه‌"اضاضه‌ نمود.

"اشهد ان‌ علیا ولی‌ الله‌" جزو اذان‌ و اقامه‌ نیست‌، ولی‌خوب‌ است‌ بعداز "اشهد ان‌ محمدا رسول‌ الله‌" به‌ قصد قربت‌گفته‌ شود.

"الله‌ اكبر" یعنی‌ خدای‌ تعالی‌ بزرگتر از آن‌ است‌ كه‌ او را وصف‌ كنند."اشهدان‌ لا اله‌ الا الله‌" یعنی‌ شهادت‌ می‌دهم‌ كه‌ غیر خدایی‌كه‌ یكتا و بی‌همتا است‌،خدای‌ دیگری‌ سزاوار پرستش‌ نیست‌.

"اشهد ان‌ محمدا رسول‌ الله‌" یعنی‌ شهادت‌می‌دهم‌ كه‌ حضرت‌ محمد بن‌عبد الله‌ صلی‌ الله‌ علیه‌ و آله‌ و سلم‌، پیغمبر و فرستاده‌خدا است‌. "اشهد ان‌ علیا امیر المؤمنین‌ ولی‌ الله‌" یعنی‌ شهادت‌

می‌دهم‌ كه‌ حضرت‌ علی‌علیه‌ الصلاهٔ‌ و السلام‌، امیر المؤمنین‌ و ولی‌خدا بر همه‌ خلق‌ است‌. "حی‌ علی‌ الصلاه‌"یعنی‌ بشتاب‌ برای‌ نماز."حی‌ علی‌ الفلاح‌" یعنی‌ بشتاب‌ برای‌ رستگاری‌. "حی‌ علی‌ خیرالعمل‌"یعنی‌ بشتاب‌ برای‌ بهترین‌ كارها كه‌ نماز است‌. "قد قامت‌ الصلاه‌"یعنی‌ به‌تحقیق‌ نماز برپا شد. "لا اله‌ الا الله‌" یعنی‌ خدایی‌سزاوار پرستش‌ نیست‌ مگرخدایی‌ كه‌ یكتا و بی‌همتااست‌.بین‌ جمله‌های‌ اذان‌ و اقامه‌ باید خیلی‌ فاصله‌ نشود. و اگر بین‌آنها بیشتر ازمعمول‌ فاصله‌ بیندازد، باید دوباره‌ آن‌ را از سربگیرد.اگر در اذان‌ و اقامه‌ صدا را در گلو بیندازد، چنانچه‌ غناشود یعنی‌ به‌طور آوازه‌ خوانی‌ كه‌ در مجالس‌ لهو و بازیگری‌ معمول‌است‌ اذان‌ و اقامه‌ را بگویدحرام‌ است‌، و اگر غنا نشود مكروه‌ می‌باشد.

● در پنج‌ نماز اذان‌ ساقط می‌شود :

۱) اول‌: نماز عصر روزجمعه‌.

۲) دوم‌:نماز عصر روز عرفه‌ كه‌ روز نهم‌ ذی‌حجه‌ است‌.

۳) سوم‌: نماز عشای‌ شب‌ عید قربان‌ برای‌كسی‌ كه‌ در مشعر الحرام‌ باشد.

۴) چهارم‌: نماز عصر و عشای‌ زن‌ مستحاضه‌. پنجم‌:نماز عصر وعشای‌ كسی‌ كه‌ نمی‌تواند از بیرون‌ آمدن‌ بول‌ و غائط خودداری‌ كند.

و دراین‌ پنج‌ نماز در صورتی‌ اذان‌ ساقط می‌شود كه‌ با نمازقبلی‌ فاصله‌ نشود، یا فاصله‌ كمی‌بین‌ آنها باشد، ولی‌ فاصله‌ شدن‌ نافله‌ و تعقیب‌ ضرر ندارد.

اگر برای‌ نماز جماعتی‌ اذان‌ و اقامه‌ گفته‌ باشند، كسی‌ كه‌ با آنجماعت‌ نمازمی‌خواند، نباید برای‌ نماز خود اذان‌ و اقامه‌بگوید.اگر برای‌ خواندن‌ نماز جماعت‌ به‌ مسجد رود و ببیند جماعت‌تمام‌ شده‌،تا وقتی‌ كه‌ صفها به‌ هم‌ نخورده‌ و جمعیت‌ متفرق‌ نشده‌نمی‌تواند برای‌ نماز خوداذان‌ و اقامه‌ بگوید، در صورتی‌ كه‌برای‌ جماعت‌ اذان‌ و اقامه‌ گفته‌ شده‌ باشد.در جایی‌ كه‌ عده‌ای‌ مشغول‌ نماز جماعتند یا نماز آنان‌ تازه‌تمام‌ شده‌ وصفها به‌ هم‌ نخورده‌ است‌، اگر انسان‌ بخواهد فرادی‌ یابا جماعت‌ دیگری‌ كه‌ بر پامی‌شود نماز بخواند، با سه‌ شرط اذان‌ و اقامه‌ از او ساقط می‌شود:

۱) اول‌: آنكه‌برای‌ آن‌ نمازاذان‌ و اقامه‌ گفته‌ باشند.

۲) دوم‌: آنكه‌ نماز جماعت‌ باطل‌ نباشد.

۳) سوم‌:آنكه‌ نماز او و نماز جماعت‌ در یك‌ مكان‌ باشد. پس‌ اگرنماز جماعت‌ داخل‌ مسجدباشد و او بخواهد در بام‌ مسجد نماز بخواند، مستحب‌ است‌ اذان‌ و اقامه‌ بگوید. اگر در شرط دوم‌ از شرطهایی‌ كه‌ در مسأله‌ پیش‌ گفته‌ شده‌ شك‌ كند یعنی‌شك‌ كند كه‌ نماز جماعت‌ صحیح‌ بوده‌ یا نه‌، اذان‌ و اقامه‌ از او ساقط است‌. ولی‌ اگردر یكی‌ از دو شرط دیگر شك‌ كند، مستحب‌ است‌ اذان‌ و اقامه‌ بگوید. كسی‌ كه‌ اذان‌ و اقامه‌ دیگری‌ را می‌شنود، مستحب‌ است‌ هر قسمتی‌ را كه‌می‌شنود بگوید. ولی‌ در حكایت‌ اقامه‌ كه‌ از دیگری‌ بشنود از "حی‌ علی‌الصلاهٔ‌" تا "حی‌ علی‌ خیر العمل‌" را به‌ امید ثواب‌ بگوید.

كسی‌ كه‌ اذان‌ و اقامه‌ دیگری‌ را شنیده‌، چه‌ با او گفته‌ باشد یا نه‌، درصورتی‌ كه‌ بین‌ آن‌ اذان‌ و اقامه‌ و نمازی‌ كه‌ می‌خواهد بخواند زیاد فاصله‌ نشده‌ باشد،می‌تواند برای‌ نماز خود اذان‌ و اقامه‌ نگوید. اگر مرد اذان‌ زن‌ را با قصد لذت‌ بشنود، اذان‌ از او ساقط نمی‌شود. بلكه‌اگر قصد لذت‌ هم‌ نداشته‌ باشد، ساقط شدن‌ اذان‌ اشكال‌ دارد.

اذان‌ و اقامه‌ نماز جماعت‌ را باید مرد بگوید، ولی‌ در جماعت‌ زنان‌ اگر زن‌اذان‌ و اقامه‌ بگوید، كافی‌ است‌. اقامه‌ باید بعد از اذان‌ گفته‌ شود. و اگر قبل‌ از اذان‌ بگویند، صحیح‌نیست‌. اگر كلمات‌ اذان‌ و اقامه‌ را بدون‌ ترتیب‌ بگوید، مثلا "حی‌ علی‌ الفلاح‌" راپیش‌ از "حی‌ علی‌ الصلاهٔ‌" بگوید، باید از جایی‌ كه‌ ترتیب‌ به‌ هم‌ خورده‌ دوباره‌ بگوید.

باید بین‌ اذان‌ و اقامه‌ فاصله‌ ندهد. و اگر بین‌ آنها به‌قدری‌ فاصله‌ دهدكه‌ اذانی‌ را كه‌ گفته‌ اذان‌ این‌ اقامه‌ حساب‌ نشود،مستحب‌ است‌ دوباره‌ اذان‌و اقامه‌ را بگوید. و نیز اگربین‌ اذان‌ و اقامه‌ و نماز به‌ قدری‌ فاصله‌ دهد كه‌ اذان‌و اقامه‌ آن‌نماز حساب‌ نشود، مستحب‌ است‌ دوباره‌ برای‌ آن‌ نماز اذان‌ واقامه‌بگوید.اذان‌ و اقامه‌ باید به‌ عربی‌ صحیح‌ گفته‌ شود. پس‌ اگر به‌ عربی‌غلط بگوید یابه‌ جای‌ حرفی‌ حرف‌ دیگر بگوید، یا مثلا ترجمه‌ آنهارا به‌ فارسی‌ بگوید، صحیح‌ نیست‌.اذان‌ و اقامه‌ باید بعد از داخل‌ شدن‌ وقت‌ نماز گفته‌ شود. واگر عمدایا از روی‌ فراموشی‌ پیش‌ از وقت‌ بگوید، باطل‌ است‌.اگر پیش‌ از گفتن‌ اقامه‌ شك‌ كند كه‌ اذان‌ گفته‌ یا نه‌، بایداذان‌ را بگوید.ولی‌ اگر مشغول‌ اقامه‌ شود و شك‌ كند كه‌ اذان‌ گفته‌یا نه‌، گفتن‌ اذان‌ لازم‌ نیست‌.اگر در بین‌ اذان‌ یا اقامه‌ پیش‌ از آنكه‌ قسمتی‌ را بگویدشك‌ كند كه‌قسمت‌ پیش‌ از آن‌ را گفته‌ یا نه‌، باید قسمتی‌ را كه‌در گفتن‌ آن‌ شك‌ كرده‌ بگوید.ولی‌ اگر در حال‌ گفتن‌ قسمتی‌ از اذان‌یا اقامه‌ شك‌ كند كه‌ آنچه‌ پیش‌ از آن‌ است‌گفته‌ یا نه‌، گفتن‌ آن‌لازم‌ نیست‌.

مستحب‌ است‌ انسان‌ در موقع‌ گفتن‌ اذان‌ رو به‌ قبله‌ بایستد وبا وضو یاغسل‌ باشد و دستها را به‌ گوش‌ بگذارد و صدا رابلند نماید و بكشد و بین‌جمله‌های‌ اذان‌ كمی‌ فاصله‌ دهد و بین‌ آنها

حرف‌ نزند.مستحب‌ است‌ بدن‌ انسان‌ در موقع‌ گفتن‌ اقامه‌ آرام‌ باشد، وآن‌ را ازاذان‌ آهسته‌تر بگوید، و جمله‌های‌ آن‌ را به‌ هم‌نچسباند. ولی‌ به‌ اندازه‌ای‌ كه‌ بین‌جمله‌های‌ اذان‌ فاصله‌ می‌دهد، بین‌

جمله‌های‌ اقامه‌ فاصله‌ ندهد.

مستحب‌ است‌ بین‌ اذان‌ و اقامه‌ یك‌ قدم‌ بردارد یا قدری‌بنشیند یا سجده‌ كند یا ذكر بگوید یا دعا بخواند یا قدری‌ساكت‌ باشد یا حرفی‌ بزند یادو ركعت‌ نماز بخواند. ولی‌ حرف‌زدن‌ بین‌ اذان‌ و اقامه‌ نماز صبح‌ مستحب‌نیست‌، ولی‌ نمازخواندن‌ بین‌ اذان‌ و اقامه‌ نماز مغرب‌ را به‌ امید ثواب‌بیاورد. مستحب‌ است‌ كسی‌ را كه‌ برای‌ گفتن‌ اذان‌ معین‌ می‌كنند، عادل‌و وقت‌شناس‌ و صدایش‌ بلند باشد و اذان‌ را در جای‌ بلند بگوید.