بی تفاوتی سیاسی, آری یا خیر

خلاصه که رأی ندادن هم می تواند یک کنش سیاسی باشد

این روزها بازارِ گرمی به راه افتاده که مدعی است مشکلات موجود راه حل فرهنگی دارند نه سیاسی: «می خواهی کشورت درست شود؟ از خودت شروع کن!»، «اینکه فکر کنی توی پر از اشکال می توانی جامعه ات را اصلاح کنی زاییدۀ نوعی غرور و توهم است»، «تو اول از همه باید خودت را نجات بدهی»، ... .

به گمان من این شکل از توصیه ها به شدت غلط است؛ به خصوص که عده ای آن را بهانه ای گرفته اند برای بی تفاوتی سیاسی، منزه طلبی و ژست های کناره گیرانه. در واقع شاید حرف های درستی باشند که به بدترین شکل فهمیده شده اند.

کاملاً متصور است که من و شمای سالم، گیر یک والی ناسالم بیفتیم و کم کمک کژی زاییده شود؛ مگر از تأثیر حکومت مغول ها بر روحیه و رفتار ما ایرانیان نگفته اند، مگر ادولف هیتلر روح نژادپرستی را در آلمان ها ندمید (یا فعال نکرد).

خلافش هم ممکن است؛ مگر انفجار نور ما را منور نکرد؟

فعالیت سیاسی ای که من از آن دفاع می کنم قرار نیست شما را مجاب کند که خود را فدای جامعه تان کنید؛ قرار نیست به اینجا بیانجامد که انگشت سبابه دست راست را رنگی کنید.

شما میتوانید تا ۱۴۰۰ با فلانی باشید، منتظر بهار بایستید، به ۱۳۰۰ برگردید، به افزایش تولید برق آشغالی بیاندیشید، نگاهتان به شاهزادۀ دور از وطن باشد یا فکر کنید که همه اینها کار خودشان است؛ می توانید هر یک از این ها باشید و در معنایی که من منظور دارم کنش سیاسی کنید. حتی با وجود هر کدام از این انتخاب ها باز هم می توان یک بیتفاوت سیاسی بود.

خلاصه که رأی ندادن هم می تواند یک کنش سیاسی باشد و این نوشته در این مورد هیچ توصیه یا استدلالی ندارد. کنش سیاسی معطوف به هدفی است. شما هدفی گزیده اید و دلایلی دارید که راه رسیدن به آن هدف رای دادن/ندادن است. بی تفاوتی سیاسی به فکر آدم ها مربوط است نه انگشت شان. همین که هدفتان از سیاست ورزی مشخص باشد (یا تلاش کنید که آن را مشخص کنید) و برای رسیدن به آن هدف مسیری را یافته باشید (یا تلاش کنید که بیابید) و در آن مسیر به حد توان تان اهتمام بورزید شما یک فعال سیاسی هستید. همین که در توجه به سیاست وظایف معرفتی و عملی خود را انجام دهید شایستۀ این نامید.

سجاد مالمیر

نشریه دانشجویی بیان (پژوهشگاه علوم انسانی)