۱۱ سپتامبر ژاپن

تلاش نخست وزیر ژاپن برای خصوصی سازی اداره پست این كشور كه در پی مخالفت پارلمان با این طرح به شكست انجامید بدون آشنایی با چند و چون روند تحولات سیاسی در ژاپن امكان پذیر نیست این طرح به قدری برای كوایزومی اهمیت داشت كه وی دست به انحلال پارلمان زد و با اعلام انتخابات زودهنگام, عملاً حیات سیاسی خویش را بر سر تحقق طرح در معرض مخاطره قرار داد

كوایزومی نماینده نسل جوان تر حزب لیبرال دموكرات ژاپن است كه در واقع به حزب حاكم دایمی ژاپن تبدیل شده است. وی درصدد آن است كه با خصوصی كردن بزرگترین سازمان دولتی ژاپن، تحركی در اقتصاد راكد ژاپن پدید آورد، اقدامی كه مورد مخالفت شدید سردمداران قدیمی حزب قرار گرفته است. با این حال، نتیجه انتخابات ۱۱ سپتامبر می تواند تبعاتی گسترده تر در عرصه سیاسی ژاپن به همراه داشته باشد كه شاید كمتر از پیامدهای ۱۱ سپتامبر در ابعادی صلح آمیز برای آمریكا و جهان نباشد.***

سخنرانی شهردار هیروشیما در مراسم یادبود شصتمین سالگرد بمباران اتمی این شهر در برنامه های خبری رسانه ها بازتاب گسترده ای پیدا كرد. در سخنرانی شهردار از قدرت های هسته ای جهان خواسته شد تسلیحات خود را برای همیشه كنار بگذارند. اوضاع خاص عرصه سیاست ملی در ژاپن باعث شد تا به این سخنان كمتر از آنی كه شایسته آن بود، توجه شود، چون یك روز پس از آن طرح اصلاح سازمان پست ژاپن توسط اعضای حزب لیبرال دموكرات در مجلس علیای این كشور رد شد و در پی آن جونیچیرو كوایزومی نخست وزیر با انحلال پارلمان، اعلام كرد انتخابات زود هنگام مجلس در تاریخ ۲۰ شهریور برگزار می شود.

از اصلاح تا جمود

مناسبت دومی هم در سال ۲۰۰۵ وجود دارد كه این سال را به زمانی ماندگار در تقویم سیاسی ژاپن تبدیل می كند. این مناسبت پنجاهمین سالگرد ایجاد «نظام ۱۹۵۵» است، یعنی آغاز سیطره طولانی حزب لیبرال دموكرات بر سیاست پارلمانی ژاپن.حاكمیت تقریباً دایمی حزب لیبرال دموكرات از آن زمان باعث شده است تا به نظر برسد در تمام دوران رشد اقتصادی تصاعدی و ركود (از سال های اول دهه ۱۹۹۰) این گروه، حزب طبیعی حكومت بر ژاپن است. حال ممكن است این نظام الیگارشی زده، مشتری بنیاد، منفعت مدار و پر از گروه و جناح در انتخابات سال ۲۰۰۵ با بزرگترین چالش خود روبه رو شود.

ائتلاف انتخاباتی كه به تشكیل حزب لیبرال دموكرات انجامید، در سال ۱۹۵۲ شكل گرفت كه سیاست مستقل در ژاپن از سر گرفته شد، یعنی پس از پایان سال های اشغال توسط آمریكا. هدف از این ائتلاف جلوگیری از ادامه كار حزب سوسیالیست بود كه زمام نخستین دولت پس از تصویب قانون اساسی جدید را برعهده داشت. حزب لیبرال دموكرات در سال ۱۹۵۵ از ادغام دو حزب لیبرال و دموكرات به وجود آمد و از آن زمان اداره كشور را بر عهده داشته است، البته به جز دوره ای كوتاه در سال ۱۹۹۳ كه ائتلافی نافرجام از احزاب مخالف به قدرت رسید. در سال ۱۹۹۴ حزب لیبرال دموكرات به ائتلاف یاد شده پیوست و در انتخابات ۱۹۹۶ توانست توانایی خود را برای حكومت اكثریت بازیابد.

بسیاری از ناظران استدلال می كردند سال ۱۹۹۳ طلیعه افول نظام ۱۹۵۵ و همراه آن حزب لیبرال دموكرات بود. آنان اشتباه كردند، چون حزب توانست خود را بازسازی كند. انتخاب جونیچیرو كوایزومی به عنوان رئیس حزب در سال ،۲۰۰۱ این امكان را فراهم آورد تا حزب طراحی جدیدی از خود ارایه و با انتخاب رهبری جوان (بر اساس معیارهای ژاپنی) خود را تقویت كند. وی در میان رای دهندگان محبوبیت داشت و- شاید پس از گذشت چهار سال یادآوری آن دشوار باشد كه- در میان برخی نوجوانان كشور به مانند خوانندگان راك با وی برخورد می شد.

دوام حزب لیبرال و دموكرات تا حد زیادی مرهون امتیازهای نهادینه است، به خصوص جهت گیری ذاتی در نظام انتخاباتی ژاپن. نظام رای گیری حوزه ای چند عضوی، حوزه های رای گیری روستایی را بر مراكز شهری مقدم می دارد، جذابیت ها و پاداش های نظام مریدی سیاسی را افزایش می دهد و باعث می شود تا هر حزب میانه رو متمایل به راست بتواند قدرت را ایجاد و در اختیار بگیرد.

با این حال، سه تحول سیاسی سیطره حزب لیبرال دموكرات را در خلال چهار سال نخست وزیری كوایزومی مورد تهدید قرار داده است. نخست، حزب ناچار شده است با ائتلاف با شریكی سخت مزاج یعنی حزب نیوكومیتو (بودایی) حكومت كند. این حزب تمایل خود را برای آغاز گفت وگوهای ائتلاف با حزب مخالف دموكرات ژاپن در صورت كسب بیشترین تعداد كرسی ها در انتخابات توسط آن حزب اعلام كرده است.

دوم، تسریع روند ادغام بین احزاب مخالف دستاوردهای انتخاباتی در برداشته است كه جدیدترین آن در انتخابات شورای شهر توكیو در تیرماه بود. حزب دموكرات ژاپن در سال ۱۹۹۸ از ادغام چهار حزب چپ گرا و میانه رو تشكیل شد و در سال ۲۰۰۳ حزبی دیگر به آن پیوست. تصمیم اخیر حزب كمونیست ژاپن دایر بر اختیار دادن به حزب دموكرات ژاپن برای فعالیت انتخاباتی در مناطق روستایی، مطمئناً در آمار نتایج آن تأثیر خواهد گذاشت.سوم، تیرگی روابط بین جناح ها در حزب لیبرال دموكرات بر اثر فشارهای سیاسی متضاد تشدید شده و مقاومت در برابر كوایزومی (كه اعلام كرده است در سال ۲۰۰۶ از قدرت كناره می گیرد)، روبه تزاید است بحران در مسأله اداره پست باعث شده تا این اختلافات به اوج برسد.

اداره پست

ژاپن شاید یك ابرقدرت اقتصادی سرمایه داری باشد، اما بخش دولتی گسترده ای نیز دارد كه كارمندان آن زندگی مطمئنی دارند، به خصوص در مقایسه با اصلاحات بازار آزاد كه همتایان غربی شان از سال های دهه ۱۹۸۰ با آن روبه رو بوده اند. از این رو، هرگونه طرح برای كاهش اندازه یك اداره دولتی كه كارمندان آن مورد احترام و نیز تمسخر مالیات پردازان هستند تا به حال در حد گمان بوده است.طرح دولت برای صرفه جویی شامل تمركز زدایی برخی سازمان های دولتی عمده از وزارتخانه های مستقر در توكیو و تفویض اختیار به حدود ۴۷ استان و ۳۰۰۰ شهرداری كشور است. این كار به اندازه كافی جنجال آفرین است، اما طرح تقسیم اداره پست ژاپن، بزرگترین اداره دولتی جهان و سپس خصوصی كردن اجزا تشكیل دهنده آن، سیاست اصلی جونیچیرو كوایزومی بوده است. این سیاست ظاهراً در برگیرنده آزادسازی اقتصادی و كوچك كردن دولت بدون به چالش كشیدن دیگر بخش های آن است.كوایزومی امیدوار بود سوسیالیسم مالی را در بخش دولتی و فرهنگ استخدام مادام العمر را ریشه كن كند تا اوضاع اقتصاد راكد ژاپن را بهبود بخشد.

---