جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا

یک اکشن زنانه در مورد آدم های «خلاف »


یک اکشن زنانه در مورد آدم های «خلاف »

«هشت پا» قصه پردازی خوبی دارد, سرگرم کننده است , خوب کارگردانی شده است و بازی های متفاوت و خوبی را از بازیگرانش به منصه ظهور گذاشته است در سراسر فیلم فضاسازی خوبی به انجام رسیده , عکس ها و فیلمبرداری کار در خدمت القای فضای کابوس گون , متوهم و معلق میان واقعیت و فانتزی آن است

«هشت‌پا» تازه‌ترین‌ ساخته‌ به‌ نمایش‌ درآمده‌ علیرضا داودنژاد است‌ که‌ از سی‌ام‌ آذر در ۱۵ سینمای‌ تهران‌ به‌ روی‌ پرده‌ رفته‌ و با استقبال‌ خوبی‌ از سوی‌ تماشاگران‌ روبرو شده‌ است‌. شاید یکی‌ از دلایل‌ اصلی‌ این‌ استقبال‌ را بتوان‌ حضور بازیگرانی‌ چون‌ محمدرضا فروتن‌، مهتاب‌ کرامتی‌، ماهایا پطروسیان‌، ویشکا آسایش‌، احمد نجفی‌ و آتنه‌ فقیه‌نصیری‌ در این‌ فیلم‌ دانست‌ که‌ هر کدام‌ از محبوبیت‌ خاصی‌ در میان‌ عموم‌ تماشاگران‌ برخوردارند.

دلیل‌ بعدی‌ هم‌ به‌ قصه‌ متفاوت‌ و پر افت‌ و خیز فیلم‌ باز می‌گردد که‌ روایت‌ چند زن‌ جوان‌ به‌ نام‌های‌ رویا، بیتا، زیور و آهو است‌ که‌ برای‌ پولدار شدن‌ دست‌ به‌ یک‌ اختلاس‌ بزرگ‌ می‌زنند و در نهایت‌ تاوان‌ سنگینی‌ بابت‌ این‌ کار می‌پردازند.

داودنژاد پیش‌ از این‌ در فیلم‌ «ملاقات‌ با طوطی‌» هم‌ دست‌ به‌ چنین‌ تجربه‌یی‌ زده‌ بود. در آنجا هم‌ با چهار شخصیت‌ اصلی‌ زن‌ روبرو بودیم‌ که‌ برای‌ نجات‌ شوهر یکی‌ از آنها با بازی‌ مهتاب‌ کرامتی‌ اقدام‌ به‌ تشکیل‌ گروهی‌ به‌ رهبری‌ یک‌ مرد می‌کنند تا طی‌ عملیاتی‌ طراحی‌ شده‌ شوهر زن‌ را از دست‌ گروه‌ محافظین‌ زندان‌ نجات‌ بدهند و...

راهی‌ که‌ به‌ نظر می‌رسید در «ملاقات‌ با طوطی‌» یک‌ تجربه‌ شکست‌ خورده‌ پیش‌ پای‌ علیرضا داودنژاد قرارداده‌ باشد، در «هشت‌پا» به‌ نتیجه‌یی‌ ختم‌ شده‌ که‌ قطعاً تصور مقایسه‌ آن‌ هم‌ با دیدن‌ «ملاقات‌ با طوطی‌» غیرممکن‌ به‌ نظر می‌رسد. «هشت‌پا» یک‌ فیلم‌ فکر شده‌، کار شده‌، جذاب‌ و با داشته‌های‌ منحصر به‌ فرد است‌ و مقایسه‌ آن‌ با فیلم‌های‌ دیگر و نتیجه‌گیری‌هایی‌ از این‌ قبیل‌ که‌ «هشت‌پا» از فلان‌ فیلم‌ بهتر یا بدتر از کار درآمده‌، غیرممکن‌ است‌، چراکه‌ «هشت‌پا» شبیه‌ هیچ‌ فیلمی‌ نیست‌ تا بتوان‌ برای‌ نوعی‌ ارزیابی‌ نهایی‌، مقایسه‌یی‌ دقیق‌ و کامل‌ را به‌ انجام‌ رساند. «هشت‌پا» شبیه‌ خودش‌ است‌ و در متن‌ خودش‌ می‌توان‌ ضعف‌ها و قوت‌های‌ آن‌ را به‌ ارزیابی‌ نشست‌.

«هشت‌پا» قصه‌پردازی‌ خوبی‌ دارد، سرگرم‌ کننده‌ است‌، خوب‌ کارگردانی‌ شده‌ است‌ و بازی‌های‌ متفاوت‌ و خوبی‌ را از بازیگرانش‌ به‌ منصه‌ ظهور گذاشته‌ است‌. در سراسر فیلم‌ فضاسازی‌ خوبی‌ به‌ انجام‌ رسیده‌، عکس‌ها و فیلمبرداری‌ کار در خدمت‌ القای‌ فضای‌ کابوس‌گون‌، متوهم‌ و معلق‌ میان‌ واقعیت‌ و فانتزی‌ آن‌ است‌. ظرایف‌ تدوین‌ در فیلم‌ به‌ سهولت‌ قابل‌ مشاهده‌ است‌ و... همه‌ اینها درست‌؛ اینها همه‌ محاسن‌ کاری‌ است‌ که‌ از تک‌تک‌ پلان‌هایش‌ به‌ چشم‌ می‌خورد و مشخص می‌شود که‌ «داودنژاد» چه‌ زحمتی‌ در ساخت‌ آن‌ کشیده‌ است‌... اما نکته‌یی‌ در این‌ میان‌ وجود دارد که‌ به‌ تعبیری‌، عیب‌ اساسی‌ کار شمرده‌ می‌شود که‌ همانا بی‌روح‌ بودن‌ فیلم‌ است‌. با اینکه‌ در فیلم‌ همه‌ چیز سرجای‌ خود قرار دارد، اما اثری‌ حاصل‌ نیامده‌ که‌ گرم‌ و سرشار از روح‌ زندگی‌ باشد. در فیلم‌ انگار زندگی‌ حقیقی‌ جریان‌ ندارد و آنچه‌ می‌بینیم‌ در واقع‌ نمایشی‌ است‌ که‌ به‌ نام‌ زندگی‌ عرضه‌ می‌شود که‌ این‌ نارسایی‌ دلایلی‌ چند می‌تواند داشته‌ باشد.

مهمترین‌ دلیل‌، شاید وجود بازیگر ستاره‌یی‌ به‌ نام‌ «محمدرضا فروتن‌» باشد که‌ گویا به‌ هیچ‌ صراطی‌ مستقیم‌ نیست‌ و در فیلم‌ها هر کاری‌ دلش‌ می‌خواهد می‌کند. بازی‌ او در این‌ فیلم‌، کنترل‌ نشده‌ به‌ نظر می‌رسد و ادا و اطوارهای‌ بازیگرانه‌ شبه‌بازیگرانه‌ فیلم‌های‌ اخیرش‌ را مدام‌ تکرار می‌کند و وقتی‌ حرکت‌های‌ متظاهرانه‌ او را در مقابل‌ مثلا ویشکا آسایش‌ در یکی‌ از بهترین‌ نقش‌آفرینی‌های‌ دوران‌ بازیگری‌اش یا «مهتاب‌ کرامتی‌» قرار می‌دهیم‌، تصنعی‌ بودن‌ رفتارهای‌ فروتن‌ خود را بیشتر به‌ رخ‌ می‌کشد.

مساله‌ دیگر، مساله‌ عمومی‌ سینمای‌ ایران‌ است‌. در سینمای‌ ایران‌، قصه‌هایی‌ هست‌ که‌ نزدیک‌ شدن‌ به‌ آنها به‌ اصطلاح‌ دل‌ شیر می‌خواهد. یکی‌ از این‌ قصه‌ها، قصه‌ فیلم‌ «هشت‌ پا» است؛ یک‌ اکشن‌ زنانه‌ در مورد آدم‌های‌ خلافکار. در فیلمی‌ که‌ شخصیت‌های‌ اصلی‌ آن‌ آدم‌های‌ خلافکار البته‌ نه‌ از جنس‌ خلافکارهای‌ معمولی‌ و سطح‌ پایین‌ باشند، قطعا کارگردان‌ باید چنان‌ به‌ آنها نزدیک‌ شود که‌ همدلی‌ را امکان‌پذیر سازد، اما داودنژاد در «هشت‌پا» نخواسته‌ یا نتوانسته‌ به‌ آدم‌ها و روابط‌ میان‌ آنها آنطور که‌ باید نزدیک‌ شود و نتیجه‌ این‌ فاصله‌ و دور ماندن‌ هم‌، سرد بودن‌ فضای‌ کار است؛ با اینکه‌ خود این‌ مساله‌ در نگاهی‌ دیگر بر پایه‌ ساختاری‌ یکسره‌ متفاوت‌، می‌تواند بدل‌ به‌ یکی‌ از ویژگی‌های‌ ممتاز فیلم‌ شود.

با همه‌ این‌ اوصاف‌، «هشت‌ پا» یکی‌ از بهترین‌ فیلم‌های‌ داودنژاد و یکی‌ از سنجیده‌ترین‌ آثار اوست‌. نتیجه‌ تجارب‌ «ملاقات‌ با طوطی‌» به‌ جایی‌ رسیده‌ که‌ در صورت‌ ادامه‌، صحبت‌ از سبک‌ «داودنژاد» ممکن‌ خواهد شد؛ به‌ شرطی‌ که‌ بر مداری‌ مولف‌ برقرار بماند و از این‌ شاخه‌ به‌ آن‌ شاخه‌ نپرد. کاری‌ که‌ داودنژاد در «بچه‌های‌ بد» انجام‌ داد، تجربه‌یی‌ به‌ انجام‌ رسیده‌ بود که‌ می‌توانست‌ راه‌ کمال‌ را پیش‌ پایش‌ قرار دهد، ولی‌ او به‌ هر دلیل‌، به‌ آسانی‌ آن‌ را در نیمه‌ راه‌ رها کرد.