حاشیه نشینی در قلب شهر

در دوران قدیم، پناه بردن به بلندیها و کوهها، برای در امان ماندن از حمله حیوانات وحشی، نفوذ دشمنان، خطرات احتمالی سیلابها و بلایای طبیعی و عواملی از این دست بود. اما پناه بردن …

در دوران قدیم، پناه بردن به بلندیها و کوهها، برای در امان ماندن از حمله حیوانات وحشی، نفوذ دشمنان، خطرات احتمالی سیلابها و بلایای طبیعی و عواملی از این دست بود. اما پناه بردن جمعیت قابل توجهی از اهالی کابل به تپه ها و کوه ها برای زندگی حکایت دیگری دارد.

مرکز و اطراف شهر کابل، پر از کوه و تپه است که طبیعت زیبا و منحصر به فردی را نصیب این شهر باستانی کرده است. کوه ها و تپه هایی با نام های قوریغ، شیردروازه، آسمایی، تپه زمرد، کلوله پشته، خیرخانه و چندین تپه بزرگ و کوچک دیگر که از لحاظ استراتژیک اهمیت دارند.

این کوهها و تپه ها دقیقاً در میان مناطق مسکونی واقع اند. براثر مهاجرت ها که از اطراف به کابل صورت گرفته سرپناه ها و خانه های بسیاری روی این کوه ها و تپه ها خودسرانه و بدون اجازه و نقشه درست ساخته شده است.

انجینر(مهندس) عنایت ثانی از مسؤلین شهرداری کابل می گوید در حدود ۳۰۰هزار خانه مسکونی روی کوه ها و تپه ها خودسرانه و بدون اجازه برپا شده اند و تخمین زده می شود بیش از یک و نیم میلیون نفر در این کوه ها و تپه ها زندگی کنند.

به گفته آقای عنایت ثانی دولت در گذشته جاهایی را که رسما زمین توزیع کرده بود علامت گذاری کرده است. قرار بود که مابقی به فضای سبز اختصاص یابد، ولی با شروع جنگ ها تعداد زیادی از باشندگان ولایات و شهرها به کابل مهاجرت کردند و پس از پایان درگیری ها، جز عده معدودی، بقیه به زادگاه خود بازنگشتند.

جنگ و ویرانی و نبود یک دولت مرکزی و کارآمد باعث شد که بعضی از فرماندهان نظامی با سوء استفاده از خلاء قانون، زمین ها و املاک دولتی را به هواداران خود در هر جایی حتی روی کوه ها و تپه ها بفروشند.

پس از سقوط حکومت طالبان، با بازگشت سیل آسای مهاجرین از کشورهای همسایه و نیز هجوم بیجا شدگان از گوشه و کنار افغانستان مشکل بیشتر شد. از سوی دیگر بالا رفتن قیمت زمین در مناطق هموار و آبادتر کابل عده زیاد دیگری را نیز روانه کوه ها و تپه ها کرد.

قسمت اعظم این زمین ها سند ملکیت ندارند و دولت هم به دلیل نداشتن راه حل جایگزینی برای اسکان شهروندانش قادر به جابجایی آنها نیست. گرچه آقای ثانی این شرایط را موقتی می خواند.

باید در نظر داشت که بیشتر مناطق هموار در کابل، نقشه شهری درستی ندارد یا خیابان ها و کوچه های آنها خاکی است، و شبکه لوله کشی آب و فاضلاب در آنها وجود ندارد. تا کسی ندیده باشد، نمی تواند درست تصور کند که با توجه خرابی راه ها و مسیرهای حمل و نقل، مردمی که در این کوه ها ساکن شده اند، چگونه زندگی می کنند؟ آنها در زمستان ها با برف و یخبندان و سرما چکار می کنند؟ و آب مورد نیازشان را چگونه تأمین می کنند؟

آقای محمد عظیم عظیمی، کارشناس جغرافیای شهری، می گوید ساکنان این مناطق با خطر سیل و آبگرفتگی در زمان بارندگی مواجه هستند به طوری که در سال گذشته بر اثر بارانهای شدید حدود ۷۰ خانوار آسیب های جدی دیدند. خطر زمین لرزه نیز آنها را تهدید می کند چرا که این خانه ها استحکام ندارند و یک زلزله کوچک می تواند این خانه ها را با خطر ریزش مواجه کند.

به گفته آقای عظیمی، کابل درگذشته دور مرکز دین و تمدن بودایی بوده و آثار تاریخی فراوانی از آن زمان به جا مانده که متاسفانه با اشغال این قسمت ها این میراث گرانب ها در معرض خطر قرار گرفته است. به گفته وی نمونه بارز این ویرانی دیواری است در کوه شیردروازه، با قدمت حدود ۲۰۰۰ ساله، که در اثر رفت و آمد ساکنین در حال فرسایش است.

ایمان شایسته