سالمندان و سال نو

۷ توصیه عیدانه به پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها

ایام عید، بهترین زمان برای برقراری روابط با سالمندان و سرزدن به آنهاست زیرا ساکنان شهرهای شلوغ و صنعتی، اغلب به‌دلیل مشغله‌کاری، فرصت کمتری برای رسیدگی به سالمندان پیدا می‌کنند و تعطیلات نوروز این فرصت را برای آنها فراهم می‌کند....

پدر‌بزرگ‌ها و مادر‌بزرگ‌ها در این ایام با تهیه و تدارک‌ اسباب‌ پذیرایی، از نوه‌ها و فرزندانشان استقبال می‌کنند. اگرچه در این ایام، بعضی مشکلات سالمندان را تهدید می کند؛ با رعایت اصولی ساده، می‌توان از بروز مشکلات احتمالی ناشی از شرایط خاص در این ایام پیشگیری کرد.

۱) خانه‌تکانی

خانه‌تکانی از رسوم قدیمی ایرانیان در آستانه عید نوروز است. مدتی مانده به نوروز، خانه‌ها از گرد و غبار پاک و اسباب و لوازم منزل شسته می‌شوند، اما در انجام این امور، رعایت نکته‌های ایمنی به‌خصوص برای سالمندان ضروری است.

- استفاده از مقادیر زیاد موادشوینده نظیر سفیدکننده و جوهرنمک در مکان‌های فاقد تهویه مناسب، می‌تواند به مخاط دستگاه تنفسی فوقانی (حلق و بینی) و دستگاه تنفسی تحتانی (ریه‌ها) آسیب جدی وارد کند. مصرف این مواد به‌خصوص در افراد دچار تحریک‌پذیری راه‌های هوایی و مبتلایان به آسم و آلرژی بسیار خطرناک است. - افراد دارای سابقه آلرژی در صورت تماس با گردوخاک‌های ناشی از خانه‌تکانی ممکن است به تشدید آلرژی بینی و چشم یا تشدید حمله‌های آلرژیک دچار شوند.

- سالمندان باید تا حد امکان از جابجا کردن اشیای سنگین خودداری کنند و در نظر داشته باشند حتی یک جسم سبک اگر به طرز صحیح برداشته نشود، می‌تواند باعث کمر درد و آسیب به کمر شود.

- هنگام شستشوی سطوح و جابجایی اشیاء، بسیار مراقب باشید زیرا زمین خوردن در سنین بالا عواقب زیادی به دنبال دارد.

۲) دید و بازدید عید

یکی از آیین‌های ارزشمند نوروزی ایرانیان، دید و بازدید، یا «عیددیدنی» است که معمولا از خانه‌بزرگان و سالخوردگان فامیل شروع می‌‌شود اما به این نکته‌ها توجه داشته باشید:

- امکان انتقال بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا از طریق روبوسی و دست دادن بیشتر می‌شود.

- ساعت خواب به هم می‌ریزد.

- خستگی ناشی از شب‌نشینی‌های طولانی و سر و صدای میهمان‌ها به وجود می‌آید.

- رژیم‌غذایی به هم می‌ریزد و کمتر می‌توان پرهیز غذایی داشت.

۳) مصرف آجیل عید

معمولا مصرف این ماده‌غذایی در ایام نوروز بیشتر از سایر زمان‌هاست ولی باید توجه داشت که:

- آجیل‌ها به دلیل چربی‌ای که دارند، پرکالری هستند و باید آنها را در میان‌‌وعده و در حد متعادل میل کرد زیرا چربی‌های متراکم مغزهای آجیل افزایش وزن و چاقی را در پی دارد.

- از آنجا که در تهیه انواع آجیل‌ها از مقادیری زیادی نمک استفاده می‌شود، مصرف بی‌‌رویه‌شان، مخصوصا اگر میزان نمک آنها بیش از حد متعارف باشد، ممکن است عوارضی به خصوص برای بیماران قلبی ‌- عروقی، افراد مبتلا به فشارخون و بیماران کلیوی داشته باشد بنابراین نوع خام آن بهتر از شورشان است.

- دیابتی‌ها باید در مصرف مغزهای خوراکی دقت بیشتری به خرج دهند زیرا هر کالری اضافی، می‌‌تواند زمینه پیشرفت بیماری‌شان را فراهم ‌کند. - برخی از ترکیب‌های موجود در آجیل، مانند بادام زمینی، برای بعضی افراد به شکل آلرژن عمل می‌کند. آلرژن یعنی ماده‌ای که می‌تواند برای شخص حساس، ایجاد حساسیت و آلرژی کند و این افراد باید از مصرف این مواد پرهیز کنند.

- افراد مبتلا به آسم باید از خوردن آجیل و خشکبار به‌طور کلی پرهیز کنند.

- در مصرف بی‌رویه آجیل شیرین که حاوی موادی چون کشمش، نخودچی شیرین، نقل و ... است،به‌دلیل قند بالا باید دقت شود.

- برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی دندان‌های مصنوعی و بافت نرم مخاط دهان، از مصرف مغزهای سفت پرهیز کنید.

- بهتر است سالمندان تا حد ممکن کمتر آجیل بخورند.

۴) مصرف شیرینی‌ها

یکی از مهم‌ترین موادغذایی زینت‌بخش میهمانی‌های نوروز، انواع شیرینی‌ها هستند. مصرف شیرینی در دید و بازدیدهای عید رواج زیادی دارد. از زیان‌های مهم مصرف زیاد شیرینی، چاقی و عوارض و اختلال‌های ناشی از آن است. از طرفی افراط در مصرف شیرینی به سلامت دندان‌ها هم لطمه ‌وارد می‌کند. پس از مصرف شیرینی در شب، بهتر است دندان‌های مصنوعی حتما با مسواک و برس به خوبی شسته و تمیز شوند.

۵) مصرف آب

معمولا تغییر دیگری که در ایام تعطیلات سال نو در تغذیه افراد رخ می‌دهد، کاهش چشمگیر مصرف آب است. در حقیقت به علت دید و بازدید و گذراندن زمان طولانی خارج از خانه، افراد کمتر آب می‌نوشند و این امر می‌تواند مشکلاتی برای سلامت ایجاد کند که بارزترین آنها، یبوست است، به‌خصوص در سالمندان که احساس تشنگی شان از سایر افراد کمتر است، این مساله می‌تواند بیشتر مشکل‌ساز باشد.

۶) مصرف چای

پذیرایی با چای به‌طور سنتی در دید و بازدید‌های عید شایع است ولی مصرف بیش از ۴ لیوان در روز توصیه نمی‌شود.

سالمندان بهتر است در صورت بی‌خوابی و کم‌خوابی، از نوشیدن چای و قهوه بعد از ظهر و پیش از خواب شبانه خودداری کنند.

۷) مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها

در ایام تعطیلات نوروز، معمولا سالمندان میوه، سبزی، سالاد، حبوبات و سایر موادغذایی حاوی فیبر را کمتر مصرف می‌کنند. این مواد خوراکی، علاوه بر فیبر، حاوی مواد مغذی مفیدی هستند که تاثیر قابل‌توجهی در سلامت سالمندان دارد. یکی از مهم‌ترین خواص فیبرهای غذایی، پیشگیری از یبوست و درمان این اختلال شایع است. موادغذایی حاوی فیبر، باعث تسریع عبور غذا از دستگاه گوارش می‌شوند و از بروز یبوست پیشگیری می‌کنند. خواص مهم دیگر آنها عبارتند از: کاهش چربی‌های نامطلوب خون، تنظیم تعادل فشارخون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی - عروقی و سرطان به‌خصوص سرطان کولون(روده‌بزرگ).

سیده صالحه مرتضوی

کارشناس آموزش سالمندان

سیده صالحه مرتضوی

کارشناس آموزش سالمندان