بارداران مضطرب

اضطراب, حالتی احساسی یا هیجانی است كه همه انسان ها آن را تجربه می كنند و منحصر به بیماران روانی نیست اضطراب می تواند در تمام مراحل زندگی بشر جلوه گر شود, خصوصا در شرایطی كه شخص با بحرانی مثل بیماری, اعمال جراحی, بلوغ و بارداری روبه رو می شود

اضطراب، حالتی احساسی یا هیجانی است كه همه انسان‌ها آن را تجربه می‌كنند و منحصر به بیماران روانی نیست. اضطراب می‌تواند در تمام مراحل زندگی بشر جلوه‌گر شود، خصوصا در شرایطی كه شخص با بحرانی مثل بیماری، اعمال جراحی، بلوغ و بارداری روبه‌رو می‌شود.

آشكار‌شدن اضطراب در مادران به عوامل روانی، رفتاری و جسمی بستگی دارد و توانایی تحمل مادران در برابر تنش‌ها و قدرت سازگاری آنان، در بروز علائم بسیار موثر است. خانم‌هایی كه مضطرب هستند، آستانه پایین‌تری برای نگران‌شدن دارند و در بسیاری از موقعیت‌های تهدید‌كننده بارداری، اضطراب آنان بیشتر می‌شود.

● عوارض

اگرچه اضطراب خفیف در زمان بارداری، طبیعی محسوب می‌شود، ولی وقتی شدت یابد، نوعی اختلال بالینی به‌شمار می‌رود. بیماری اضطراب، بسیار پریشان‌كننده است و گاه مادر قادر به تحمل آن نیست. او ممكن است برای رهایی از این احساس، رفتارهای خاصی از خود نشان بدهد كه علتش را نداند و یا دچار عوارض متعددی در دوران بارداری و هنگام زایمان شود. اضطراب می‌تواند زمینه‌ساز افسردگی بعد از زایمان باشد. شیوع اضطراب ۱۰ تا ۱۵ درصد گزارش شده است و ارتباط اضطراب مادران با زایمان زودرس نیز به اثبات رسیده است.

● علائم

بروز اضطراب در برخی مادران به شكل ناراحتی‌های مختصر معده و دل پیچه، تهوع، سردرد، تپش قلب، كم‌خوابی و یا بی‌خوابی است و گاهی با عكس‌العمل‌های زودگذری مثل زودرنجی و گریه‌كردن خود را نشان می‌دهد. برخی دیگر از مادران باردار در اواخر بارداری دچار دردهای كاذب زایمانی می‌شوند و تا زمان زایمان، چندین بار با علائم دردهای زایمانی به بیمارستان می‌روند كه نشان‌دهنده شدت اضطراب و نگرانی آنان از زایمان است.

● علل

از مهم‌ترین علل اضطراب مادران در زمان بارداری، ترس از زایمان است كه تقریبا در ۲۰درصد آنان مشاهده می‌شود. شاید بزرگ‌ترین وحشت آنان این است كه چطور درد زایمان را تحمل كنند. علت دیگر اضطراب، ترس از مجهولات و ناشناخته‌هاست و اگر از دوستان و خویشاوندان نیز اطلاعات نادرستی كسب كنند، اضطراب آنها بیشتر می‌شود. تخیلات موهوم نسبت به سلامت نوزاد، وضعیت ظاهری و جسمی و بسیاری مسائل دیگر از سایر علل اضطراب در مادران باردار به‌ویژه مادرانی است كه نخستین حاملگی را تجربه می‌كنند. این تخیلات و نگرانی‌ها، به‌تدریج تبدیل به تفكرات منفی نسبت به زایمان و درد ناشی از آن خواهد شد.

● درمان

با توجه به تاثیرات منفی اضطراب بر بارداری و زایمان، درمان آن یكی از مسائل مهم مامایی است. حتی‌الامكان هم باید سعی كرد این كار از طریق روش‌های غیر‌دارویی انجام شود چون روش دارویی معمولاً عوارض جانبی خطرناكی برای مادر و جنین دارد.

روش‌های غیر‌دارویی متداول، شامل روش‌های تن‌آرامی (Relaxation) و تمركز بر مهارت‌های زایمانی است كه سبب كنترل مادر بر انقباض و انبساط عضلات خود می‌شود. حمایت روحی همسر و بستگان نزدیك مادر، استفاده از موسیقی و آب‌درمانی و بسیاری از روش‌های دیگر از جمله آموزش چگونگی انجام زایمان به مادران است كه در كاهش اضطراب آنان تاثیر بسیاری دارد.

تشكیل كلاس‌های آماده‌سازی روانی و آموزش زایمان به مادران، منجر به افزایش آگاهی آنان شده و به‌طور چشمگیری اضطراب آنان را كاهش خواهد داد.