بازوان جدید القاعده به کار می افتد

القاعده پس از حادثه یازدهم سپتامبر این افتخار را داشته که خود را به عنوان خونبارترین گروه تروریستی جهان معرفی کند و بسیاری از حاکمان غربی را به وحشت اندازد از طرف دیگر چنین استنباط می شود که بمب گذاری های لندن در جولای سال ۲۰۰۵ احتمالا به دستور مستقیم رهبر القاعده صورت گرفته باشد

بسیاری از ناظران امور بین الملل اوضاع خاورمیانه را بحرانی تشخیص می دهند. بر حمله های پی در پی طالبان در افغانستان افزوده شد و عراق در آستانه و شاید درگیر جنگی داخلی است. با این حال صاحب منصبان آمریکایی بر این باورند که نبرد با تروریسم به خوبی پیش می رود و با پیروزی آنان رو به پایان دارد. در اکتبر سال ۲۰۰۶ جورج بوش رئیس جمهور آمریکا در این رابطه اعلام کرد که «القاعده در حال فرار است».

تا سال ۲۰۰۱ رژیم طالبان مأمنی مناسب برای القاعده در افغانستان ایجاد کرده بود. پس از وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر و حمله به افغانستان، حکومت طالبان سقوط کرد و بسیاری از رهبران و هواداران القاعده به قتل رسیدند.

از آن هنگام تاکنون بسیاری از ناظران بر این باورند که کمر القاعده در این نبردها شکسته شده است. این موضوع سبب شد که اسامه بن لادن رهبر تروریسم جهانی و ایمن الظواهری معاون وی در مخفیگاه های اسرارآمیز فیلم های ویدئویی هیجان انگیزی از پیام های خود تهیه کنند و آن را از طریق شبکه الجزیره به نمایش بگذارند. با این حال بعید به نظر می رسد که رهبر القاعده نظارتی مستقیم بر عملیات کنونی این شاخه تروریستی داشته باشد.

القاعده پس از حادثه یازدهم سپتامبر این افتخار را داشته که خود را به عنوان خونبارترین گروه تروریستی جهان معرفی کند و بسیاری از حاکمان غربی را به وحشت اندازد. از طرف دیگر چنین استنباط می شود که بمب گذاری های لندن در جولای سال ۲۰۰۵ احتمالا به دستور مستقیم رهبر القاعده صورت گرفته باشد.

جان نگروپونته رئیس مستعفی سازمان اطلاعات آمریکا روز ۱۱ ژانویه سال جاری میلادی در ارزیابی خود در زمینه تهدیدهای ناشی از تروریسم لحن خود را به کلی تغییر داد. او ادعا کرد که هسته رهبری القاعده دست نخورده است، مخفیگاه های آنان در پاکستان امن است و رهبران آن موفق شده اند با گروه های کوچک القاعده در خاورمیانه، آفریقای شمالی و اروپا ارتباط برقرار کنند.

دیدگاه جان نگرو پونته در مورد القاعده تفاوت چندانی با دیدگاه رئیسان سازمان اطلاعات و جاسوسی انگلیس ندارد. در ماه نوامبر سال ۲۰۰۶ رئیس سازمان اطلاعات و جاسوسی ۱۵M اعلام کرد که بررسی های این سازمان نشان داده که حدود ۲۰۰ شبکه تروریستی مشغول به کار است. این شبکه ها شامل یکهزار و ۶۰۰ عضو هستند و از قابلیت اجرای ۳۰ طرح حمله تروریستی برخوردارند.

این عده از افراط گرایان که در انگلیس زندگی می کنند در واقع سربازانی هستند که طی سفرهای خارجی خود تحت آموزش نظامی قرار گرفته اند و توسط القاعده هدایت می شوند. بازجویی ها و محاکمه هایی که در انگلیس صورت گرفت به خوبی نشان داد که نقش القاعده در این حمله ها تا چه اندازه پررنگ بوده و کشور پاکستان به مأمن مناسبی برای شبه نظامیان این گروه تبدیل شده است. در نوامبر سال گذشته دیرن باروت یک هندوی پاکستانی که به تازگی به اسلام گرویده مورد محاکمه قرار گرفت و به ۴۰ سال حبس محکوم شد. او متهم بود که چند حمله تروریستی را طرح ریزی کرده است.

در سال ۲۰۰۴ و به فاصله کوتاهی پس از دستگیری محمد نعیم نورخان یکی از سران القاعده، دیرن باروت به دام پلیس افتاد. ایده های تروریستی باروت چندان هم کم خطر نبوده اند. این ایده ها آنقدر هولناکند که لرزه بر تن مردم عادی می اندازند؛ مثلا استفاده از «بمب های کثیف» که به «بمب رادیواکتیو» شهرت دارند. انفجار خودروهای لموزین که چند سیلندر بزرگ گاز در آنها تعبیه شده است. علاوه بر آن حمله به ساختمان صندوق پول جهانی، بانک جهانی و بازار بورس نیویورک نیز جزو برنامه های باروت بوده است.

در ابتدا سازمان های جاسوسی می پنداشتند که بمب گذاران حادثه ۷ جولای انگلیس هیچ ارتباطی با خارج نداشته اند، اما تحقیقات بعدی ثابت کرد که محمدصادق خان رهبر گروه بمب گذاران انتحاری پیش از اقدام تروریستی به پاکستان سفر کرده بود. دو هفته پس از حادثه ۷ جولای در انگلیس، طرح حمله تروریستی دیگری افشا و خنثی شد.

مظنونان این حمله تروریستی نافرجام اوایل سال جاری میلادی در دادگاه حاضر شدند و در آنجا به ارتباط خود با القاعده پاکستان اعتراف کردند. مختار ابراهیم رهبر این عده از بمب گذاران در دادگاه اعتراف کرد که چند ماه پیش از اقدام تروریستی به پاکستان سفر کرده و مدتی را در اردوگاه آموزش فنون رزمی در سودان بسر برده است.

این اقدام تروریستی هیچ شباهتی به اقدام تروریستی ۷ جولای نداشت ولی بازرسان اعلام کردند که تروریست ها مدت ها برای اجرای طرح خود برنامه ریزی کرده بودند. دلیل افشای طرح تروریستی آن بود که مظنونان سعی داشتند تمامی لوازم و مواد اولیه پخت و پز کامل را با خود به سیستم حمل و نقل وارد کنند. آنان علاوه بر آرد مخصوصی که با خود همراه داشتند، چند شیشه آستون و هیدروژن پروکسید نیز حمل می کردند.

انتقال مواد خوراکی انفجاری به قطار به نظر طرحی ابتدایی و بچه گانه می آید ولی طرح تروریستی القاعده برای منفجر کردن ۱۰هواپیمای انگلیسی به مقصد آمریکا از درایت و زیرکی خاصی بهره مند بود. بازرسان انگلیسی که از متهمان این پرونده بازجویی کرده بودند، مدعی شدند که مظنونان طرح انفجار هواپیماها با افراط گرایان پاکستانی در ارتباط بوده اند. فرماندهان ناتو و ارتش افغانستان از این شکوه دارند که آتش بس منعقده در وزیرستان پاکستان سبب شده که شبه نظامیان طالبان هرگاه در افغانستان احساس خطر می کنند برای تجدید قوا از مرز عبور کرده و به پاکستان بیایند. شاید به همین دلیل باشد که جان نگروپونته از پاکستان به عنوان یکی از مهمترین همپیمانان آمریکا یاد می کند و سپس یادآور می شود که پاکستان در این حال بزرگ ترین مرکز پرورش اسلامگرایان افراطی است.

صاحب منصبان غربی نگرانی های دیگری نیز دارند و آن اشتباه محاسبه در برخورد با القاعده عراق است. رشد افراط گرایی و پیوستن اعضای ناامید قبایل به القاعده عراق، موج جدیدی از بمب گذاران انتحاری را پرورش می دهد و این امر می تواند به گسترش اقدام های تروریستی در سرتاسر جهان بینجامد. جان نگروپونته معتقد است که خروج نیروهای آمریکایی از عراق می تواند سبب شود که این کشور به پایگاه بزرگ القاعده تبدیل شود. در چنین حالتی می توان گفت که از سال ۲۰۰۱ تاکنون آمریکا هیچ اقدام مثبتی برای نابود کردن القاعده انجام نداده بلکه باعث شده مقر القاعده از افغانستان به عراق منتقل شود.

اوایل سالجاری میلادی رهبران القاعده و هواداران آن در سومالی با وضع فجیعی روبه رو شدند. ارتش اتیوپی با حمایت ایالات متحده آمریکا به کشور سومالی یورش برد و اسلامگرایان افراطی این کشور را تار و مار کرد. این در حالی است که القاعده آفریقایی روزبه روز توسعه بیشتری می یابد. در سپتامبر سال گذشته میلادی گروه سلافی گری الجزایر اعلام کرد که با گروه القاعده ادغام شده و قصد دارد جبهه جدیدی را علیه اروپا ایجاد کند.

مهاجران غیرقانونی الجزایری که به «مغربی ها» شهرت دارند در صورت ورود به اروپا می توانند اقدام های خود را علیه منافع غرب عملی کنند. ایمن الظواهری معاون بن لادن در این رابطه می گوید برادران ما در گروه سلافی گری الجزایر همچون خاری در گلوی آمریکاییان، فرانسویان و همپیمانان آنها هستند. تعداد اعضای گروه سلافی گری الجزایر به شدت رو به کاهش دارد و اکنون تعداد آن به چند صد نفر رسیده است.

بسیاری از اعضای این فرقه در بخش های مختلف اروپا دستگیر شده اند. ماه گذشته این گروه مسوولیت یک بمب گذاری انتحاری را که طی آن یک راننده به قتل رسید بر عهده گرفتند. این راننده وظیفه داشته کارگران شرکت نفتی هالیبرتون را با اتوبوس خود حمل کند. شرکت نفتی هالیبرتون متعلق به سهامداران آمریکایی است و گفته می شود دیک چنی معاون رئیس جمهور آمریکا در این شرکت سهم دارد. در سال جدید وقوع چنین حمله هایی بسیار نادر بوده اند در درگیری های مسلحانه اخیر در تونس قریب به ۱۴ نفر کشته شدند. گفته می شود عده ای از افراد مسلح القاعده از مرز الجزایر عبور کرده و در کشور تونس اقدام به عملیات تروریستی کرده اند. این اقدام بعضا می تواند.

به دلیل آن باشد که دولت تونس فضای اجتماعی آزادتری را برای مردم خود فراهم آورده و مردم آن با عملیات تروریستی و مسلحانه بیگانه اند. این موضوع ثابت می کند که برخلاف تصور جورج بوش که گفته بود القاعده در حال فرار است، می توان گفت که القاعده در حال توسعه میدان مبارزات خود است. از آنجا که هدف القاعده می تواند کودکان و زنان غربی باشد، آنان این فرصت را دارند که عرب را با طعم مرگ و وحشت آشنا کنند.

ژیلا رشیدی نیا