بیماران تشنجی

کمتر کسی پیدا می‌شود که با بیمار تشنجی برخورد نکرده باشد هرچند اغلب افراد هر بیماری را که می‌لرزد و هوشیاری‌اش کاهش یافته است، تشنجی تصور می‌کنند. تشنج انواع مختلفی دارد که …

کمتر کسی پیدا می‌شود که با بیمار تشنجی برخورد نکرده باشد هرچند اغلب افراد هر بیماری را که می‌لرزد و هوشیاری‌اش کاهش یافته است، تشنجی تصور می‌کنند. تشنج انواع مختلفی دارد که بنابر نوع آن ممکن است بیمار در حین بروز حمله هوشیار نیز باشد و تمام اتفاقات را به‌یاد بیاورد.

تشنج نوعی اختلال در سیستم عصبی بیمار است که از فعال شدن کانونی در مغز و فرستادن امواجی غیرطبیعی منشاء می‌گیرد. این امواج غیر طبیعی بسته به وسعت انتشار می‌توانند علامت‌ساز گردند. گاهی می‌توان علتی برای ایجاد کانونی فعال در مغز یافت که مسمومیت با داروها یا افت شدید قند خون از آن جمله است. در این صورت با درمان علت زمینه‌ درمان آن فراهم می‌شود.

اگر تشنج تکرار گردد و علتی برای آن پیدا نشود به آن صرع می‌گویند. اگر علت تکرار حمله مشخص باشد دیگر عنوان بیماری صرع نیست و به عنوان علامتی از یک اختلال شناسایی می‌شود. بنابراین به بیماری مبتلا به صرع می‌گویند که علتی برای بروز حملات مکرر تشنجش نتوان یافت.

کانون مولد تشنج ممکن است یک یا هر دو نیمکره مغز را گرفتار کند. اگر هر دو نیمکره گرفتار آن شود بیمار هوشیاری‌اش را از دست می‌دهد؛ در حالی که در افرادی که یک نیمکره مغزی آنها گرفتار می‌شود ممکن است هوشیاری‌شان از دست برود یا کاملا برقرار باشد.

تشنج با علائم متنوعی همراه است. بسته به نوع آن این علائم متفاوت هستند. شایع‌ترین نوع تشنج ـ که به آن منتشر نیز گفته می‌شود ـ خود را با سفت شدن ناگهانی کل بدن نشان می‌دهد، سپس بیمار دچار حرکات پرشی شده و پس از مدتی با بدنی شل افتاده و به خواب می‌رود. بیمار پس از اتمام حمله و به هوش آمدن هیچ چیزی را به یاد نمی‌آورد. گاز گرفتن زبان، نگاه به سمت بالا در چشم‌ها، خروج کف از دهان، بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع از نشانه‌ها و پیامدهای این نوع بیماری است.

در بعضی از انواع تشنج بیمار برای لحظه‌ای هوشیاریش را از دست می‌دهد بدون این‌که سقوط کرده یا حرکات غیر طبیعی داشته باشد.

تشنج به همین دو شکل محدود نمی‌گردد. بسیاری از بیماری‌ها و اختلالات از تشنج تقلید می‌کنند که گاهی افتراق اینها نیازمند انجام نوار مغزی است.

بیمارانی که دچار سنکوپ (غش) می‌‌شوند؛ مانند افرادی که زیاد روی پا می‌ایستند یا افرادی که با دیدن خون دچار حالت سنکوپ می‌شوند، اگر مجددا به حالت ایستاده برگردانده شوند ممکن است علائمی مشابه با افراد تشنجی داشته باشند.

علت بروز تشنج در افرادی که تحت درمان با داروهای ضد تشنج هستند، متفاوت است. مصرف همزمان داروهای دیگر و ایجاد تداخل میان داروها و فراموش کردن مصرف دارو از علل مهم این وضعیت است. گاهی با وجود مصرف مرتب و عدم تداخلات دارویی باز هم تشنج به دلیل فعال شدن خودبه‌خود کانون تشنج در مغز، بروز می‌کند.

گاهی عواملی دیگر در بروز تشنج نقش دارند که از جمله آنها می‌توان به بارداری و بی‌خوابی اشاره کرد. در دوران بارداری لازم است میزان و نوع داروی مصرفی بر اساس شرایط بیمار تعیین شود. ادامه درمان در دوران بارداری نیز بر اساس میزان مصرفی در زمان غیربارداری می‌تواند عاملی برای بروز تشنج باشد.

دکتر بهروز هاشمی