«چرا من »

همهٔ ما, به این دلیل که زن هستیم, ممکن است به سرطان پستان مبتلا شویم هیچ زنی نمی تواند خود را به طور قطع از خطر ابتلا به سرطان پستان مصون بداند

همهٔ ما، به این دلیل که زن هستیم، ممکن است به سرطان پستان مبتلا شویم. هیچ زنی نمی‌تواند خود را به‌طور قطع از خطر ابتلا به سرطان پستان مصون بداند. سرطان پستان شایع‌ترین نوع سرطان در زنان است. در امریکا، سالانه حدود ۲۰۰ هزار مورد جدید سرطان پستان گزارش می‌شود. این رقم احتمالاً در مملکت ما به مراتب پایین‌تر است. محققانی در حال بررسی میزان شیوع سرطان پستان در کشور ما هستند. اما خطر همیشگی ابتلا به سرطان پستان برای هر زنی در تمام طول زندگی وجود دارد.شجاع باشیم! حال که دشمن خود را می‌شناسیم، می‌توانیم مجهز به سلاح اطلاعات و زره پیشگیری، پای در این میدان بگذاریم. دقت و هوشیاری نسبت به بروز هر نوع تغییری در پستان و اقدام صحیح و به موقع، می‌تواند نویدبخش زندگی‌ای طولانی باشد.پاسخ‌های دکتر رضوی را به پرسش‌هایی که اغلب زنان در مورد این بیماری مطرح می‌کنند می‌خوانیم:

چه افرادی بیشتر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند؟

بسیاری از افرادی که سرطان پستان در آنها تشخیص داده می‌شود از خود می‌پرسند: «چرا من؟» حقیقت آن است که پزشکان هنوز پاسخ این پرسش را نمی‌دانند. گرچه عوامل خطرساز شناخته‌شده‌ای احتمال بروز سرطان پستان را افزایش می‌دهند، در اکثریت موارد، سرطان پستان در زنانی ایجاد می‌شود که در معرض هیچ‌یک از این عوامل نبوده‌اند!

آیا جنس در احتمال ابتلا به سرطان پستان نقش دارد؟

زن بودن مهم‌ترین عامل خطرساز در ابتلا به سرطان پستان است، به‌طوری که در مقابل هر ۱۰۰ نفر زن، تنها یک مرد به سرطان پستان مبتلا می‌شود. به عبارت دیگر، سرطان پستان در زنان صد برابر شایع‌تر از مردان است.

سن عامل خطرسازی در ابتلا به سرطان پستان است؟

شیوع سرطان پستان با افزایش سن بیشتر می‌شود. حدود ۸۰ درصد از کل موارد ابتلا به سرطان پستان در زنانِ بالای ۵۰ سال گزارش می‌شود. به‌طور کلی، سرطان پستان در دو گروه سنی حداکثر شیوع را دارد: حدود ۲۰ درصد موارد در گروه سنی ۴۵ الی ۴۹ سال دیده می‌شود و حدود ۷۵ درصد آن در گروه سنی ۶۵ تا ۷۵ سال رخ می‌دهد. در بقیهٔ گروه‌های سنی شیوع سرطان پستان بسیار کمتر است. علت افزایش شیوع سرطان پستان در این دو گروه سنی شناخته شده نیست؛ اما شاید تغییر در میزان هورمون‌های جنسی زنانه در آن مؤثر باشد.

آیا ابتلای یک پستان به سرطان، پستان دیگر را در معرض خطر بیشتری قرار می‌دهد؟

پستان‌ها اعضای زوج هستند. بنابراین هر علتی که سبب ایجاد سرطان در یک پستان شده باشد، می‌تواند منجر به بروز آن در پستان دیگر نیز بشود، بخصوص اگر عامل اولیهٔ وراثت بوده باشد. مطالعات نشان داده است که خطر ایجاد سرطان در پستان مقابل کمتر از یک درصد برای هر سال است و در مجموع از پانزده درصد بیشتر نمی‌شود. برای مثال، در فردی که ده سال پیش سرطان پستان چپ خود را درمان کرده است، حداکثر ده درصد امکان ابتلا به سرطان پستان راست وجود دارد.به‌طور کلی، در هر فردی که سابقهٔ سرطان پستان وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به سرطان پستان مقابل پنج برابر بیشتر از فردی است که سابقهٔ سرطان ندارد. گاه هر دو پستان به‌طور همزمان دچار سرطان می‌شوند و گاه سرطان پستان دوم سال‌ها پس از سرطان پستان اول ایجاد می‌شود. در بعضی موارد، در صورتی که عوامل خطرساز برای فردی متعدد باشد، پستان مقابل را هم برمی‌دارند. در این صورت، خطر ابتلا به سرطان پستان مقابل از بین می‌رود. در صورت نیاز می‌توان، در طی همین عمل و یا مدتی بعد از آن، پستان برداشته‌شده را بازسازی کرد.

یکی از بستگان من مبتلا به سرطان پستان شده است، آیا من نیز مبتلا خواهم شد؟

وجود سابقهٔ فامیلی سرطان پستان تأثیر قابل توجهی در افزایش میزان خطر ابتلای سایر اعضای خانواده دارد، اما هر موردی از سرطان پستان در خانواده منجر به افزایش احتمال ابتلا در سایرین نخواهد شد. مثلاً اگر مادربزرگ فردی در سن ۷۵ سالگی دچار سرطان پستان شده باشد، این امر منجر به افزایش خطر ابتلای وی نخواهد شد. زیرا آن فرد به دلیل شیوع سرطان در این سنین به این بیماری مبتلا شده است. به عبارت دیگر، بالا رفتن سن، و نه یک عامل ژنتیکی، در ایجاد سرطان پستان نقش داشته است.اما برخی سوابق خانوادگی می‌توانند حاکی از وجود اختلال ژنی و وراثتی باشند که مستقل از افزایش سن عمل می‌کند و خطر ابتلا به سرطان پستان را به‌طور نسبی در فرد افزایش می‌دهد. این سوابق عبارتند از:

۱. وجود سرطان پستان در مادر، خواهر، یا دختر، به‌ویژه اگر در سنین زیر چهل‌ سالگی بروز کرده باشد؛

۲. ابتلای دو نفر یا بیشتر از افراد خانواده به سرطان پستان که حداقل در یکی از آنها بیماری در سنین زیر پنجاه سالگی بروز کرده باشد؛

۳. ابتلای چندین نفر از افراد فامیل به سرطان پستان، سرطان تخمدان یا سرطان رودهٔ بزرگ.

در صورت وجود هر یک از موارد فوق، احتمال ژنتیکی بودن سرطان پستان مطرح می‌شود. بنابراین اگر در فردی سابقهٔ قوی فامیلی وجود داشته باشد، باید با پزشک خود مشورت کند و در صورت تمایل فرد و صلاحدید پزشک، آزمایشات ژنتیکی برای وی تجویز شود.

سن شروع قاعدگی در ابتلا به سرطان پستان مؤثر است؟

سن شروع قاعدگی در دختران هر جامعه با یکدیگر و با جوامع دیگر متفاوت است. قاعدگی در دختران چینی، ژاپنی و جنوب افریقا در سنین بالاتری آغاز می‌شود، در حالی‌که شروع آن در دختران ساکن در ممالک غربی مانند امریکا و اروپا از سنین پایین‌تری است.

سن شروع قاعدگی در واقع مشخص‌کنندهٔ مدت زمان تماس با آثار تحریکی و سرطان‌زای هورمون‌های تخمدانی است. بنابراین، هرچه سن قاعدگی بالاتر باشد، مدت زمان تماس با هورمون‌ها کمتر می‌شود و خطر ابتلا به سرطان پستان کاهش می‌یابد. الگوی قاعدگی پس از شروع آن نیز حایز اهمیت است. به این معنا که هرچه قاعدگی‌های منظم زودتر برقرار شوند، احتمال بروز سرطان پستان بیشتر می‌شود.

تحقیقات نشان می‌دهند که به ازای هر سال تأخیر در شروع قاعدگی، خطر ابتلا به سرطان پستان حدود ۱۵ درصد کاهش می‌یابد. در مقابل، احتمال ابتلا به سرطان با هر سال جلوتر افتادن قاعدگی، ۵ تا ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.

چرا سن شروع قاعدگی در افراد و جوامع مختلف متفاوت است؟

علت این امر به‌درستی مشخص نیست. دلیل عمدهٔ این اختلاف را شرایط تغذیه‌ای می‌دانند. همچنین در افرادی که از میزان بیشتری گوشت در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند، در مقایسه با افرادی که بیشتر سبزیجات، حبوبات و غلات می‌خورند، سن شروع قاعدگی یک سال پایین‌تر است و بنابراین خطر ابتلا به سرطان پستان در آنان تا حدودی افزایش می‌یابد. از این رو، بهتر است از همان دوران کودکی از رژیم غذایی کم‌چرب شامل غلات و میوه و سبزیجات استفاده شود.

آیا سن شروع یائسگی در احتمال ابتلا به سرطان پستان تأثیر دارد؟

هرچه سن یائسگی (توقف خونریزی ماهیانه) پایین‌تر باشد، احتمال ابتلا به سرطان پستان کمتر می‌شود. در سنین قبل از یائسگی، زنان به‌طور متناوب در معرض مقادیر زیاد هورمون‌های جنسی قرار می‌گیرند، در حالی‌که پس از یائسگی، میزان این هورمون‌ها بسیار کم و ثابت می‌شود. نتایج تحقیقات در این زمینه حاکی از آن است که:

۱. احتمال ابتلا به سرطان پستان در زنانی که به‌طور طبیعی قبل از ۴۵ سالگی یائسه می‌شوند، نسبت به زنانی که یائسگی طبیعی آنها پس از ۵۵ سالگی رخ می‌دهد، ۵۰ درصد کمتر است؛

۲. یائسگی قبل از ۳۵ سالگی احتمال ابتلا به سرطان پستان را ۶۰ تا ۷۵ درصد کاهش می‌دهد؛

۳. در زنانی که هر دو تخمدان آنها در سنین قبل از یائسگی با جراحی برداشته شده است، خطر ابتلا به سرطان پستان به وضوح کمتر می‌شود؛

۴. مطالعات نشان داده‌اند که به ازای هر سال تأخیر در سن یائسگی، خطر ابتلا به سرطان پستان چهار درصد افزایش می‌یابد.

بچه‌دار نشده‌ام، آیا خطر ابتلا به سرطان پستان در من بیشتر است؟

طبق نتایج تحقیقات، زنانِ بدون فرزند، در مقایسه با گروهی که حاملگی داشته‌اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پستان هستند. منظور از حاملگی در اینجا یک دورهٔ کامل بارداری (حدود نه ماه) است، سقط در اوایل حاملگی یا دوران بارداری ناقص تأثیر مثبتی در جلوگیری از بروز سرطان پستان ندارد.

در گروه سنی زیر ۴۵ سال، خطر ابتلا به سرطان پستان در زنان بدون سابقهٔ حاملگی سه برابر زنان بچه‌دار است.

سن مادر در نخستین بارداری تأثیری در احتمال ابتلا به سرطان پستان دارد؟

نخستین‌بار در سال ۱۹۷۰ محققان اعلام کردند زنانی که نخستین بارداری آنها پس از ۳۵ سالگی بوده است، در مقایسه با زنانی که اولین حاملگی آنها بعد از ۱۸ سالگی انجام گرفته، سه برابر بیشتر به سرطان پستان مبتلا می‌شوند. از آن پس مطالعات گوناگونی در این زمینه صورت گرفت. به‌طور کلی، وقوع اولین حاملگی در سن ۳۰ سالگی و بعد از آن، نسبت به وقوع اولین بارداری در سنین پایین‌تر از ۲۰ سالگی، احتمال ابتلا به سرطان پستان را سه برابر افزایش می‌دهد. از سوی دیگر، احتمال بروز سرطان پستان در چند سال نخست پس از حاملگی، ابتدا افزایش و سپس کاهش می‌یابد. علت این یافته نیز هنوز به‌درستی مشخص نیست.

---