سیاست خارجی ایران در سال ۸۶

مسیری که جمهوری اسلامی ایران ترسیم کرده, در جهت توسعه صلح و امنیت در منطقه و گسترش همکاری با همه کشورها بجز رژیم صهیونیستی است

سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برخاسته از اصول و مبانی ثابتی است که با توجه به مقتضیات و شرایط جهانی، تاکتیک های لازم را برای رسیدن به اهداف پیش بینی شده در راستای منافع ملی اتخاذ می نماید.

مسیری که جمهوری اسلامی ایران ترسیم کرده، در جهت توسعه صلح و امنیت در منطقه و گسترش همکاری با همه کشورها بجز رژیم صهیونیستی است.

دولت نهم با استفاده از یک دیپلماسی فعال و بهره مندی از قدرت نرم در جهت اهداف سیاست خارجی که علاوه بر گسترش روابط با کشورهای همسایه، منطقه و جهان و حضور فعال در سازمان های بین المللی در جهت توسعه تجاری و ایجاد بازار برای محصولات ایرانی در کشورهای دیگر و رسیدگی به وضعیت ایرانیان، عملکرد بسیار مثبتی داشته است.

در این مقاله تلاش بر این است تا گوشه هایی از فعالیت ها و اقدامات متنوع دولت جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۶ در بخش سیاست خارجی را معرفی نماید.

طی سال جاری دستگاه دیپلماسی کشور در زمینه تنظیم سفرهای رسمی مقامات فعالانه عمل کرده است.

هماهنگی تنظیم، برنامه ریزی و اجرا در خصوص دهها سفر سران سه قوه به کشورهای مختلف از جمله سفر رئیس محترم جمهور به نیویورک جهت شرکت در اجلاس سازمان ملل متحد در نیویورک و همچنین سفر ایشان به حداقل ۱۸ کشور دنیا از جمله قطر، امارات، عربستان، عراق، آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان، قرقیزستان، کشورهای آمریکای لاتین و برخی کشورهای آفریقایی و نیز تنظیم مصاحبه رسانه های تراز اول دنیا با جناب آقای احمدی نژاد و سایر مقامات کشور از جمله اقدامات وزارت امور خارجه برای توسعه حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در کلیه مناطق دنیا بوده است.

در کنار آن، انجام دهها سفر رسمی توسط وزیر محترم امور خارجه، معاونان وزیر و مدیران کل به کشورهای مختلف و متقابلا تنظیم سفر مقامات خارجی به کشورمان از جمله سفر روسای جمهور روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان، تاجیکستان، ارمنستان، بلاروس، گرجستان، توگو، زیمبابوه، نیکاراگوئه و ونزوئلا به ایران برنامه ریزی و مدیریت گردیده است.

مجموعه نمایندگی های سیاسی و کنسولی جمهوری اسلامی ایران در راستای گسترش همکاری های دوجانبه و چندجانبه و تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران، بیش از ۱۲ هزار ملاقات داشته اند.

گوشه هایی از فعالیت های اجرایی متنوع دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۳۸۶ به شرح ذیل است:

۱) دیپلماسی هسته ای:

دیپلماسی هسته ای ایران در سال ۱۳۸۶ مبتنی بر پاسخگویی در ابعاد فنی و حقوقی و گرفتن هرگونه بهانه از دست آمریکا و برخی از

هم پیمانان آن بود.در این راستا تلاش گردید که تنها بر تعهدات و حقوق ایران در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح هسته ای و پادمان مورد توافق با آژانس تاکید نموده و عوامل سیاسی زائد در گفتگوها به حاشیه رانده شود.

در یک سال گذشته علاوه بر پیگیری های مربوط به تکمیل عملیات احداث نیروگاه بوشهر، اقدامات لازم برای ورود ۸۸ تن سوخت این نیروگاه از کشور روسیه انجام شد.

بمنظور شفاف سازی و اعتمادسازی فعالیت های هسته ای کشورمان، بدنبال چند دور مذاکره با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه ۱+۵ و همچنین محمد البرادعی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، نهایتا توافق شد که ظرف ۶۰ روز طرح اقدام (یا مدالیتی) برای حل و فصل مسائل و ابهامات باقیمانده آژانس در مورد برنامه هسته ای ایران تنظیم شود که این اقدام ظرف ۴۰ روز صورت گرفت و در طرح اقدام شش موضوع مشخص به عنوان موضوعات باقیمانده تعیین و سؤالات آژانس در اختیار ایران قرار گرفت.

بر اساس طرح اقدام، حل و فصل شش موضوع به ۱۸ ماه زمان نیاز داشت اما جمهوری اسلامی ایران بنا بر حسن نیت خود، طی شش ماه پاسخگویی به این سؤالات را به سرانجام رساند و در نتیجه مدیرکل آژانس در گزارش سوم اسفند خود، حل و فصل و بسته شدن هر شش موضوع را رسما اعلام نمود.

آقای البرادعی در ماه نوامبر (آبان ماه) نیز گزارش مثبتی را ارائه نموده و در آن حل و فصل سه موضوع از شش موضوع را عنوان نموده بود.

سیاست هسته ای جمهوری اسلامی ایران در یک سال گذشته سبب شد که علاوه بر ادامه فعالیت های غنی سازی، حسن نیت ایران برای شفافیت و همکاری با آژانس جهت حل مسائل گذشته به نمایش گذاشته شود و از اینرو، با اطمینان باید گفت که تاثیر این سیاست، بر صدور گزارش های مثبت البرادعی و سپس اذعان نهادهای اطلاعاتی آمریکا نمایان گردید.

با حل مسائل باقیمانده بسیاری از مبانی و استدلالات آمریکا و هم پیمانان غربی آن برای ارجاع موضوع هسته ای ایران از آژانس به شورای امنیت و قطعنامه های صادره فرو ریخت.

این سیاست حاصل ایستادگی و پافشاری بر حقوق حقه ملت ایران بود و بار دیگر اثبات نمود که اقدامات چند کشور خاص تنها برخاسته از نیات و اغراض سیاسی آنهاست و هیچ مبنای قانونی و منطقی ندارد.

۲) اجلاس سران خزر در تهران:

برگزاری دومین اجلاس سران کشورهای دریای خزر در پائیز ۱۳۸۶ دستاورد بزرگی بود که بعد از سال ها تلاش و پیگیری مضاعف به نتیجه رسید.

در پایان این نشست بر خلاف اجلاس اول که در عشق آباد پایتخت ترکمنستان برگزار شد، بیانیه ای صادر گردید که در آن، سران کشورهای ساحلی برای نخستین بار ضمن پذیرش مجموعه اصول کلی مانند مخالفت با حضور نیروهای خارجی در دریای خزر، توافق نمودند تا نسبت به تعیین یک رژیم حقوقی خاص دریای خزر همکاری های مشترکی را انجام دهند.

۳) گفت وگوهای ایران و آمریکا درباره عراق:

جمهوری اسلامی ایران با هدف کمک به مردم ستمدیده عراق و همکاری برای تامین امنیت، سه دور گفتگو با آمریکایی ها درباره عراق داشته است.

دور چهارم این گفتگوها که بنا به درخواست رسمی دولت عراق و دولت آمریکا قرار بود انجام شود، به دلایل فنی به تعویق افتاد.

البته کماکان رایزنی ها برای انجام این گفتگوها ادامه دارد.

۴) عراق:

سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال عراق در سال ۱۳۸۶ همچون سنوات اخیر مبتنی بر حمایت همه جانبه از حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور و تاکید بر خروج اشغالگران و واگذاری کلیه نهادها و سازو کارهای داخلی به دولت قانونی و منتخب عراق بود.

همچنین دولت جمهوری اسلامی ایران تلاش هایی را برای رفع اختلافات و ترغیب مشارکت همه مردم عراق در تعیین سرنوشت سیاسی خود، از طریق اعلام مواضع رسمی و گفتگو با همه نیروها و جناح های عراقی تاثیرگذار دنبال نمود.

نقطه اوج همکاری های سیاسی و اقتصادی ایران و عراق سفر تاریخی رئیس جمهور محترم به بغداد است که نقطه عطفی در روابط کشورمان با عراق است و تاثیرات عظیمی را در روابط دو کشور و نقش بی بدیل ایران در تحولات منطقه ای نشان داد.

در این سفر اسنادی به امضاء رسید که در گسترش همکاری های فیمابین دو کشور تاثیرات ژرفی برجای خواهد گذاشت.

برگزاری نشست مشترک با حضور هیات عالیرتبه عراقی به ریاست معاون وزیر خارجه آن کشور در تهران در تاریخ ۳۰ بهمن و اول اسفند ۱۳۸۶، یکی از نتایج همکاری های دو کشور در زمینه رفع ابهامات و شفاف سازی همکاری ها در چارچوب معاهده ۱۹۷۵ بوده است.

طی دو روز مذاکره، طرفین بـر رفع مشکلات موجود در مرز زمینی و رودخانه ای مشترک براساس مفاد عهدنامه مربوط بـه مرز دولتی و حسن همجواری بین ایران و عراق مورخ ۱۳ ژوئن ۱۹۷۵ و پروتکل ها و موافقت نامه های ضمیمه، تأکید و نسبت به فعال نمودن مجدد مکانیسم های فنی ـ اجرائی پیش بینی شده در این معاهدات توافق نمودند.

بر این اساس، در بخش مرز زمینی مقرر شد که کمیسیون مختلط دو کشور بـراساس مـاده ۵ پـروتکل راجع بـه علامت گذاری مجدد مرز زمینی بین ایران و عراق مورخ ۱۳ ژوئن ۱۹۷۵ ظرف دو ماه آینده تشکیل و ضمن بازدید سرتاسری از مرز زمینی مشترک نسبت به تعمیر، مرمت و تجدید بنای میله های مرزی اقدام نماید.

همچنین به منظور تعیین مجدد خط مرزی تالوگ در اروندرود (شط العرب)، طرفین توافق نمودند که ظرف دو مـاه آینده نسبت بـه عملیـات انـدازه گیری و هیدروگرافی مشترک از اروندرود (شط العرب) براساس مقررات مندرج در پروتکل راجع به تعیین مرز رودخانه ای بین ایران و عراق مورخ ۱۳ ژوئن ۱۹۷۵ اقدام نمایند.

۵) افغانستان:

سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران در افغانستان در سال ۱۳۸۶، حمایت از دولت، کمک به ساخت زیرساخت ها و لزوم مقابله با کشت خشخاش و قاچاق مواد مخدر بوده است.

در سال های اخیر از جمله در سال جاری شرکت های ایرانی فعالیت خوبی را در زمینه بازسازی افغانستان داشته اند.

همکاری های جمهوری اسلامی ایران با سازمان های بین المللی برای کمک به رفع مشکلات و آلام مردم افغانستان نیز قابل توجه بوده است.

۶) خاورمیانه (فلسطین و لبنان)

طی سال ۱۳۸۶ تحولات مربوط به خاورمیانه بویژه تحولات فلسطین و لبنان به عنوان یک موضوع مهم و محوری در دستگاه دیپلماسی کشور مورد توجه و عنایت قرار داشته است.

اتخاذ مواضع سریع و بموقع، رایزنی با مقامات کشورها بویژه کشورهای اسلامی، برقراری ارتباط با سازمان کنفرانس اسلامی، جنبش عدم تعهد و سایر مجامع سیاسی بین المللی با هدف یافتن ابتکارات لازم و محکومیت اقدامات فجیعانه صهیونیست ها بر علیه مردم مظلوم و مقاوم فلسطین همواره در دستور کار قرار داشته است.

طی سال جاری چندین سفر توسط مقامات کشورمان از جمله جناب آقای متکی وزیر امور خارجه و معاون و مدیر کل سیاسی وزارت خارجه کشورمان به لبنان انجام شد.

به دنبال جنگ ۳۳ روزه سال گذشته که به شکست مفتضحانه رژیم صهیونیستی انجامید، جمهوری اسلامی ایران نسبت به ارائه مساعدت های انساندوستانه و فنی مهندسی در بازسازی لبنان اقدام نمود.

۷) خلیج فارس و جهان عرب:

رویکرد دولت نهم به کشورهای همسایه مسلمان و عرب، یک رویکرد ویژه است.

در سال ۱۳۸۶ ما شاهد رشد قابل توجه از مراودات و رفت و آمدهای سیاسی در سطح عالی میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس بودیم.

حضور فعال جناب آقای احمدی نژاد در اجلاس سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس در دوحه که برای نخستین بار با دعوت از بالاترین مقام اجرایی ایران آن هم بعد از اجلاس آناپولیس صورت پذیرفت، امیدها، آمال و نقشه های دشمنان جمهوری اسلامی را نقش بر آب ساخت.

پیشنهادات رئیس جمهور محترم در این اجلاس بخصوص موضوع تجارت آزاد با شورای همکاری خلیج فارس، طرح ترتیبات امنیتی بومی در خلیج فارس و ... بستر مناسبی برای همگرایی منطقه ای را فراهم ساخت و مورد توجه رؤسای کشورهای عضو قرار گرفته که تلاش برای اجرایی شدن آن ادامه خواهد یافت.

انجام سفرهای تاثیرگذار رئیس محترم جمهوری به برخی از کشورهای منطقه مانند امارات متحده عربی یکی از دستاوردهای سیاست خارجی ما محسوب می شود.

سفر متقابل مقامات عربی نیز حاکی از تمایل و استقبال همسایگان عرب ایران برای توسعه همکاری ها در ابعاد دوجانبه و چندجانبه بوده است.

تشکیل کمیسیون مشترک با کویت و توافق برای تأسیس کمیسیون مشترک ایران و امارات از جمله موضوعات مربوط به توسعه همکاری هاست.

با توجه به ظرفیت قوی جهان عرب در مقابل رژیم صهیونیستی و نافذ بودن تصمیمات و مواضع اتحادیه عرب در سازمان ملل و فضای عمومی جهان، جمهوری اسلامی ایران رویکرد نزدیکی به این اتحادیه را در دستور کار قرار داد.

اکنون ایران به عنوان یک ناظر در نشست ها حضور دارد.

همکاری با سایر کشورهای خاورمیانه نیز یکی از اولویت های وزارت امور خارجه بوده و طی سال جاری با جدیت دنبال شده است.

از جمله می توان به امضای قرارداد ایجاد پالایشگاه مشترک نفت در سوریه با مشارکت ایران، سوریه، مالزی و ونزوئلا و همچنین به افتتاح پروژه های مشترک ایران و سوریه در زمینه خودروسازی و سیمان اشاره کرد.

در خصوص عادی سازی روابط ایران و مصر نیز دیدارها و تلاش های متقابلی از سوی ایران و مصر بمنظور رفع موانع و بهبود روابط سیاسی فیمابین صورت پذیرفت.

۸) توسعه همکاری های سیاسی با مناطق مختلف دنیا:

یکی از اهداف سیاست خارجی دولت نهم، تنوع بخشی همکاری های خارجی است.

دولت تلاش کرده است که با توزیع ظرفیت های همکاری با مناطق مختلف دنیا مانند شرق آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، حضور خود را در سطح جهان گسترش دهد.

برای روشن شدن ابعاد این سیاست ها، به بخشی از فعالیت های اجرایی دستگاه سیاست خارجی در سال ۱۳۸۶ اشاره می گردد:

الف) اروپا:

در گذشته بیش از دو سوم همکاری های ایران با کشورهای اتحادیه اروپا بر دو یا سه کشور اروپایی متمرکز بود که دستگاه دیپلماسی کشور تلاش زیادی را برای متعادل سازی این روابط در سطح قاره اروپا به عمل آورده است.

علیرغم فراز و نشیب های موجود بخاطر موضوع هسته ای و اعمال فشار آمریکا و برخی از همپیمانانش، در سال ۱۳۸۶ وزیر امور خارجه کشورمان سفرهایی را به کشورهای مختلف اروپایی مانند هلند، سوئیس، سوئد، نروژ، دانمارک، بلغارستان و پرتغال انجام داد.

در این زمینه باید از حضور فعال هیات ایرانی در اجلاس جهانی اقتصاد در داووس سوئیس و کنفرانس خلع سلاح در ژنو یاد کرد.

آقای متکی در حاشیه اجلاسیه های بین المللی از جمله شصت و دومین مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، مجمع جهانی اقتصاد در داووس، اجلاس کنفرانس بازسازی عراق در استانبول و کنفرانس فلسطین و لبنان در ریاض با برخی از همتایان اروپایی خود از جمله وزرای خارجه فرانسه، پرتغال، سوئد، نروژ، اسلواکی، انگلیس، آلمان، سوئیس، هلند، ایسلند و دیدار و گفتگو کردند.

در سال ۱۳۸۶ ما همچنین شاهد سفر برخی از مقامات عالیرتبه کشورمان از جمله دبیر شورای عالی امنیت ملی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان گردشگری و برخی از معاونین وزارتخانه های اقتصادی به کشورهای اسپانیا، فرانسه، پرتغال، سوئیس، یونان، ایتالیا و مجارستان بودیم.

متقابلا نیز برخی از مقامات اروپایی به کشورمان سفر کردند که از آن جمله می توان به سفر رئیس کمیسیون روابط خارجی پارلمان نروژ، سفر وزیر امور خارجه بلژیک، سفر قائم مقام وزارت خارجه ایسلند و سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران اشاره نمود.

در زمینه همکاری های اقتصادی دوجانبه با کشورهای اروپایی، همکاری در زمینه های صنعتی مانند صنایع خوروسازی و انرژی میان ایران و بسیاری از کشورهای اروپایی تداوم داشته است.

شرکت های نفتی اروپایی مانند شل، توتال فرانسه، او ام و اتریش و شرکت هایی از ایتالیا و سوئیس در اجرای طرح های بزرگ اکتشاف و تاسیسات نفت و گاز فعال بوده و یا در جریان امضاء قرارداد با ایران هستند.

در زمینه همکاری های بازرگانی، اتاق های بازرگانی مشترک ایران و کشورهای اروپایی همکاری های تنگاتنگ خود را ادامه داده و سفر هیات اتاق بازرگانی ایران به انگلیس و همچنین سفر هیاتی از شرکت فرش ایران به چند کشور اروپایی توانسته است مسیر همکاری های بازرگانی میان ایران و کشورهای اروپایی را بیشتر هموار سازد.

ب) روسیه:

در سال ۱۳۸۶ توسعه همکاری های همه جانبه با روسیه، به عنوان نمونه ای از موفقیت دستگاه دیپلماسی کشور قابل توجه همگان بوده است.

روابط دو کشور در همه زمینه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دفاعی از رشد قابل توجه برخوردار بوده است.

علاوه بر ادامه مراحل تکمیل نیروگاه بوشهر و تحویل سوخت که نیازمند تلاش و پیگیری های مداوم بوده است، دو کشور تلاش های زیادی را برای گسترش و تعمیق روابط فیمابین به عمل آوردند.

سفر ولادیمیر پوتین به عنوان رئیس جمهور روسیه به ایران که برای نخستین بار صورت گرفت، یک سفر تاریخی بود که در جریان برگزاری اجلاس سران خزر، بسیاری از زمینه های همکاری دوجانبه مورد بررسی توافقات زیادی میان دو کشور انجام شد.

امضای اولین سند حفاظت اسناد محرمانه بین دو کشور در بهمن ۱۳۸۶، افتتاح سرکنسولگری ایران در غازان پایتخت جمهوری تاتارستان و برگزاری کمیسیون مشترک همکاری های دفاعی از جمله فعالیت هایی بود که ما در سال گذشته شاهد آن بودیم.

ج) آسیا:

همکاری های جمهوری اسلامی ایران با کشورهای آسیایی نیز به اقتضاء رویکرد نگاه به شرق، از رشد قابل خوبی در سال ۱۳۸۶ برخوردار بوده است.

برگزاری دومین اجلاس رؤسای مجمع مجالس آسیایی (APA) در تهران که با حضور ۳۲ هیات از کشورهای عضو تشکیل شد، یکی از موفقیت های چشمگیر دستگاه دیپلماسی کشور در توسعه همکاری با آسیا محسوب می شود.

در بخش سرمایه گذاری اعم از جذب یا انتقال سرمایه در سال ۱۳۸۶ کم نظیر بوده و حضور شرکت های هندی، چینی و مالزیایی در طرح های انرژی کشورمان قابل توجه است.

انعقاد قرارداد همکاری های گازی با کشور مالزی برای توسعه میادین گازی یکی از بزرگترین طرح های سرمایه گذاری در ایران است که در سال جاری تحقق یافت.

جمهوری اسلامی ایران متقابلا در برخی از کشورهای آسیایی مانند فیلیپین و سریلانکا توافقاتی را برای اجرای طرح های سرمایه گذاری و صدور خدمات فنی و مهندسی دارد.

د) آمریکای لاتین:

با تلاش های به عمل آمده، حجم مبادلات تجاری جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه آمریکای لاتین نسبت به گذشته ۲۵۰ درصد رشد داشته است.

افتتاح سفارتخانه در برخی از کشورهای منطقه مانند نیکاراگوئه، بولیوی و واکوادور توانسته است فرصت های لازم را برای شناسایی زمینه های همکاری و حضور شرکت های ایرانی در آن کشورها فراهم سازد.

بر همین اساس، تعدادی از پروژه های علمی و صنعتی با کشورهای منطقه بویژه ونزوئلا اجرایی گردید که از آن جمله می توان به احداث مجتمع پتروشیمی و تاسیس کارخانه تولید اتومبیل سمند اشاره نمود.

سفر جناب آقای احمدی نژاد به منطقه آمریکای لاتین و عقد تفاهمنامه های بسیار مهم، نوید همکاری های گسترده را در همه ابعاد سیاسی، اقتصادی و فرهنگی می دهد.

در سال جاری همچنین برای اولین بار شاهد تشکیل کمیسیون مشترک با کشورهای بولیوی و اکوادور بودیم.

تشکیل گروه دوستی پارلمانی با برخی از کشورهای منطقه و مراودات نمایندگان مجالس ایران و آن کشورها که حاصل تلاش دستگاه دیپلماسی فعال کشور است، موجب نزدیک شدن هرچه بیشتر ایران با کشورهای منطقه گردیده است.

ه) آفریقا:

توجه به آفریقا و همکاری با قاره سیاه با جدیت در بخش های ذیربط در وزارت امور خارجه دنبال گردید.

حضور ریاست محترم جمهوری اسلامی در اجلاس سران اتحادیه آفریقا در بانجول پایتخت گامبیا و سخنرانی مهم ایشان به عنوان میهمان ویژه در جمع سران آفریقا، زمینه بسیار خوبی را برای تقویت حضور ایران در قاره آفریقا فراهم ساخت.

در همین راستا با پذیرفته شدن ایران به عنوان یک عضو ناظر، وزیر امور خارجه کشورمان در اجلاس سران اتحادیه آفریقا حضور یافت.

در خرداد ماه سال جاری همزمان با سالروز تاسیس اتحادیه آفریقا، روز آفریقا در تهران برگزار شد.

در همین چارچوب، طراحی و برنامه ریزی جهت برگزاری همایش ایران وآفریقا در سه سطح کارشناسی ارشد، وزرای خارجه و روسای جمهور در دست اقدام است و در اوایل سال آینده شاهد برگزاری آن در تهران خواهیم بود.

همکاری جمهوری اسلامی ایران با کشورهای شمال و شاخ آفریقا نیز سیر صعودی داشته است.

سفر حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی رئیس محترم قوه قضائیه به کشور مغرب، سفر نخست وزیر لیبی به جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به این دیدار جناب آقای داودی معاون اول رئیس جمهوری از لیبی و همچنین دیدار معاون محترم رئیس جمهوری اسلامی ایران از کشور جیبوتی در سال جاری قابل توجه است.

۹) اقدامات اجرایی در امور سیاسی بین المللی:

علاوه بر موضوع هسته ای، حوزه معاونت سیاسی بین المللی وزارت امور خارجه و نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در نیویورک، ژنو، وین، لاهه و ... سال پرکاری را پشت سر گذاشتند.

تنظیم سفر و برنامه ریزی حضور فعال رئیس جمهور محترم در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد و دیدارهای مختلف با سران کشورها در نیویورک و حضور در دانشگاه کلمبیا که بازتاب وسیع جهانی داشت، از جمله این اقدامات است.

علاوه بر آن با تلاش دستگاه دیپلماسی کشور، رئیس جمهور محترم در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در بیشکک حضور یافت.

افتتاح مرکز منطقه ای کاهش خطرات در ایران با همکاری سازمان ملل متحد، ریاست کشورمان بر شورای مستقل فائو و عضویت در هیات هماهنگ کننده برنامه ایدز سازمان ملل گوشه ای از حضور فعال جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین المللی است.

نقش مهم کشورمان در سازمان کنفرانس اسلامی در سال جاری بسیار چشمگیر بوده است.

در جریان برگزاری اجلاس وزرای خارجه این سازمان در اسلام آباد، با تلاش همکاران ما، قطعنامه های پانزده گانه پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران از جمله قطعنامه مربوط به حمایت از فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران به تصویب رسید.

بخش حقوقی وزارت امور خارجه نیز در سال جاری تلاش وسیعی را برای احقاق حقوق کشورمان در خارج از کشور به عمل آورد.

از جمله رفع توقیف از حدود یک میلیارد یورو مربوط به سفارت جمهوری اسلامی ایران و بانکهای ایران در ایتالیا و صدور حکم دیوانعالی ایتالیا در تیرماه سالجاری مبنی بر لغو حکم شناسایی و اجرای احکام دادگاههای آمریکا در ایتالیا و پیگیری رد اتهامات ناروا به اتباع جمهوری اسلامی ایران در موضوع آمیا از بخش هایی است که اداره کل حقوقی وزارت خارجه فعالانه آنها را دنبال نمود.

در زمینه حقوق بشر نیز وزارت امور خارجه در سال ۱۳۸۶ اقدامات اجرایی خوبی را به عمل آورد.

تشکیل مجموع مشورتی مفهوم سازی حقوق بشر در وزارت امور خارجه یکی از اقدامات پایه بوده است که توانست امکان توسعه مباحث کاربردی علمی را برای ما فراهم سازد.

مشارکت محتوایی جمهوری اسلامی ایران در روند تدوین قطعنامه های حقوق بشری در کمیته سوم مجمع عمومی و شورای حقوق بشر سازمان ملل با ارائه سه قطعنامه ابتکاری تحت عناوین ارتقاء همکاری بین المللی در زمینه حقوق بشر، اقدامات زورمدارانه یکجانبه و حقوق بشر و حقوق بشر و تنوع فرهنگی در سال جاری صورت گرفت.

یکی از قابل توجه ترین اقدامات در زمینه حقوق بشر، برگزاری اجلاس وزرای خارجه نهضت عدم تعهد درخصوص تنوع فرهنگی و حقوق بشر در تهران با حضور بیش از ۸۰ وزیر امور خارجه و وزیر فرهنگ کشورهای عضو جنبش بود که در این اجلاس، تاسیس مرکز حقوق بشر و تنوع فرهنگی در ایران توسط کشورهای مذکور مورد تصویب قرار گرفت.

با توجه به رویکرد تهاجمی و فعال دولت نهم در عرصه سیاست خارجی، با مطالعه و بررسی کامل روی کاستی ها، نارسایی ها و موارد عدیده نقض حقوق بشر در آمریکا و کانادا که اتفاقا از جمله کشورهای مدعی حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی ایران هستند، دو کتاب نقض حقوق بشر در آمریکا و نقض حقوق بشر در کانادا به زبان انگلیسی به رشته تحریر درآمد.

وزارت خارجه همچنین در راستای شفاف سازی، رفع ابهامات و تبادل تجربه، چهارمین گفتگوهای دوجانبه حقوق بشری را با نمایندگان ژاپن برگزار کرد.

خوشبختانه با تلاش همکاران حوزه معاونت امور بین الملل، نام ایران از دستور کار رویه محرمانه ۱۵۰۳ شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خارج گردید.

۱۰) همکاری های اقتصادی:

طی سال ۱۳۸۶ تعداد ۱۸ جلسه ستاد هماهنگی روابط خارجی در وزارت امور خارجه برگزار گردید که مباحث مهمی چون نحوه کاهش اثرات تحریم، کمیسیون های مشترک، همکاری های بانکی و ... در این جلسات مورد تصمیم گیری واقع شدند.

با تلاش های حوزه معاونت اقتصادی، ریاست ایران بر گروه ۱۵ در سطح سران، ریاست بر کارگروه آب گروه ۱۵ و کارگروه توسعه روستایی گروه ۱۵، ریاست بر اتحادیه همکاری های منطقه ای کشورهای حاشیه اقیانوس هند و فعال سازی و افزایش مشارکت اعضاء، ایجاد مرکز علوم و انتقال فناوری اتحادیه اقیانوس هند در ایران طی سال ۱۳۸۶ محقق گردید.

دستگاه دیپلماسی کشور همچنین توانسته است دو موافقتنامه ترجیحات تعرفه ای و تسهیلات صدور روادید میان کشورهای گروه ۸ به امضاء برساند.

پیگیری رژیم تجارت خارجی کشور و ارائه پیش نویس آن به WTO با همکاری وزارت بازرگانی، تهیه برنامه اقدام بر اساس بیانیه پایانی شورای اجرایی مجمع پارلمانی آسیایی مبنی بر تشکیل بازار یکپارچه انرژی آسیایی، تهیه سند سازوکار همکاری اقتصادی در آسیا برای ارائه به مجمع پارلمانی آسیایی در تهران و ارائه طرح توجیهی تاسیس کمیته دیپلماسی انرژی با محوریت وزارت امورخارجه در چارچوب شورای راهبردی انرژی به رئیس جمهور محترم از دیگر اقدامات قابل توجه بوده است.

برگزاری کمیسیون های مشترک با کشورهای بحرین، روسیه، عمان، کویت، قزاقستان، افغانستان، آذربایجان، پاکستان و ترکیه به ریاست وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با آن کشور، بخشی از اقدامات وزارت امور خارجه کشورمان در سال ۱۳۸۶ برای گسترش همکاری های دوجانبه با کشورهای خارجی بوده است.

در جریان این نشست ها و همچنین در سفرهای متقابل مقامات تفاهمنامه های همه جانبه همکاری به امضاء مقامات ایرانی و مقامات آن کشورها رسیده است.

در خصوص انرژی، پس از تشکیل شورای راهبردی انرژی، مطالعات زیادی درخصوص نحوه مشارکت کشورهای مختلف در پروژه های انرژی کشور از جمله مشارکت ژاپن، هند و پاکستان، چین و مالزی و سایر کشورها مورد توجه قرار گرفت و با بیش از ۵۰ کشور توافق صورت گرفت.

در مورد همکاری در قالب اوپک نیز با پیگیری وزارت امور خارجه، جناب آقای احمدی نژاد در اجلاس سران اوپک فعالانه حضور یافت.

در رابطه با سازمان همکاری های اکو در سال ۱۳۸۶ که دبیرخانه آن در تهران مستقر است، نیز فعالیت هایی مانند تاسیس اتحادیه منطقه ای کتابخانه های ملی اکو، تاسیس اتحادیه صنعت نشر وچاپ اکو، تاسیس مرکز هواشناسی و مبازه با بلایای طبیعی منطقه اکو در مشهد، تاسیس موسسه استاندارد سازی منطقه ای اکو (ریسکام)، تاسیس صندوق توسعه گردشگری، صندوق حمایت از فعالیتهای فرهنگی و اختصاص مبلغ دو میلیون دلار به این صندوق و همچنین صندوق حمایت از اجرای موافقت نامه چارچوب همکاریهای ترانزیتی (TTFA) صورت گرفت.

علاوه بر موارد فوق، اولین اجلاس روسای مرکز آماری کشورهای عضو و اولین اجلاس روسای بانکهای مرکزی اکو با همت ایران برگزار شد.

از دیگر فعالیت های همکاران ما، تصویب تاسیس کمیسیون دائمی منطقه ای دامپزشکی و ایجاد شبکه دارویی در منطقه اکو بوده است.

۱۱) مطالعاتی و پژوهشی:

در حوزه معاونت آموزش و پژوهش، ایجاد شورای راهبردی سیاست خارجی بمنظور تدوین راهبردها و سیاست های اصولی دولت یکی از اقدامات اساسی بود.

در همین راستا همچنین سمینارها و گردهمایی های مختلف با حضور اندیشمندان و صاحبنظران امور سیاسی در دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی برگزار گردید که از جمله آنها

می توان به برگزاری دو میزگرد بین المللی تبیین هسته ای، برگزاری پانزدهمین همایش بین المللی آسیای مرکزی و قفقاز تحت عنوان گسترش ناتو به اوراسیا؛ ابعاد و پیامدها، برگزاری همایش

بین المللی خلیج فارس، برگزاری سمینار آمریکای لاتین و کارگاه مسائل این قاره و همچنین دهها میزگرد دوجانبه و چندجانبه در داخل و خارج کشور و حدود ۱۵ پروژه مشترک مطالعاتی با سایر مرکز مطالعاتی دنیا اشاره نمود.

در بخش آموزشی نیز برنامه های خوبی در سال جاری تدوین گردید که از جمله آنها می توان تصویب دوره جدید تربیت دیپلمات در دانشکده روابط بین الملل در سطح کارشناسی ارشد و دکترا و همچنین راه اندازی دوره کارشناسی ارشد مطالعات ایران برای متقاضیان خارج از کشور را ذکر نمود.

۱۲) رسانه ای و فرهنگی:

یکی از اهداف و برنامه های دولت نهم، پاسخگویی و حضور فعال در صحنه اطلاع رسانی به مردم و موضع گیری سریع در مقابل تحولات مهم منطقه ای و بین المللی است که حوزه سخنگویی و اداره کل اطلاعات و مطبوعات وزارت امور خارجه از طریق برگزاری حدود ۵۰ کنفرانس هفتگی، تهیه ۲۵۰ بیانیه سخنگویی، انجام بیش از ۱۵۰ مصاحبه اختصاصی توسط مسئولان ارشد وزارت امور خارجه، اطلاع رسانی لازم را انجام دهد.

دستگاه دیپلماسی کشور همچنین با بذل توجه به موضوع دیپلماسی عمومی، اعزام چندین هیات رسانه ای به خارج از کشور و متقابلا دعوت از چندین هیات رسانه ای خارجی، صدور بیش از ۱۵۰۰ روادید مطبوعاتی برای خبرنگاران خارجی با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هماهنگی برای انجام دهها مصاحبه خبرنگاران رسانه های طراز اول دنیا با رئیس جمهور محترم و سایر مقامات عالیرتبه کشور را به انجام رسانید و در این زمینه سال پرکاری را پشت سر گذاشت.همچنین توسعه دفاتر رسانه های داخلی در خارج از کشور، ارائه مقالات به نشریات داخلی و خارجی، همکاری در تهیه و تدوین برنامه های تلویزیونی و ... بخشی از فعالیت دیگر حوزه رسانه ای وزارت امور خارجه در سال ۱۳۸۶ بوده است.

راه اندازی و توسعه پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه و تغذیه نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در این زمینه در سال جاری توانسته است پاسخگوی بسیاری از نیازهای مخاطبان داخلی و خارجی بوده و اطلاعات کافی درباره اخبار و مواضع سیاست خارجی کشور را در اختیار آنها قرار دهد.

در زمینه فرهنگی، پیگیری و هماهنگی برای شرکت در ۲۱ نمایشگاه گردشگری، اجرایی شدن ۱۷ موافقتنامه فرهنگی، علمی و دانشجویی، تقویت و ارتقاء ۱۴ کرسی زبان فارسی و برگزاری ۵۷۳ مورد مراسم در خارج از کشور در کارنامه دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۳۸۶ قرار دارد.

۱۳) اقدامات اجرایی در بخش کنسولی:

تلاش دستگاه دیپلماسی کشور در سال ۱۳۸۶ توسعه و تسهیل خدمات کنسولی بوده است.

تسریع در صدور روادید و اجرای طرح صدور روادید گردشگری در دفاتر وزارت امور خارجه در مبادی ورودی کشور، یکی از اقدامالت بارز برای توسعه گردشگری در کشور بوده است.

پیگیری مربوط به مشکلات ایرانیان مقیم خارج از کشور و تامین تسهیلات حقوقی برای آنها، همکاری در زمینه تسهیل سفر و اقامت زائران ایرانی در کشورهای عربستان، عراق و سوریه، و انجام قریب به ۸۰۰ هزار عملیات سجلی از جمله اقدامات وزارت امور خارجه برای ارائه خدمات مفید و مؤثر به هموطنان ایرانی است.

همچنین با پیگیری هایی که انجام شد، درج مهر خروجی گذرنامه ایرانیان مقیم خارج که معمولا مشکلاتی را برای آنها در فرودگاهها و مبادی خروجی کشور ایجاد می کرد، حذف گردید.

از سوی دیگر، با استقرار تجهیزات کامپیوتری و دیجیتالی کردن اطلاعات گذرنامه ای، از ۱۳۰ نمایندگی جمهوری اسلامی ایران، ۶۴ نمایندگی کاملا خودکفا شده و این امر باعث تسریع در صدور یا تعویض گذرنامه هموطنان ایرانی در خارج از کشور گردیده است.

سید محمد علی حسینی سخنگوی وزارت امور خارجه