نقش اصحاب رسانه و منتقدان در رونق کتابخوانی

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یک اتفاق مهم فرهنگی در کشور است. نمایشگاهی که­ طی ۲۶ سال برگزاری مداوم همواره مورد انتقاد بوده است.

نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران یک اتفاق مهم فرهنگی در کشور است. نمایشگاهی که­ طی ۲۶ سال برگزاری مداوم همواره مورد انتقاد بوده است.

آیا نمایشگاه کتاب تهران یک فروشگاه بزرگ کتاب است؟ آیا نمایشگاه کتاب تهران همان کتابفروشی‌ها و انتشاراتی‌های خیابان انقلاب است که طی ده روز در یک مکان بزرگ گرد هم می‌آیند؟ یا احتمالا یک مجموعه تجاری موقت است که در آن کتاب خرید و فروش می‌شود و می‌توان کنار آن بستنی خورد و ساندویچ میل کرد و با انواع و اقسام تبلیغات مرتبط یا غیرمرتبط هم آشنا شد؟

تقریبا بیشتر مراجعه‌کنندگان به این نمایشگاه می‌نالند که باید برای خرید کتاب مورد علاقه‌شان بسیار راه بروند و سرگردانی بکشند. در میان این همه راهروی تودرتو و این همه ناشر واقعا یافتن کتاب مورد علاقه کاری دشوار است. پس چه باید کرد؟

کسانی که با کتاب انس دارند، معمولا برای یافتن و خرید کتاب مورد علاقه‌شان به دو شیوه اعتماد می‌کنند؛ نخست اعتماد به ناشر و دوم اعتماد به مولف یا مترجم. ناشرانی که طی سال‌های متمادی خود را به عنوان یک نام معتبر معرفی کرده‌اند منبع قابل اعتماد اهالی کتابند. به گونه‌ای که این گروه به محض ورود به نمایشگاه یکراست سراغ همین ناشران می‌روند و به بقیه هم کاری ندارند و گروه دوم شاعران، مولفان و مترجمانی هستند که همواره آثارشان مورد اقبال بوده است.

بنابراین سرگردانی در نمایشگاه کتاب مخصوص کسانی است که یا کتابخوان نیستند یا برای انتخاب و خرید کتاب اطلاعات کافی در دست ندارند که برنامه‌ریزی برای این گروه کار اصلی نمایشگاه کتاب است. ناگفته نماند که حق ناشران و مولفان گمنام نیز در نمایشگاه همواره تضییع شده است.

مردم به ناشری که هنوز نامی ندارد اعتماد نمی‌کنند و به مولفی که هنوز کتابی از او نخوانده‌اند بی‌اعتمادند.

اینجاست که نقش منتقدان و اصحاب رسانه مشخص می‌شود. معرفی، نقد و شناساندن آثار مولفان، نویسندگان و شاعران جوان توسط منتقدان صاحب‌نام همواره در تشویق و ترغیب خوانندگان کتاب موثر بوده است.

همان‌گونه که نقد و معرفی یک فیلم سینمایی توسط یک منتقد سرشناس مردم را به تماشای آن فیلم در سینما تشویق خواهد کرد، نقد و معرفی منصفانه یک کتاب نیز توسط یک منتقد قابل اعتماد به توفیق و فروش آن کتاب خواهد انجامید.

در چند ماه اخیر با راه‌اندازی رادیوکتاب تلاش شده جای خالی یک شبکه مختص به کتاب در رسانه ملی پر شود که در نوع خود تلاشی قابل قدردانی است.

ولی یکی دو سالی است که اهالی فرهنگ همواره از نبود برنامه‌ای جدی با موضوع کتاب در رسانه ملی گلایه می‌کنند؛ برنامه‌ای که محور اصلی آن کتاب و کتابخوانی باشد. دعوت از ناشران صاحب‌نام، منتقدان، نویسندگان، مترجمان، شاعران و حتی کسانی که مشتریان پر و پا قرص کتابند و طراحی بخش‌های جذاب و رقابتی می‌تواند فرهنگ کتاب و کتابخوانی را که سال‌هاست به یک دغدغه بزرگ فرهنگی تبدیل شده ارتقا بخشد.

سعید بیابانکی

شاعر