چهارشنبه, ۲۶ دی, ۱۴۰۳ / 15 January, 2025
همکاری های ساواک و موساد در رژیم پهلوی
یکی از جنبه‌های مهم همکاری‌های ساواک و موساد تبادل اطلاعات بود که‌از طریق دستبرد به اسناد سفارتخانه‌های عرب و عکاسی مخفیانه از محتوای‌کیف‌های دیپلماتیک به دست می‌آمد. در این رابطه، پول و زن، دو وسیلهٔ‌معمول در بهره‌برداری از نقاط ضعف اعراب محسوب می‌شد. در سال ۱۹۶۲پس از ملاقات مایر آمیت‌ـ رئیس اطلاعات نظامی اسراییل که یک سال بعدبه ریاست موساد رسیدـ با یک مقام بلند پایه ساواک در مورد نحوه‌ی استفاده ازاین شیوه‌های کسب اطلاعات توافق به عمل آمد. مقامات، دو سرویس اطلاعاتی را که از راه‌های مختلف به دست می‌آوردند و مورد علاقه طرف مقابل‌نیز بود در اختیار یکدیگر قرار می‌دادند.
یکی از جنبه‌های مهم همکاری بین ایران و اسراییل‌همکاری‌های امنیتی و اطلاعاتی بین سرویس‌های اطلاعاتی بوده و از آنجا که‌این روابط و همکاری‌ها بیشتر سری و محرمانه بود، روابط بین سرویس‌های‌اطلاعاتی آنها اهمیت دو چندانی داشته است و این دو سرویس، مجرای اصلی‌ارتباط دو کشور بودند.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مستشاران آمریکایی در سرویس‌های امنیتی‌ایران به کار مشغول بودند و در تأسیس ساواک نیز نقش مؤثری داشتند، اما به‌اعتقاد شاه و افسران ساواک عمده‌ترین فعالیت و تمرکز کاری سازمان «سیا»C.I.A)) بر روی رقابت با سازمان اطلاعاتی شوروی «ک. گ. ب» K.G.B)) ومقابله با خطر کمونیزم و مخالفان داخلی نهاده شده بود. آنچه شاه و حکومت‌پهلوی بدان نیاز داشتند، یک تشکیلات جمع آوری اطلاعات و ضد جاسوسی‌منطقه‌ای و حفظ کننده امنیت داخلی در مقابل تمام خطرات بود. در این رابطه‌موساد با تجارب بسیار خود، همکار خوبی برای ساواک به شمار می‌رفت. به‌علاوه ایالات متحده آمریکا نیز کشورهای منطقه را تشویق می‌کرد که در امورامنیتی با یکدیگر، خصوصاً با اسراییل، همکاری کنند. لذا در اکتبر ۱۹۵۷ سپهبدتیمور بختیارـ نخستین رئیس ساواک‌ـ به پاریس رفت و خواستار ملاقات بایعقوب تسور سفیر اسراییل، در فرانسه شد. او این تقاضا را از طریق دکترصادِ صدریه دبیر اول سفارت ایران به عمل آورد که بعدها به عنوان نماینده‌سیاسی ایران در اسراییل و سفیر ایران در رومانی و عراِ منصوب گردید. در این‌ملاقات، بختیار از ارتش اسراییل و پیروزی‌هایش در جنگ با مصر ستایش کردو نگرانی خود را از اقدامات ناصر در بی‌ثبات کردن خاورمیانه ابراز داشت و به‌نام شاه پیشنهاد همکاری و مبادله اطلاعات در امور امنیتی را ارایه داد.
دیدار بعدی در نوامبر ۱۹۵۷ بین سپهبد بختیار و ایسرهارل رئیس سابق‌پایگاه موساد در رم صورت گرفت. در این ملاقات طرفین تصمیم به همکاری درامور امنیتی گرفتند و زمینه برای دیدارهای آتی فراهم شد. در این ملاقات، هارل‌یکی از همکاران خود به نام یعقوب کاروز را که رئیس ایستگاه موساد درپاریس بود به بختیار معرفی کرد. از آن پس تمامی ارتباطات با ایران به وسیله‌کاروز انجام می‌شد. به همین دلیل، وی به دنبال ملاقات‌های متعدد با بختیار، به‌تهران دعوت گردید. مراودات مزبور، در سال ۱۳۴۷ به افتتاح یک وابسته‌بازرگانی در تهران انجامید که سال‌ها به تمامی فعالیت‌های اسراییل در ایران یک‌پوشش رسمی بخشید.
روابط امنیتی ایران و اسراییل عملاً از سال ۱۳۳۹ یا ۱۳۴۰ در همه‌ی‌زمینه‌های عملی، آغاز شد و در این زمان یک گروه از افسران اطلاعاتی اسراییل،برای آموزش افراد ساواک جانشین گروه اعزامی از طرف «سیا» شد. گروه‌اسراییلی ظاهراً به تشویق آمریکا تا سال ۱۳۴۴ در ایران ماند. در همین دوره‌زمانی بود که به گفته نویسنده‌ی کتاب «دیپلماسی آمریکا و شاه»، ایران واسراییل به عملیات جاسوسی علیه کشورها و سازمان‌های تندرو عرب درسراسر خاورمیانه رو آوردند. ساواک و موساد همچنین عملیات گردآوری‌اطلاعات را در شهر آبادان آغاز کردند و با استفاده از نیروهای نفوذی خود،اطلاعات مورد نظر را از داخل عراِ جمع‌آوری می‌کردند. علاوه بر اقدام علیه‌عراِ و دیگر کشورهای عربی، ساواک و موساد علیه فلسطینی‌های مبارز نیزباهم همکاری داشتند.
ساواک و موساد با سرویس‌های ترکیه و اتیوپی نیز همکاری‌های متقابلی‌برقرار کرده،به صورت سه جانبه باهر کدام از این سرویس‌ها رابطه داشتند. این‌همکاری‌ها در جهت اجرای طرح مثلث حاشیه‌ای اسراییل برای مقابله باکشورهای عرب صورت می‌گرفت. در ادامه، هر کدام از ابعاد همکاری‌های‌ساواک و موساد که در بالا ذکر شد با تأکید به اسناد، بیشتر مورد بحث قرارمی‌گیرد.
● تبادل اطلاعات
یکی از جنبه‌های مهم همکاری‌های ساواک و موساد تبادل اطلاعات بود که‌از طریق دستبرد به اسناد سفارتخانه‌های عرب و عکاسی مخفیانه از محتوای‌کیف‌های دیپلماتیک به دست می‌آمد. در این رابطه، پول و زن، دو وسیلهٔ‌معمول در بهره‌برداری از نقاط ضعف اعراب محسوب می‌شد. در سال ۱۹۶۲پس از ملاقات مایر آمیت‌ـ رئیس اطلاعات نظامی اسراییل که یک سال بعدبه ریاست موساد رسیدـ با یک مقام بلند پایه ساواک در مورد نحوه‌ی استفاده ازاین شیوه‌های کسب اطلاعات توافق به عمل آمد. مقامات، دو سرویس‌اطلاعاتی را که از راه‌های مختلف به دست می‌آوردند و مورد علاقه طرف مقابل‌نیز بود در اختیار یکدیگر قرار می‌دادند.
تبادل اطلاعات بین دو کشور به سه صورت انجام می‌گرفت:
الف) نیازمندی‌های اسراییل و ایران در زمینه اطلاع از فعالیت‌های ارتش‌عراِ و افغانستان و دیگر موضوعات مورد علاقه که به صورت سؤال‌های کتبی‌مبادله می‌شد اگر هر طرف جوابی داشت، برای طرف مقابل می‌فرستاد. درمواردی نیز نماینده‌ی یکی از سرویس‌ها در ملاقات با نماینده‌ی سرویس دیگریا احیاناً مسئولان آن سرویس، به طور شفاهی تقاضای کسب اطلاعات در موردموضوع معینی را ارایه می‌کرد، ولی به هر حال شیوه معمول برای کسب‌اطلاعات، درخواست کتبی بوده و از این طریق هر ماه اطلاعات زیادی بین‌طرفین مبادله می‌شده است. به عنوان مثال در سه ماهه منتهی به اسفند ماه۱۳۵۱، جمعاً ۱۸۷ گزارش بین ساواک و موساد مبادله شده است. گزارش‌های‌ارسالی موساد برای ساواک، بیشتر حاوی مطالبی در رابطه با فعالیت‌سازمان‌های فلسطینی، روابط اعراب با یکدیگر و همچنین تجزیه و تحلیل‌اوضاع داخلی کشورهای عرب بوده است.
ایران نیز بیشتر، اخبار مربوط به عراِ، اوضاع افغانستان و دیگر کشورهای‌منطقه را برای موساد می‌فرستاده است.
ب) ملاقات‌هایی که مقامات و مسئولان دو سرویس با یکدیگر داشتند. دراین ملاقات‌ها طرفین در مورد موضوعات مورد علاقه مذاکره و اطلاعات لازم رامبادله می‌کردند.
ج) هر سال چند بار تیم‌های اطلاعاتی طرفین، برای تبادل اطلاعات به‌کشورهای یکدیگر مسافرت می‌کردند. در کنفرانس‌های سه جانبه با ترکیه واتیوپی نیز که هر ساله تشکیل می‌شد ساواک و موساد و سرویس امنیتی کشورسوم، اطلاعات لازم را مبادله می‌کردند.
اسراییلی‌ها گاه اقدام به فروش اطلاعات خود به آمریکا نیز می‌نمودند. دریک مورد، اطلاعاتی در خصوص هواپیماهای روسی «میگ» که به عراِ تحویل‌داده شده بود به دست آمد. ساواک بلافاصله اطلاعات مزبور را در اختیار موسادو سپس سیا قرار داد. هنگامی که مقامات موساد قصد فروش همان اطلاعات رابه سازمان سیا داشتند، مطلع شدند که ساواک قبلاً اخبار مربوط را بدون دریافت‌وجهی در اختیار آنها قرار داده است.
● آموزش‌های موساد به کارکنان ساواک
پس از تأسیس ساواک، مستشاران آمریکایی طی پنج سال آموزش‌هایی به‌کارکنان ساواک داده بودند، ولی به گفته حسین فردوست، این آموزش‌ها به هیچ‌وجه کافی نبود و معلوم بود که آمریکایی‌ها بیش از این حاضر به همکاری‌نیستند. از این رو ساواک به سراغ سرویس اطلاعاتی انگلیس رفت، ولی آنها نیزآموزش‌های چندانی به مأموران ساواک ندادند و صراحتاً به مسئولان ساواک‌گفتند که بیش از این برایشان میسر نیست. در آن زمان ایران، رژیم اسراییل را به‌صورت دو فاکتو، به رسمیت شناخته بود و اسراییل یک سفارتخانه غیر رسمی‌در تهران داشت و مسئول اطلاعات آن سرهنگ دوم «یعقوب نیمرودی» بود که‌با تأیید محمدرضا شاه، با ساواک رابطه فعال داشت. به کمک نیمرودی آموزش‌ساواک سازمان یافت و اداره کل آموزش در ساواک تأسیس شد.
در آغاز دو یا سه تیم و هر تیم مرکب از حدود ۱۰ نفر از ادارات کل عملیاتی(دوم، سوم و هشتم) برای آموزش به اسراییل اعزام شدند. مدت آموزش هر تیم‌بین یک تا دو سال بود که به نظر حسین فردوست، قائم مقام وقت ساواک نتیجه‌آموزش، عالی بود. به گفته‌ی فردوست: «این امر نشان دهنده این بود که‌اسراییلی‌ها برای دوستی با محمدرضا بهای زیادی قائل هستند و روی نقش‌ساواک، در آینده منطقه حساب جدی باز کرده‌اند.» به‌تدریج ساواک به جای‌فرستادن افراد خود به اسراییل، از طریق موساد از استادان اسراییلی دعوت‌می‌کرد که به ایران بیایند. از این طریق، ساواک می‌توانست افراد بیشتری راآموزش دهد. پس از مدتی، ساواک بااستفاده از جزوات و مطالب مطروحه‌توسط استادان اسراییلی، به خود کفایی رسید و نیروهای کافی تربیت شدند؛ولی رابطه با اسراییل قطع نشد و گاهی از استادان اسراییلی دعوت به عمل‌می‌آمد. در مواردی هم که استاد مربوطه نمی‌توانست به تهران بیاید، گروه‌های‌پنج یا شش نفره ایرانی به اسراییل اعزام می‌شدند.
یکی از موارد آموزشی موساد به ساواک، «خط‌شناسی» بود که از فنون موردنیاز هر سازمان اطلاعاتی است. ساواک برای آموزش تعدادی از کارکنان خود درزمینه «خط‌شناسی» از اسراییل تقاضای استاد کرد و آنها پس از مکاتبات متعددیکی از خط شناسان حرفه‌ای خود را که در این مورد کتابی نیز به رشته تحریردرآورده بود، به ساواک پیشنهاد دادند. فرد مذکور به نام «هگاگ» پس ازتهیه مقدمات کار برای آموزش کوتاه مدت دوره خط‌شناسی‌ـ به مدت دو هفته‌ـبه ایران مسافرت نمود. پس از آن، ترتیب اعزام دو نفر از متخصصین ساواک‌به اسراییل، برای طی یک دوره‌ی آموزش شش هفته‌ای داده شد. همان طورکه فردوست در خاطرات خود ذکر کرده، یک دوره‌ی آموزشی دیگر نیز به مدت‌نُه ماه توسط یک استاد برجسته‌ی اسراییلی ترتیب داده شد و هفت نفر از افراد بااستعداد و علاقه‌مند به این تخصص، برگزیده شده، آموزش دیدند.
دوره‌ی ضد اطلاعات یکی دیگر از دوره‌های آموزشی موساد برای کارکنان‌ساواک بود که طی آن مأموران ساواک با فنون و روش‌های ضد جاسوسی ومطالب مرتبط با آن آشنا می‌شدند. در یکی از دوره‌های ضد اطلاعات که در نیمه‌دوم آبان ماه ۱۳۵۵ در اسراییل برای کارکنان ساواک تشکیل شد، موضوعات‌زیر جزء برنامه آموزشی آنها بود:
▪ تشکیلات سیاسی و اداری شوروی
▪ موقعیت شوروی در چارچوب روابط داخلی کشورهای بلوک شرِ
▪ موقعیت سرویس‌های امنیتی در تشکیلات سیاسی اروپای شرقی
▪ نظریات و مطامع سرویس‌های شوروی
▪ تصویری از یک رهبر عملیات اروپای شرقی
▪ تشکیلات سازمان‌های امنیتی اروپای شرقی
▪ اقتصاد شوروی
▪ چین و خاورمیانه
▪ کشمکش اعراب و اسراییل و اثر آن در خاورمیانه
▪ روانشناسی عملی از نقطه نظر اداره منبع
▪ شگرد کار سرویس‌های اطلاعاتی بلوک کمونیست
▪ مارکسیسم به عنوان عامل اساسی ایدئولوژیک جنبش‌های چپ درجهان
▪ استدلال سازمان‌های تروریستی برای عملیات خرابکاری (مخصوصاً درمورد کشتارهای دسته‌جمعی، تله‌های انفجاری و پرتاب بمب)
▪ سازمان‌های تروریستی بین‌المللی، طبقه‌بندی و فعالیت‌های مربوطه
▪ پوشش اساسی
▪ سرویس‌های اطلاعاتی اعراب
▪ وسایل تکنیکی مورد استفاده خصم (مخصوصاً وسایل پوششی).
موساد علاوه بر آموزش کارکنان ساواک، این سازمان را در تهیه فیلم‌های‌حرفه‌ای آموزشی و دریافت کتب و مدارک آموزشی مورد نیاز کمک کرده، در حدتوان خود وسایل مورد نیاز را در اختیار ساواک گذاشته است.
● طرح‌ها و عملیات مشترک ساواک و موساد
یکی دیگر از جنبه‌های همکاری ساواک و موساد اجرای طرح‌ها و عملیات‌مشترک دو سرویس بوده است. در سال‌های اولیه همکاری بین ساواک وموساد، آنها با کمک هم سه پایگاه در ایران احداث کردند. این سه پایگاه دراستان خوزستان (مرکز اهواز)، استان ایلام (مرکز ایلام) و استان کردستان (مرکزبانه یا مریوان) مستقر بودند. (ساواک هم در آن محل‌ها استقرار داشت) هدف ازاستقرار این پایگاه‌ها کسب اطلاعات لازم از عراِ و کشورهای عربی بود و اکثرمأمورین آنها عراقی بودند که پس از آموزش، از آنها بهره‌برداری می‌شد. در این‌میان پایگاه خوزستان موفق شده بود تعدادی مأمور کویتی و بحرینی و افرادی‌از امیرنشین‌های امارات و حتی عربستان سعودی را نیز استخدام کرده، به کاربگمارد. از این سه پایگاه، کلیه اطلاعات لازم از عراِ و تا حدی از کویت،امارات، عربستان و سوریه جمع‌آوری می‌شد؛ البته منظور اسراییلی‌ها در شروع‌کار عراِ بود، ولی به‌تدریج امکانات به حدی زیاد شد که کشورهای فوِالذکر رانیز تحت پوشش قرارداد.
یکی دیگر از طرح‌های مشترک ساواک و اسراییل، طرح ایجاد شبکه ارتباطی‌در کردستان برای انجام عملیات اطلاعاتی بود. در مذاکرات بین «سپهبدنعمت‌الله نصیری» رییس ساواک و «ژنرال مییر امیت» رئیس موساد در ژانویه۱۹۶۶ در اسراییل تصمیم گرفته شد که این شبکه ارتباطی تأسیس گردد، تا بین‌افسران اطلاعاتی ایران در شهرها و ستاد چه در زمان صلح و چه در زمان جنگ‌ارتباط برقرار کند. به این منظور در اسراییل برای سه تن از افسران اطلاعاتی ویک افسر ارتباطی که ایران برای عملیات تعیین کرده بود، دوره‌ای آموزشی‌تشکیل شد.
طبق طرح پیش بینی شده، قرار بود سه دستگاه مخفی دارای فرستنده ۹ـMو گیرنده ترانزیستوری مناسب، در شهرهای بغداد، کرکوک و موصل در مراحل‌اولیه عملیات مستقر شوند و در صورت امکان، ایستگاه‌های دیگری طبق‌احتیاجات و تجربیات کسب شده در محل‌های دیگری تأسیس شوند. دستگاه‌اصلی نیز قرار بود در محل مناسبی در منطقه و در حد امکان نزدیک به ستادساواک تأسیس شود. این دستگاه دارای یک فرستنده نسبتاً قوی و گیرنده‌حساسی بود که بتواند تحت شرایط مشکل نیز ارتباط برقرار کند.
طرح مشترک دیگری که در اسناد مورد بررسی ساواک به آنها برمی‌خوریم‌عملیات عکس برداری از داخل خاک عراِ، تنگه‌ی هرمز و اتحاد جماهیرشوروی در آخرین ماه‌های عمر رژیم پهلوی است. طبق این طرح قرار بود باتجهیزات عکس برداری که سرویس اطلاعاتی اسراییل‌ـ موسادـ تهیه کرده بودیک سلسله عملیات مشترک با سرویس مذکور به منظور عکس برداری از داخل‌خاک عراِـ ضمن استقرار تجهیزات در نقاط مختلف نوار مرزی‌ـ و تنگه‌ی‌هرمز، ضمن استقرار تجهیزات در جزایر تنب به منظور عکس برداری ازکشتی‌های مختلف و تعیین محموله آنها که در این مورد نیز تجهیزات اضافی به‌وسیله سرویس اسراییلی تأمین شده بود و نیز مرزهای شمالی کشورـ به منظورعکس برداری از داخل خاک همسایه شمالی، اتحاد شوروی‌ـ انجام شود.طبق دستور ریاست ساواک، این عملیات به صورت آزمایشی در آبادان وبندرعباس‌ـ جزایر قشم و هرمزـ با حضور سه نفر از کارشناسان موساد و دو نفراز کارمندان فنی ادارات کل پنجم و دوم ساواک در خرداد ماه ۱۳۵۷ انجام‌گرفت، ولی با توجه به رطوبت هوا و گرد و غبار موجود در منطقه، دستگاه‌عکس برداری در این مناطق بازده خوبی نداشت. در آبادان، رئیس گروه‌کارشناسان اسراییلی پیشنهاد کرد که در پایین منطقه اروند کنارـ حاج سلطان‌ـبرجی به ارتفاع حداقل ۲۰ متر ساخته شود و دستگاه‌ها در داخل آن نصب گردد،تا بتوان در مواقعی که هوا رطوبت زیاد یا گرد و غبار نداشته باشد، ضمن کنترل‌دهانه فاو، بندر ام‌القصر را نیز به راحتی دید.
در بندرعباس نیز از نظر رئیس گروه‌کارشناسان اسراییلی، جزیره تنب، مناسب تشخیص داده شد؛ چون با نصب‌امکانات مذکور، عکس‌برداری از اهداف مورد نظر امکان‌پذیر می‌شد. پس ازآزمایش، دستگاه عکس‌برداری، تجهیزات و دستگاه‌های مربوطه به تهران بازگردانده شد و به مدت یک ماه تحویل نماینده اداره کل پنجم گردید، تا در این‌مدت در صورت تصویب و با نظر نماینده‌ی اداره کل دوم، آزمایشات در یکی ازمناطق مرزی غرب ایران هم انجام گیرد و در صورت لزوم پایگاه‌هایی در این‌منطقه تعیین و دستگاه‌های عکس‌برداری و دیدبانی در آنجا نصب گردد. این‌امر به دلیل کارآیی پایین دستگاه‌های مذکور و مشکلاتی که ممکن بود احداث‌پایگاه‌ها و تأسیسات لازم آنها برای ساواک به دنبال داشته باشد، از سوی‌نمایندگان ادارات کل ساواک مفید تشخیص داده نشد. لذا عملیات مشترک‌عکس برداری انجام نشد و با اوج‌گیری انقلاب اسلامی، این گونه عملیات، درعمل متوقف شد.
● تهیه تجهیزات و وسایل از موساد
تهیه تجهیزات و وسایل مورد نیاز ساواک، از قبیل اسلحه، کتاب و نشریات‌مختلف از موساد، از دیگر موارد همکاری دو سرویس اطلاعاتی مذکور بود.ساواک نیز در مواردی که امکان داشت، مثل تهیه نشریات و کتب منتشره درکشورهای عرب همسایه خصوصاً عراِ برای موساد اقدام می‌کرد. در این مواردمعمولاً اداره کل پنجم (فنی) ساواک با سرویس اسراییل رابطه داشت.
در یکی از موارد این همکاری‌ها نماینده اداره کل پنجم پیشنهاد کرده بود که باتوجه به اینکه وسایلی که در تخصص شیمی و عکاسی در سرویس‌اسراییل موجود است و برای تخصص‌های مذکور در ساواک، مفید به نظری‌می‌رسد، از موساد خواسته بود، ضمن اعلام قیمت، نحوه خرید، در اختیارگذاردن دستورها و ترتیب آموزش (در اسراییل یا تهران)، درمورد نحوه‌ی‌بهره‌برداری از وسایل مذکور نیز نسبت به مجهز و آماده کردن یک دستگاه وانت‌مجهز به وسایل عکس‌برداری پنهانی برای مراقبت ثابت، توسط متخصصان‌سرویس اسراییل در تهران‌ـ با اعلام هزینه‌ی تمام شده و ترتیب آموزش برای‌بهره‌برداری از آن‌ـ اقدام مقتضی به عمل آید. همچنین اداره کل پنجم برای رفع‌مشکلات فنی خود به خصوص در مورد استفاده از وسایلی که از اسراییل‌خریداری می‌کردند از کارشناسان و متخصصین اسراییل کمک می‌گرفتند وموساد نیز در این زمینه کمال همکاری را با ساواک داشت.
«دستگاه فرستنده با فرمان دور»، از جمله تجهیزات و وسایلی بود که ساواک‌به کمک موساد خریداری نمود. خرید این دستگاه که در آمریکا ساخته می‌شد،مستلزم اجازه‌ی دولت آمریکا بود. لذا ساواک از موساد درخواست کرده بود که‌یک نمونه از فرستنده مورد نظر را به عنوان آزمایش تهیه و در اختیار اداره کل‌پنجم ساواک قرار دهد. خرید دستگاه‌های اشعه ایکس kv۱۶۰ و اسلحه‌یوزی از موساد از دیگر موارد خرید تجهیزات توسط ساواک از سرویس‌موساد است.
علاوه بر تهیه وسایل و تجهیزات مذکور، ساواک، کتب و نشریات چاپ‌اسراییل را نیز توسط موساد خریداری می‌کرد. به عنوان مثال در یکی از اسنادموجود، ساواک از رابط سرویس اسراییل خواسته بود ترتیبی داده شود که‌فهرست و خلاصه‌ای از آخرین انتشارات مرکز مطالعاتی خاورمیانه و آفریقایی‌دانشگاه تل‌آویو تهیه و در اختیار بررسی‌کنندگان ساواک قرار داده شود، تا درصورتی که کتاب یا کتاب‌هایی، ضمن بررسی، مفید تشخیص داده شدند،نسبت به خرید آن اقدام گردد. همچنین ساواک تقاضای خرید آخرین شماره‌نشریه «اسناد خاورمیانه» را کرده بود که توسط مرکز مذکور تهیه و تدوین‌می‌شد. رابط سرویس اسراییل نیز نسبت به تهیه موارد تقاضا شده توسط‌ساواک اعلام آمادگی کرده بود.
سرویس اسراییل نیز در تقاضای مشابهی، از ساواک خواسته بود فهرست‌کتب و نشریات منتشره در کشور عراِ که در اداره کل هفتم موجود بود، دراختیار سرویس اسراییل قرار دهد، تا پس از تطبیق با فهرست کتاب‌ها ونشریه‌های مشابه موجود در آن سرویس، آن تعداد از کتب و نشریاتی را که‌طرفین در اختیار ندارند با یکدیگر مبادله نمایند. رابط سرویس اسراییل‌همچنین تقاضا کرده بود که علاوه بر فهرست کتب و نشریه‌های کشور عراِ،سرویس متبوع وی مایل است هرگونه نقشه راهنماهای توریستی، تشکیلات‌سازمانی، امور اداری، صنعتی و مالی، مقررات عبور و مرور قانونی از مرزها،دفاتر راهنمای تلفن کشور عراِ و سایر نشریاتی که درباره عراِ در آن کشورچاپ و منتشر میشود نیز در اختیار داشته باشد. آن رابط همچنین بیان کرده بودکه اگر این مدارک در حال حاضر در ساواک موجود نمی‌باشد، رئیس نمایندگی‌ساواک در عراِ یا کارمندان و اعضاء سفارت ایران در بغداد، این مدارک را به‌طور آزاد خریداری نموده،از طریق ساواک مرکز در اختیار وی بگذارند. موسادهمچنین از طریق ساواک نشریه‌های دیگر کشورهای عربی را تهیه و از آنهابهره‌برداری می‌کرد. رابط سرویس اسراییل در یکی از درخواست‌های خود ازاداره کل هفتم ساواک، تقاضا کرده بود که ساواک، جراید چاپ کشورهای عربی‌را مشترک شود و سپس آنها را در اختیار موساد قرار دهد. این نشریات عبارت‌بودند از:
۱) روزنامه البلاد چاپ عربستان
۲) روزنامه السیاسهٔ چاپ کویت
۳) روزنامه الوطن یا الجدید چاپ عمان
۴) مجله النفت و العالم (مجله شرکت ملی‌نفت عراِ) چاپ عراِ،
۵) مجله نفت العرب چاپ بیروت.»
● همکاری دو جانبه علیه فلسطینی‌ها
ملت مسلمان ایران از همان ابتدای اشغال سرزمین فلسطین، این امر رامحکوم کرده و به حمایت از آرمان مردم فلسطین و رهایی آنها از تسلط‌صهیونیزم برخاسته‌اند، اما همان گونه که قبلاً نیز ذکر شد رژیم پهلوی بدون درنظر گرفتن احساسات و خواسته‌های مردم، نه تنها رژیم صهیونیستی را به‌رسمیت شناخت و به همکاری نزدیک با آن رو آورد، حتی با همکاری اسراییل،طرح‌هایی را علیه ملت فلسطین و مبارزات این کشور به مرحله اجرا گذاشت.
در یکی از طرح‌ها که در جلسه‌ای با حضور نمایندگان سرویس اسراییل ومدیر کل اداره هشتم (ضد اطلاعات) و معاون اداره کل سوم و همراهان آنها موردبررسی قرار گرفت، نماینده موساد با اشاره به اینکه لبنان و سوریه از یک طرف‌و عراِ از طرف دیگر به صورت پایگاه‌های اصلی فعالیت‌های فلسطینی‌ها علیه‌کشورهای هدف درآمده‌اند و شوروی نیز از فلسطینی‌ها حمایت میکند و حتی‌امکان دارد عراِ را به صورت پایگاه قوی درآورد، تا فعالیت‌های فلسطینی‌ها وعراقی‌ها علیه خلیج فارس و ایران در آنجا متمرکز شود، متذکر شد که ضرورت‌دارد به ایرانیان تعلیم دیده یا در حال تعلیم در اردوگاه‌های آموزشی فلسطینی که‌مجدداً به داخل ایران وارد می‌شوند و یا ایرانیانی که علیه منافع و مؤسسات‌ایران در خارج از کشور به ویژه اروپا به کار گرفته می‌شوند، توجه خاصی‌مبذول گردد. همچنین رخنه در سازمان‌ها، ستادها، اردوگاه‌های آموزشی‌فلسطینی و مطلع شدن از فعالیت‌های مورد نظر آنها قبل از اینکه آنها موفق‌شوند دست به عملی بزنند، باید جزء اهداف اصلی قرار گیرد. نماینده موساد درپایان، پیشنهاد کرده بود که بااستفاده از تجارب سرویس اسراییل که به سهولت‌در اختیار ساواک گذاشته میشود، در چارچوب یک عملیات مشترک ستادی،رخنه به درون سازمان‌های مختلف فلسطینی مورد مطالعه قرار گرفته، سپس درصحنه به وسیله ساواک هدایت و اجرا گردد، تا هر دو سرویس، از نتایج حاصله‌بهره‌مند شوند. نماینده سرویس اسراییل همچنین به منظور تبادل اطلاعات ودر اختیار گذاردن تجارب خود و نیز ایجاد یک زمینه‌ی فکری مشترک: پیشنهادکرده بود:
۱) چند نفر از سرویس اطلاعاتی ایران به اسراییل اعزام گردند تا زیرنظر متخصصان ما، سازمان‌ها و انواع فعالیت‌ها و شگرد کار فلسطینی‌ها را موردمطالعه، بحث و بررسی قرار دهند.
۲) همزمان با برگزاری سمینار آتی یک نفر ازمتخصصین ما به ایران اعزام خواهد شد تا نتیجه بررسی‌ها و نیز تجارب‌سرویس ایران در زمینه‌های فوِ الذکر مجدداً مورد تبادل نظر قرار گرفته وطرح‌های لازم برای‌اجرا تهیه و تقدیم گردد.»
پیشنهادهای موساد مورد موافقت نمایندگان ساواک و ریاست وقت ساواک،نعمت‌الله نصیری، قرار گرفت و از موساد خواسته شد دوره آموزشی را درتهران برگزار کرده، متخصصین و استاد از اسراییل به تهران بیایند، تا شرکت تعدادبیشتری از کارمندان اداره‌های کل عملیاتی ممکن شود، اما موساد با ذکر دلایل‌زیر پیشنهاد نمود که دوره‌ی آموزشی در کشور اسراییل برگزار بشود.
۱) مطالب متنوع مربوط به فعالیت‌ها و سازمان‌های چریکی‌فلسطین از قبیل تاریخچه فلسطین، تاریخچه نهضت‌های‌مقاومت فلسطین، عملیات چریکی فلسطینی‌ها، عملیات ضدچریکی اسراییلی‌ها، نقش کشورهای عرب، نقش ابرقدرتها،تأثیر تحولات اخیر خاورمیانه در فعالیت‌های فلسطینی‌ها درخلیج فارس، تجارب عملیاتی و غیره در چند اداره «سرویس‌بهار» ]موساد[ متمرکز است که بحث درباره‌ی هر یک بایستی به‌وسیله متخصصین مربوطه انجام شود، بدین‌ترتیب اعزام‌چندین متخصص به ایران عملی نیست.
۲) ملاقات و مصاحبه با متخصصین مزبور، از طرف افرادشرکت کننده در دوره سهل‌تر و عملی‌تر است و این امر به‌توجیه بیشتر مطالب مورد بررسی کمک خواهد نمود.
۳) نمایش فیلم‌های مختلف، ارائه مدارک و پرونده‌ها به شرکت‌کنندگان، جزو برنامه آن در دوره‌ی آموزشی است و چنانچه‌محل برگزاری دوره در کشور اسراییل باشد، این مطلب بسیارعملی بوده و اشکالات حفاظتی هم به وجود نخواهد آورد.
۴) بازدید از بعضی نقاط عرب نشین و ملاقات با فرماندهان‌محلی، به منظور آشنا شدن با جنبه‌های عملی موضوع نیز جزوبرنامه پیش بینی شده است.»
بدین ترتیب چند نفر از کارمندان ادارات کل عملیاتی ساواک به اسراییل‌اعزام شدند، تا برای شرکت در طرح‌های عملیاتی مشترک علیه فلسطینی‌هاآموزش ببینند.
● سمینار سه جانبه ساواک، موساد و سرویس اطلاعاتی ترکیه
دولت اسراییل به موجب دکترین معروف به «محورهای پیرامون» که«دیوید بن‌گورین»، دومین نخست‌وزیر اسراییل طراح آن بود، روابط خود را باکشورهای پیرامون جهان عرب به ویژه ترکیه و ایران توسعه داد. از نظر بن‌گورین‌تحکیم روابط با چنین کشورهایی در دراز مدت می‌توانست اسراییل را از انزوای‌سیاسی خارج کرده، منافع اقتصادی ـ امنیتی این کشور را در برابر کشورهای‌عرب تأمین نماید. «ایسر هارل» رئیس موساد، سهم مهمی در این استراتژی‌نوآورانه، یعنی توسعه و پیشبرد نقش اسراییل در دیپلماسی نهانی داشت. به‌همین دلیل، بعدها هارل گفت: «هدف من آن بود تا سدی را در برابر ناصریسم‌ـشوروی بسازم.»
موساد برای انجام این نقش، در اوایل سال ۱۹۵۸ میلادی، بخش روابط‌خارجی را پدید آورد. ریاست این بخش به «یعقوب کاروز» واگذار شد. دیری‌نپایید که این بخش جزء بی‌همتایی از سازمان اطلاعات اسراییل شده، موازی باکارهای سرّی وزارت امور خارجه، در جهت ایجاد و حفظ روابط با کشورهایی‌که نمی‌توانستند یا نمی‌خواستند روابط رسمی با اسراییل برقرار کنند، به‌خدمت پرداخت.
همان گونه که قبلاً ذکر شد، ایران یکی از رأس‌های این مثلث حاشیه‌ای راتشکیل می‌داد که روابط گسترده‌ای با اسراییل برقرار کرد که این روابط تا ماه‌های‌آخر عمر رژیم پهلوی ادامه داشت. در این همکاری‌ها، سرویس‌های اطلاعاتی‌دو کشور، یعنی ساواک و موساد نقش به سزایی داشتند. دومین کشور مورد نظراسراییل در طرح محورهای پیرامون، ترکیه بود؛ البته ترکیه با توجه به اینکه‌عضو ناتو بود و پشتیبانی در خور توجهی از آمریکا دریافت می‌کرد، کمتر ازایران در معرض خطر قرار داشت.
در پایان ماه اوت ۱۹۵۲ بن‌گورین که جویای پشتیبانی آمریکا از طرح«محورهای پیرامونی» خود بود، به طور محرمانه برای گفت‌وگو باهمتای ترک‌خود، عدنان مندرس، به آنکارا پرواز کرد و همکاری سیاسی، اقتصادی و نظامی‌میان دو کشور در دستور کار قرار گرفت و موافقت شد که مبادلات اقتصادی،نظامی و اطلاعاتی به صورت پیوسته میان آن دو انجام گیرد. گسترش‌همکاری‌های موساد با ساواک و سرویس امنیت ملی ترکیه (TVSS) باعث شدکه این سه سرویس به همکاری نزدیکی با یکدیگر رو آوردند.
ادامه این همکاری‌ها در اواخر سال ۱۹۵۵ منجر به تشکیل یک سازمان سه‌جانبه موسوم به «نیزه سه سر» شد که به صورت عرصه تبادل اطلاعات درزمینه‌ی فعالیت‌های شوروی و کشورهای تندرو عرب در خاورمیانه درآمد. براساس توافقات، این سازمان رکنی بیش از روابط دو جانبه موساد، با هر یک ازاین تشکیلات بود. تشکیلات «نیزه سه سر» علاوه بر تداوم مبادلات اطلاعاتی،هر شش ماه یک‌بار جلساتی نیز در سطح رؤسای سرویس‌ها داشت.
به طور کلی عدم توافق بر سر موضوع‌های مورد بحث در مذاکره سه جانبه،به‌ندرت اتفاِ می‌افتاد و در صورت بروز اختلاف، موضوع نیز معمولاً به‌مسائل منطقه‌ای مربوط می‌شد. به عنوان مثال ترکیه، کردها را «ترک‌های‌کوهستان» می‌نامید و از حمایت و یاری ایران و اسراییل به اکراد ناخشنود بود یاایرانی‌ها به لحاظ روابط نزدیکشان با ارامنه نسبت به تضییقاتی که دولت ترکیه‌علیه ارامنه به مورد اجرا می‌گذاشت، معترض بودند.
به طور کلی این کنفرانس‌ها هر شش ماه یک بار در یکی از کشورهای متبوع‌سرویس‌های اطلاعاتی تشکیل می‌شد و رسیدن به نتیجه‌ای مشخص را در نظرنداشت، بلکه قصد از تشکیل آن صرفاً تبادل اطلاعات و حفظ ارتباط بین‌سازمان‌های اطلاعاتی طرف‌های کنفرانس بود.
سازمان کنفرانس‌های سه جانبه، متشکل از دو کمیته کاری و یک شورا بود.«کمیته امنیت» این سازمان، در مورد مسائل مربوط به امنیت داخلی، از طریق‌جاسوسی و ضد جاسوسی عمل می‌کرد. در این کمیته موساد به همراه ساواک وسرویس امنیت ملی ترکیه در یافتن تکنیک‌های جدید کسب اطلاعات،مشارکت داشت. «کمیته اطلاعات»،موظف به جمع‌آوری اطلاعات مورد نیازسازمان بود. این اطلاعات بیشتر مربوط به کشورهای عربی و کشورهای‌تندروی آفریقایی بود. «شورا» نیز متشکل از یک هیئت سیاستگذاری، باعضویت سران سه سرویس اطلاعاتی بوده است.
در فاصله زمانی میان کنفرانس‌های سه جانبه، سمینارهای سه جانبه باشرکت سرویس‌های اطلاعاتی مذکور به منظور بررسی موضوعات مورد علاقه‌برگزار می‌شد. در هر سمینار که به ترتیب در یکی از کشورها تشکیل می‌شد،سرویس میزبان قبل از سمینار چند موضوع را پیشنهاد می‌کرد که پس از اتفاِنظر دو سرویس دیگر، یکی از آنها برای بحث در سمینار سه جانبه انتخاب‌می‌شد. به عنوان مثال قبل از بیست و پنجمین سمینار سه جانبه که در اسراییل‌برگزار شد، موساد این موضوعات را برای بحث در سمینار پیشنهاد کرد:
الف) تجزیه و تحلیل اظهارات و سخنرانی‌های شخصیت‌ها، تعیین مقاصدآنها و ارزیابی اثرات آن بر توده‌های مردم
ب) استفاده از کامپیوتر به عنوان یک وسیله‌ی کمکی برای انجام‌بررسی‌های اطلاعاتی
پ) غافلگیری، هشدار اولیه
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست