ضرورت کنترل کیفیت کالاهای داخلی و خارجی در بازارهای کشور

تقلب تهدیدی برای استاندارد

در بازار رقابت جهانی، استاندارد جایگاه خاصی دارد. هر چه کیفیت کالا بهتر، مشتری نیز برای خرید آن سر و دست می شکند. امروزه در سراسر دنیا و حتی کشور ما مشتریان کالاهای مختلف به ویژه لوازم خانگی الکتریکی به مهر استاندارد و گارانتی توجه خاصی دارند. عمده کالاهایی که از طریق گمرک و به صورت قانونی وارد می شوند، ممهور به علامت استاندارد هستند.

در بازار فروش لوازم خانگی بعضاً کالاهایی هم دیده می شود که به صورت قاچاق وارد شده اند و فاقد گارانتی و بالطبع مهر استاندارد هستند. سودجویان برای این که مالیات مشمول جنس آنها نشود، راه قاچاق را در پیش می گیرند و کالای بی ضمانت و بدون کنترل کیفیت را به بازار هدایت می کنند. در این جا لازم است با فرهنگ سازی دقیق و مناسب دائماً به مشتری گوشزد کنیم که ارزانتر خریدن به معنای سود کردن نیست. چه بسیار از کالاهای بی هویت که ارزانتر خریداری می شوند، اما پس از چند ماهی باید برای تعمیرشان دو برابر نرخ عادی به تعمیرکار پول پرداخت کرد. استاندارد علاوه بر این که حافظ مال ماست، در دیدی وسیع تر حافظ جان ما نیز هست. کسی چه می داند که یک کالای الکتریکی بی هویت چه نواقصی دارد و آیا ایجاد برق گرفتگی یا آتش سوزی نخواهد کرد؟

بسیاری چنین می پندارند که استاندارد فقط برای حفظ منافع مصرف کننده است. البته این نظر درستی است و استاندارد به نیازهای فردی و اقتصادی مصرف کنندگان توجه دارد، ولی استواری نظام صنعت و فناوری نیز از اهداف استاندارد به شمار می آید. می توان گفت سود حاصل از رعایت استاندارد، برای تولیدکنندگان بیش از مصرف کنندگان است. با اجرای قوانین و مقررات استاندارد، هزینه های انبارداری و ساخت ابزار و ماشین آلات کاهش می یابد، فرآیند تولید منظم می شود، آرایش عملکرد کارخانه ها به صورت متعادلی تنظیم می گردد، اسناد، نقشه ها و طرح های مربوط به تولید محصولات براساس نام دقیق بازیابی سریع، طبقه بندی و بایگانی می شود، همکاری میان واحدهای گوناگون هر سازمان یا کارخانه برای پیشبرد فرآیند تولید میسر می شود، تفاهم کارکنان در مسائل فنی تحقق می پذیرد و سرانجام با تولید کالای کیفیت دار و بسته بندی مطلوب، رضایت مصرف کنندگان نیز جلب می شود. به این ترتیب استاندارد شالوده استواری را برای پیشبرد و توسعه صنعت اقتصاد فراهم می سازد.

● تقلب در علامت استاندارد شایع یا نادر؟

در شلوغی لاله زار مشتری هایی رفت و آمد دارند که می خواهند لامپ یا لوستری خریداری کنند. از سقف بیشتر مغازه های الکتریکی این حوالی لوسترهای رنگارنگ در شکل و شمایل های متفاوت آویزان است.

بهنام امیدان که بیست و چند سال در کار فروش لوازم الکتریکی به ویژه چراغ و لوستر است برایمان می گوید: «چند روز قبل مردی که ظاهرش شبیه چینی ها بود وارد مغازه شد و سلام و علیک غلیظی داد. وی یکی از دلالان چینی بود که حتی به زبان فارسی تسلط کامل داشت. این مرد با اشاره به جعبه لامپ هایی که در مغازه داریم گفت؛ می توانم عین همین جعبه را با مارک و سایر علامتهایش برایتان بیاورم، ولی لامپ هایی که داخل جعبه هاست را به قیمت نصف لامپ های مغازه تان به شما می فروشم. اگر می خواهید سفارش دهید!!»

متعجبانه سؤال می کنم: «و شما سفارش دادید؟ یعنی این ها تقلبی اند؟» وی با خنده کوتاهی پاسخ می دهد: «نه خانم، اعتبار چندین و چند ساله مغازه ام بیشتر از این ها می ارزد. فقط می خواستم به شما بگویم که جنس تقلبی را با مارک و علامت استاندارد تقلبی به راحتی وارد بازار می کنند و تشخیصش هم کار بسیار مشکلی است. مگر جنس را ببرید و در منزل استفاده کنید تا ببینید کیفیتش چگونه است؟ مثلا یک نوع مهتابی تولید داخلی داریم که دیگر من قید فروشش را زده ام! الان اکثر لامپ های تولید داخل مارک ایرانی خورده، ولی در اصل کار چین است. این مهتابی ها بعد از یک ماه آنچنان دو طرف سرهایش سیاه می شوند که باید با نور کبریت دنبال کلید برق گشت! مشتری می آید و شکایت می کند. می خواهد پولش را پس بگیرد. ما هم حوصله این درگیری ها را نداریم. سعی می کنیم جنس از هر کجای دنیا که باشد لااقل ساخته شده همان جایی باشد که وارد شده است.»

دیدها در بازار وسایل الکتریکی نسبت به استاندارد چندان مثبت نیست. حتی برخی ها در خلال شایعاتی می گویند پول می دهند و علامت استاندارد را روی جعبه های جنسشان چاپ می کنند!

● استاندارد حامی حقوق تولیدکنندگان و مصرف کنندگان

مرد در سایه دیوارهای قدیمی حول و حوش میدان توپخانه نشسته و چرخ خیاطی مسافرتی می فروشد. این چرخ خیاطی های دستی شبیه یک منگنه طراحی شده اند که دوخت می کنند. مرد قرار است برای خانواده اش نان حلال ببرد و در بساط خود ماحصل کار کارگران چینی را دارد. کسی چه می داند که این کالاهای بدون هویت سالم اند و یا ناسالم؟ یکی از آنها را خریداری می کنم و به منزل می برم، اما بلافاصله بدنه کائوچویی رویی اش که احتمالا پلاستیک بازیافتی است، می شکند. این گونه پول من رفته، بساط مرد فروشنده بی اعتبار شده و حتی دیگر ابهت کالاهای چین و ماچین هم شکسته است.

سید محمد هاشم پوریزدان پرست، استاد اقتصاد دانشگاه شیراز توضیح می دهد: «در تمام کشورهای جهان به دلایل مختلف و منافعی که وجود دارد، چه از بعد تولید و چه از بعد مصرف، برای حمایت از تولیدکنندگان و مصرف کنندگان سازمان های استاندارد و کنترل کیفیت فعالیت دارند. آنها مسئولند که معیارهایی برای کیفیت یک کالا در نظر بگیرند. اعمال استاندارد از بعد تولید موجب افزایش کیفیت و ورود کالا در بازارهای رقابت جهانی می شود. از بعد مصرف نیز حقوق مصرف کنندگان و منافع آنها مدنظر قرار می گیرد. در بازارهای رقابتی به ویژه بازارهای جهانی کالاهایی قابل ورود به عرصه رقابت هستند که از کیفیت های بالا برخوردار باشند و این کیفیت بالا با استانداردها و معیارهای قوی و مورد اطمینان مشخص شده باشند به صورتی که مصرف کنندگان با دیدن مهر استاندارد کالاهای مورد نیاز خود را به راحتی و با اطمینان به دست بیاورند. رعایت این استانداردها توسط تولیدکنندگان باعث می شود مشتریان دائمی را به سوی خود جلب کنند.»

این استاد دانشگاه متذکر می شود که با افزایش تعداد مشتریان صادرات یک کشور رونق می گیرد. وی می گوید: «اعمال استاندارد هم به نفع تولیدکننده و هم به نفع مصرف کننده است. کالا که با مواد خوب و بهداشتی ساخته شده باشد، سلامت مصرف کننده تضمین می شود. از سوی دیگر الان بر روی برخی کالاهای الکتریکی برچسب میزان مصرف انرژی چسبانده اند. این برچسب ها میزان برق و یا در لباسشویی ها میزان آب مصرفی را نشان می دهد. هرچه کالا با کیفیت تر باشد میزان مصرف انرژی اش پایین تر خواهد بود و از هزینه های مصرفی خانوار کاسته می شود. به این ترتیب حتی الگوی مصرف نیز تحت معیارهای سنجیده استاندارد به خوبی رعایت می شود.»

پوریزدان پرست با اشاره به این که جنس های وارداتی به ویژه چینی نیز درجه یک، دو و سه دارند و نباید مشتری گول ارزانتر بودن کالاهایی را بخورد که با قطعات درجه سه سرهم شده اند، می گوید: «برای اجناسی که با قطعات درجه سه سرهم شده اند و همگان هم می دانند کیفیت کالا چگونه است، اعمال استاندارد مفهومی ندارد. فروشنده ارزان می فروشد و خریدار هم ارزان می خرد، اما در واقع تلویزیونی که باید عمر مفیدش ۱۰سال باشد تنها چهار، پنج سال عمر می کند و مشتری دوباره باید هزینه کند. پس ارزان تر خریدن ضرر مضاعف است. ویترین معامله این است که سود کرده ایم، اما حتی در خرید بار اول هم گران خریده ایم، چون کالاهایی که با قطعات درجه سه سرهم شده اند، به همین قیمت هم نمی ارزند.»

● کلاهبرداری شرکت های خارجی از کشورهای در حال توسعه

در جهان صنعتی امروز، همه چیز در حال تحول است. در این عرصه استانداردهای جدیدی که به مدیریت کیفیت موسوم است، فقط به نتیجه محصول نهایی بسنده نمی کند، بلکه خط تولید را از ابتدا تا انتها زیر نظر می گیرد. این مدیریت برنامه ریز و هدفمند، پویایی را به بخش های سازمانی هدیه می دهد. سرمایه گذاری در راه بهبود کیفیت کالاهای تولیدی برای پاسخ گویی به نیازهای مصرف کنندگان داخلی و راه یابی کالاها به بازارهای جهانی و کاهش واردات، مهم ترین اصل در توسعه اقتصادی است. هر کشور در حال توسعه که افزایش و بهبود ظرافت صنعتی را در رأس برنامه های خود قرار داده باشد، درمی یابد که استاندارد کردن شاخص های تولید و خدمات و همچنین سنجش و کنترل کیفیت محصولات، از جمله نکات اصلی در برنامه های توسعه است.

یحیی خلدی، جوان فروشنده وسایل الکتریکی و صوتی تصویری که ۸ سال در این صنف فعالیت دارد و انصافاً هم خبره این کار شده برایمان توضیح می دهد: «استاندارد با کپی بودن و غیر کپی بودن یک جنس فرق دارد. اغلب کالاهایی که از شرکت های خارجی وارد می شوند و دارای ضمانت نامه اصل هستند، در گمرک ایران مهر تأییدیه استاندارد می خورند، اما کالایی که قاچاق شده تا مشمول مالیات گمرکی نشود، بالطبع فاقد ضمانتنامه و تأییدیه استاندارد خواهد بود.»

از وی سؤال می کنم آیا می توان ضمانت نامه و علامت استاندارد را تقلب کرد؟ این فروشنده پاسخ می دهد: «روی ضمانتنامه شرکت خارجی هولوگرام (برچسب نقره ای کوچک و مربع شکل) وجود دارد. این هولوگرام ها به گونه ای اند که نمی توان تقلبی شان را طراحی کرد. هر کالا شماره سریالی بر روی ضمانتنامه دارد که باید با شماره سریال روی بدنه دستگاه مطابقت داشته باشد. حتی می توان به نمایندگی آن شرکت در داخل کشور زنگ زد و استعلام گرفت. وقتی ضمانتنامه اصل و هولوگرام دارد، سپس از گمرک ایران گذشته و علامت استاندارد هم خورده است. حتی کالاهای وارداتی شرکتی دارای استاندارد جهانی هستند و هرچه درجه استاندارد بالاتر باشد یعنی آن کالا با کیفیت تر است.»

وی به اجناس قاچاق گریزی زده و می گوید: «جنس قاچاق در بازار هست و انکارپذیر هم نیست. متأسفانه قشری از مردم فکر می کنند اگر ارزان تر بخرند، برد کرده اند، ولی هر ارزانی بی دلیل نیست و هر گرانی هم بی دلیل نخواهد بود. خرید جنسی که هولوگرام، ضمانتنامه و مهر استاندارد ندارد، عواقبش را ۵، ۶ ماه بعد از خرید نشان می دهد. اکثر نمایندگی ها تعمیر اجناس بی هویت و بی شناسنامه را نمی پذیرند.»

یک حقیقت تلخ در بازارهای جهانی که خلدی به آن اشاره می کند، تقلب تولیدکنندگان خارجی در قبال مصرف کنندگان کشورهای جهان سوم، درحال توسعه و مردم فقیر دنیاست. کشورهای صاحب نام و مارک اعتبار تحت لیسانس را به کشورهای شرق دور می دهند و آنها در بازار مشترک کالاهایی را که با قطعات درجه دو و سه تولید شده اند، روانه بازارهای جهان سوم می کنند.

خلدی می گوید: «تمام تلاششان این است که چیزی بسازند که زود خراب شود و ما پس از مدتی دوباره مجبور به خرید شویم. این درحالی است که کالاهای باکیفیت به سوی بازار کشورهایی می رود که اعتبار لیسانس خود را به شرق دور فروخته اند.»

ارتقای سلیقه مشتری با رعایت معیارهای استاندارد در تولید استانداردها معمولا توسط گروهی از افراد کارآزموده و باتجربه مطرح می شوند، سپس آنها در مورد جزئیات این استانداردها که درنهایت مجموعه استانداردهای یک مسئله را تشکیل می دهند، بحث می کنند و حاصل توافقات آنها به صورت یک پیش نویس منتشر می شود و هرکس مایل باشد می تواند نظرات کارشناسانه خود را درباره بندهای آن مطرح کند. نهایتا پس از بررسی نظرات و پیشنهادات یک مجموعه استاندارد به دست می آید و مبنا قرار می گیرد.

حسن سبحانی پور، کارشناس مدیریت صنعتی می گوید: «ما باید سعی کنیم خودمان استاندارد را جدی بگیریم و لااقل برای تولید اجناس داخلی معیارهای سنجیده را داشته باشیم. باید برای کالاهای وطنی معیارهای استاندارد وطنی طراحی کنیم و کم کم با توسعه اقتصادی و رونق صادرات معیارهای استاندارد ایرانی را به بازارهای جهان اسلام منتقل نماییم.»

وی ادامه می دهد: «تولیدکنندگان داخلی توجه داشته باشند که شاید توجه به کیفیت کالا برایشان هزینه بردار باشد، اما کمی که بگذرد مردم تشخیص می دهند که کدام تولیدی کار بادوام تری ارائه می دهد و این به شهرت آن تولیدی می انجامد و برایش اعتبار و سود می آورد. برعکس کالاهای بی کیفیت خود به خود با گذشت زمان توسط مشتری ها حذف می شوند. مدیریت صنعتی بهینه منطبق با دانش بر این اعتقاد است که فکر بنجل سازی را از سر به در کرده و با ارائه جنس باکیفیت سطح سلیقه مشتری را ارتقا بخشیده و به اعتبار تولید داخل بیفزاییم. این گونه مشتری هم درک می کند با پرداخت پول بیشتر می تواند جنس باکیفیت تری تهیه کند و در عوض دوام بیشتری داشته باشد.»

جلب رضایت مشتری و تأمین خواسته او یکی از رازهای رونق صنعتی هر کشور است. امروزه از فرمول کم بگذار و ارزان تر بفروش تا سود کنی استفاده نمی کنند. اغلب از فرمول جنس با کیفیت، مشتری دائمی پیروی می کنند. حتی برخی تولیدکنندگان به دنبال ارائه ابداعات جدید هستند. هر شرکتی که بتواند مدل جدیدتر، با کارایی بیشتری از گوشی موبایل یا لپ تاپ ارائه دهد، نبض بازار به دستش می افتد.

این شرکت ها همیشه تأییدیه جنس دارای ایزو را قاب می کنند و روی دیوار شرکت شان می کوبند. بر فرض اگر هم در بازار مشترک چیزی می سازند که بعد از پنج سال خراب می شود، معمولا این نوع اجناس را روانه نقاطی از دنیا می کنند که هنوز به فرمول کم بگذار و ارزانتر بفروش، معتقدند.

آیا زمان آن نرسیده که با رعایت الگوی مصرف و همت ملی به کیفیت داخلی توجه خاص نشان دهیم و برای انتخاب و سلیقه مان ارزش گذاری کنیم؟ استاندارد ویژگی ها و مشخصات معینی است که به زبان رایج منتشر می شود و حاوی ویژگی های تکنیکی و سایر معیارها و ضوابط دقیق، مختصر و مفید است که برای استفاده همیشگی به عنوان یک قانون، دستورالعمل و راهنما گردآوری شده اند.

استانداردها در مورد بسیاری از مواد، محصولات، روش ها و خدمات به کار می روند. آنها کمک می کنند که زندگی ساده تر شود و کارآیی و اعتماد به بسیاری از لوازم و خدمات را افزایش می دهد. گاهی قوانین خاصی برای ایجاد التزام به استانداردها وضع می شوند، اما گاهی برخی از استانداردها به صورت داوطلبانه رعایت می شوند. برای مثال در مورد آلودگی های تولیدی صنایع استانداردهایی وجود دارد که باید رعایت شوند و در غیر این صورت متخلفین مجازات خواهند شد. ولی در مورد کارت های اعتباری ممکن است بانکی ابعاد دلخواه خود را در نظر بگیرد و لزومی در رعایت ابعاد استاندارد وجود ندارد، ولی در این صورت کارت های آن بانک تنها در شعب همان بانک قابل استفاده اند.

● گول تبلیغات نمایندگی شرکت های خارجی را نخورید

مادری به همراه دخترش وارد فروشگاه لوازم خانگی می شوند تا برای خرید جهیزیه با نظر فروشنده بهترین مارک ها را انتخاب کنند. زن صراحتا رو به فروشنده می گوید: «من شنیده ام الآن اکثر مارک ها چینی است. حتی این هایی که رویش نوشته شده فرانسه یا آلمان درواقع چینی اند. فقط می خواستم از شما سؤال کنم که در هر مارکی کدام وسیله اش بهتر است؟»

مرد فروشنده بلافاصله جبهه گرفته و می گوید: «حاج خانم، چنین چیزی نیست. بنده مثلا آبمیوه گیری فرانسوی وارد کرده ام، در گمرک هم مالیات همین مارک را پرداخته ام. دیوانه نیستم که برای جنس چینی مالیات جنس فرانسوی بپردازم.» خریدار پاسخ می دهد: «خدای نکرده من جسارت نکرده ام که شما در کارتان تقلب دارید. به ما این جور گفته شده. شاید شما هم بی اطلاع بوده اید و جنس چینی را از تاجر خریده اید! این جعبه ها با مارک های مختلف را هم می توانند تقلب کنند. مگر نه؟»

فروشنده این بار بی رودربایستی می پرسد: «حاج خانم، شما دنبال چه هستید؟ دنبال مارک هستید یا این که یک جهیزیه ای جفت و جور کنید و به سلامتی دخترتان را به خانه بخت بفرستید؟»

مشتری پاسخ می دهد: «خب! می خواهم یک جهیزیه بدهم، ولی همین هم باید چند سال برایش کار کند.»

فروشنده در جوابش می گوید: «برای خانواده ۲ نفری دخترتان مثلا بیشتر از چهار کیلو گوشت با چرخ گوشت در ماه چرخ می شود؟ من تضمین می دهم همین مارک های مغازه ام از پس چرخ کردن چهار کیلو گوشت در ماه بربیایند! دنبال مارک نباش!»

حسین پورشکر که ۱۵ سال است در صنف فروش لوازم خانگی الکتریکی فعالیت دارد برایمان می گوید: «تنها کالاهای غیرشرکتی یعنی کالاهایی که تاجر از دبی به صورت قاچاق وارد می کند فاقد ضمانت نامه و مهر استاندارد و تأییدیه ایران هستند. این افراد برای این که جنس را ۱۵۰ هزار تومان پایین تر از قیمت حقیقی اش وارد کشور کنند و از آن طرف ارزان تر از کالاهای شرکتی به مشتری بفروشند، قاچاق می کنند.»

یکی از مشتریان حاضر در مغازه صراحتا می گوید: «اگر یخچال غیرشرکتی، قاچاق هم باشد من می خرم. الآن شرکت های نمایندگی در داخل برای تعمیر یک کالا دو ماه جنس را در تعمیرگاه می خوابانند، آخر سر هم می گویند قطعه اش پیدا نشد! اصلا در ضمانت نامه های جدید هم اشاره شده که اگر قطعه کالا پیدا نشد شرکت تعهدی ندارد! من دیگر بی خیال ضمانت نامه و گارانتی و مهر استاندارد شده ام. کارآیی جنس را توی مغازه امتحان می کنم و ارزان تر هم می خرم. بعد اگر نیاز به تعمیر داشت، می دهم تعمیرگاه های بیرون!»

پورشکر هم می گوید: «برخی شرکت های خارجی خیلی پررو شده اند! مثلا یخچالی را به ایران می فرستند، چند تا قطعه اش را به سلیقه خود حذف می کنند. درحالی که مدل کامل را به بازارهای دیگری در اروپا می فرستند. این درحالی است که پول مدل کامل را از مشتری ایران می گیرند. از طرف دیگر نمایندگان شرکت های خارجی در ایران قبلا خریدشان را اول سال داشته اند و تا آخر سال باید با یک قیمت ثابت جنس را در بازار توزیع کنند، اما تا بازار دچار نوسان می شود قیمت کالایشان را بالا می برند، هیچ کس هم نمی تواند اعتراض کند که اول سال با همان قیمت اول سال انبارتان را پر کرده اید، الآن جنس وارد نکرده اید که دائما روی قیمت ها می کشید.»

● حساسیت عمومی به مقوله استاندارد

خیلی از کالاها استاندارد بودنشان اهمیت دوچندانی دارد. این کالاها بیشتر در حوزه لوازم آرایشی و بهداشتی و خوراکی ها می گنجند. یک فروشنده لوازم آرایشی درحالی که مشغول چینش ویترین مغازه اش است، برایمان توضیح می دهد: «اکثر لوازم آرایشی و بهداشتی معتبر بارکد بهداشت را دارند، اما یک سری هم فاقد بارکد هستند که این ها می خواسته اند به نحوی از زیربار مالیات شانه خالی کنند. الآن مردم توجه خاصی به این قضایا دارند و مثل گذشته بی تفاوت نمی گذرند.»

وی در پاسخ به این سؤال که چطور می توان جنس واقعی را از جنس تقلبی تشخیص داد و آیا علامت استاندارد می تواند به روشن شدن این موضوع در حوزه لوازم آرایشی و بهداشتی کمک کند، می گوید: «علامت استاندارد و بارکد یک تأیید کلی است و دیدن آن روی جنس دلیل بر این نمی شود که مثلا ادکلن مارک لاگوست مغازه ما صددرصد از فرانسه آمده و از نوع شرکتی و تحت لیسانس فرانسه تولید شده اند. مشتری ها خودشان قبلا جنس اصل را دیده اند و معمولا شکل و شمایل ظاهری جنس اصل با غیراصل تفاوت دارد که در تشخیص به مشتری کمک می کند.»

احمد اکبری، رئیس دانشگاه اقتصاد سیستان و بلوچستان میزان توجه مردم به مهر استاندارد و کیفیت کالا را در سال های اخیر مثبت ارزیابی کرده و می گوید: «خوشبختانه بنده روند توجه به استاندارد را مثبت می بینم. چند دهه پیش حساسیت ها وجود نداشت. در حال حاضر حتی تولیدکنندگان هم دوست دارند خوب تولید کنند که مشتری دائمی جذب کنند. در بازار شاید برخی متقلبین در روند تولید از کیفیت کالا بدزدند و یا واردکنندگان جنس بنجل به صورت قاچاق وارد کنند، اما این مردم هستند که با آگاهی و حساسیت چنین افرادی و فعالیت هایشان را با گذشت زمان و نخریدن حذف می کنند.»

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سوال که کشورهای خارجی تا چه حد برایشان استاندارد حائز اهمیت است، می گوید: «الان در همه جای دنیا به این نتیجه رسیده اند که رعایت استاندارد و افزودن بر کیفیت کالا راه ورود به بازار رقابت جهانی است. حتی شرکت های تولیدکننده خارجی کالاهایشان را به سمت کشورهایی روانه می کنند که در کشورهای مقصد نیز به استاندارد توجه ویژه می شود و کنترل کیفیت کالا دارند. آنها خواستار این هستند که کیفیت تولیداتشان به خوبی معرفی شود تا به خاطر کیفیت بهتر از آنها خرید کنند.»

● به ارتقا استاندارد داخلی بیندیشیم

مهدی ایرانمنش، استاد دانشگاه و رئیس مدیریت راهبردی در کرمان با اشاره به این که بازبینی برخی کالاهای موجود در بازار از لحاظ استاندارد سلامت ضروری است، می گوید: «الان ظروف یکبار مصرف در بازار کشورمان رواج دارد. در حالی که این ظروف در دمای بالای ۴۰ درجه سانتیگراد یک ماده سمی تولید می کنند که این ماده سرطان زا تشخیص داده شده است. برای مثال در همین مورد ذکر شده اداره استاندارد با همکاری وزارت بهداشت کلیه تولیدکنندگان این ظروف را موظف کند که شرایط و محدودیت های استفاده این نوع ظروف را روی بسته بندی ها و یا حتی خود ظرف درج کنند و ضمنا در رسانه ها اطلاع رسانی شود. از این دست کالاها که استاندارد بودنشان مستقیما به جان مردم بستگی پیدا می کند خیلی زیادند. کودهای شیمیایی گیاهی، انواع و اقسام کنسروها، آب میوه ها و موادی که افزودنی نگهدارنده دارند همگی باید مورد تایید استاندارد قرار گیرند و نحوه و شرایط نگهداری و مصرفشان بر روی محصول درج شود.»

این استاد دانشگاه پیرامون چگونگی رعایت استاندارد برای کالاهای تولید داخل می گوید: «ما دو نوع استاندارد داریم، یکی استاندارد ارشادی است که مثلا به تولیدکننده پتو می گوییم با این رنگ با این کیفیت تولید کنی بهتر است. نوع دیگر استاندارد اجباری است که در مورد کالاهایی که با جان مردم ارتباط مستقیم دارند باید اعمال شود.

در کل اگر استاندارد در مورد کالاهای داخلی فراگیر شود، کیفیت ها افزایش پیدا می کند. مصرف کننده راضی، امیدوار و مطمئن می خرد. از این رو کالاهای ملی و داخلی بیشتر مورد مصرف قرار گرفته و مصرف داخلی هم مطمئن تر و متقاضی بیشتری خواهد داشت. متعاقبا رشد صادرات را شاهد خواهیم بود.»

وی درباره ارتقای سطح توجه عمومی به مقوله استاندارد در داخل کشورمان می گوید: «در برخی کالاها مثل اقلام خوراکی و یا فرش توانسته ایم این حساسیت را صددرصد تقویت کنیم، اما جای تعجب دارد که هنوز در صنعت خودرو توجه به این مقوله خیلی کمرنگ است و مردم هر اتومبیلی را با هر سطح استانداردی خریداری می کنند؛ هیچ کس هم امنیت و استاندارد بیشتر خودرو را با جدیت مطالبه نمی کند!»

وی صراحتا می گوید: «در بازارهای جهانی به استاندارد ایران بی توجهی می شود مگر در موارد خاصی مثل فرش و پسته استاندارد ایران را قبول دارند. ما در صنعت خود باید بکوشیم با جدی گرفتن استاندارد جایگاه استاندارد ایران را در سطح دنیا ارتقا ببخشیم.»

راهکارهایی که ایرانمنش برای ارتقا جایگاه استاندارد ایران در جهان دارد از این قرار است: «مواد اولیه خط تولید دقیقا کنترل شود. موسسه استاندارد از متخصصین و ابزار قوی و نیز تجربه سایرکشورها استفاده کند. قانون بلا استثنا اجرا شود. ناظرین که در برخی موارد نواقص را اغماض یا چشم پوشی می کنند، آموزش کامل داده شوند و هم ناظر داشته باشند که تخلف نکنند و هیچ کالایی بدون استاندارد عرضه نشود. همان طور که قبلا توضیح دادم محدودیت و شرایط استفاده هر کالا روی آن درج شود.»

● نمایندگی ها به سود خود فکر می کنند

خیلی ها هم هستند که اطلاع ندارند. گاه یک تکه مقوای تقلبی با یک سری نوشته را با یک گارانتی اشتباه گرفته و بالطبع چنین کالاهایی که حتی معلوم نیست از کجا تولید شده اند، چطور می توان علامت استانداردش را واقعی دانست. در مورد تولید داخل هم که روشن است در بازار و محل فروش نمی توان اعمال استاندارد کرد، استاندارد باید از خط تولید پیگیری شود تا به جنس با کیفیت برسیم.

جالب است که جلال علوی، فروشنده لوازم خانگی می گوید: «حتی برخی ها در مورد برچسب انرژی اطلاعی ندارند. یک چیزهایی در تلویزیون شنیده اند ولی نمی دانند مفهوم A، B و C چیست؟ باید مشتری از فروشنده در مورد کلیه این مسائل و کیفیت کالا توضیح بخواهد. سطح انرژی A برای یک یخچال به این مفهوم است که کیفیت قطعات کالا درحدی است که کمترین میزان برق را مصرف می کند.

الان حتی به سطح A منفی هم رسیده اند. مثلا برچسب A منفی برای یک ماشین لباسشویی به این مفهوم است که سطح انرژی مصرفی اش حتی از سطح A هم پایین-تر است. از روی این برچسب ها می توان فهمید که کیفیت قطعات کالا به چه صورتی است؟»

یکی دیگر از فروشندگان لوازم خانگی که به صحت کار نمایندگی شرکت های خارجی در داخل کشور شک دارد، می گوید: «دست همه شان توی یک کاسه است. تا می بینند دو نفر چند کانتینر قاچاق وارد کرده اند قیمت ها را می شکنند تا طرف ورشکسته شود، اما به محض این که نوسانی در بازار ایجاد شود، قیمت ها را بالا می کشند و همه چیز به نفع خودشان است.»

گالیا توانگر