ضرورت انسجام در صنف فناوری اطلا عات

نهادهای صنفی جهت حمایت از حقوق اعضای صنف می باشد و نه برای تضعیف حقوق آنان كه امروزه متاسفانه تضییع حقوق آن در نهایت بیشتر از حمایت است و اگر خود صنف برای این قضیه فكری نیاندیشد دولت و به ویژه مجلس شورای اسلا می می بایست هر چه سریع تر وارد گود شده و تكلیف این تعدد نهادها در بخش خصوصی را روشن كنند

باید توجه داشت كه تعدد نهادهای صنفی و تكروی و عدم توجه به منافع عمومی، ضربه اصلی را به مجموعه بخش خصوصی و خود صنف وارد می‌كند، به خصوص در زمانی كه به نظر می‌رسد اعتماد چندانی از سوی دولت و كارگزاران به بخش خصوصی دیده نمی‌شود.

به اعتقاد كارشناسان یكی از مهم‌ترین اتفاقات و اخبار سال گذشته تاسیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در ۱۲ تیر ماه بود. با توجه به اهمیت نهادهای صنفی در این موقعیت و این بهانه كه در ابتدای هر سال فرصت مناسبی برای بازنگری در نوع نگاه‌هایمان می‌باشد، به سراغ نهاد‌های صنفی این حوزه رفته‌ایم.

● متولیان متعدد

انجمن شركت‌های انفورماتیك ایران، سندیكای تولیدكنند‌گان فناوری اطلا‌عات، اتحادیه صادركنندگان نرم‌افزار، انجمن شركت‌های اینترنتی ایران تنها بخشی از نهادهای صنفی حوزهICT می‌باشد و اگر بخواهیم تمامی‌این نهادهای صنفی را لیست كنیم احتمالا‌ به حدود ۱۵ یا ۱۶ نهاد صنفی خواهیم رسید.

همانطور كه می‌دانید هدف كلیه این نهادهای صنفی دفاع از حقوق صنفی خود و برقراری تعامل بهتر و بیشتر با نهاد‌های دولتی متولیICT و یا سازمان‌هایی است كه به نحوی با صنف در ارتباط می‌باشند. نكته مهم‌تر تداخل كاری این نهادهاست. وقتی به اسامی‌و شرح وظایف این نهادها هم نگاه می‌كنیم، متوجه می‌شویم كه در كشور از برخی نهادها ۲ تا ۳ تا داریم. این موضوع مشكلا‌ت بسیار متعددی برای خود شركت‌ها و فروشگاه‌های بخش خصوصی به بار آورده است و این روزها شركت‌ها گاه برای عضویت در این نهادها سرگردان شده و برخی نیز به پرداخت انواع و اقسام حق عضویت به نهادهای مختلف معترض هستند.

● دولت مسبب اصلی اختلا‌فات

البته تا این مرحله كار مشكل عمده‌ای نیست، تعدادی نهاد صنفی تشكیل شده كه هر كدام خواسته‌های بحقی دارند. ولی سختی كار و مشكلا‌ت از جایی آغاز می‌گردد كه نهادهای دولتی و حكومتی ‌كه البته خود نیز در بخشICT متولی واحدی ندارند ‌ در مواجهه با این تعداد نهاد صنفی قرار می‌گیرد.

وجود نهادهای صنفی موازی با آرا و عقاید متفاوت و بعضا مخالف كه هر كدام با بخشی خاص از بدنه دولت تعامل دارند و از آن نكته تماس به عنوان وجهه قانونی خود استفاده می‌كنند. البته فقط موضوع تعامل با دولت نیست و مجوز این نهاد‌ها هم باید از سوی دولت ارائه شود و ظاهرا بخش‌های مختلفی از دولت، امكان ارائه مجوز به نهادها، انجمن‌ها، تشكل‌ها، اتحادیه‌ها، سندیكاها و سازمان‌های بخش خصوصی را دارند. بر این اساس، وزارت ارتباطات و فناوری اطلا‌عات، وزارت بازرگانی، اتاق بازرگانی، وزارت كشور و در نهایت (البته به شكل غیرمستقیم) مجلس شورای اسلا‌می‌نیز اختیار دادن مجوز قانونی به نهادها، انجمن‌ها، تشكل‌ها، اتحادیه‌ها، سندیكاها و سازمان‌های بخش خصوصی را دارند.

از سوی دیگر دولتی‌ها نیز از آب گل آلود ماهی گرفته و این امتیاز را پیدا كرده‌اند كه با هر بخشی كه خود مایل بوده و راحت‌تر هستند وارد بحث و گفت‌وگو شوند; و از طریق ایجاد نهادهای موازی قصد بالا‌ بردن حق انتخاب خود در مذاكره و گفت‌وگو با بخش خصوصی را دارد تا از این طریق به نتایج دلخواه خود برسد، كه صد البته تعدد این نهادها در بخش خصوصی در بلند مدت به زیان این بخش تمام شده و اتحاد، ساماندهی و قدرت چانه‌زنی آنها در برابر دولت را كاهش داده است و هر كدام از این نهادها در مواجهه با دولت مجبورند شنونده صرف باشند چراكه مطمئن هستند اگر حرفی بر خلا‌ف مذاق مدیران دولتی بزنند، نهاد صنفی دیگر به سرعت جایگزین آنها می‌شود. راه‌حل موجود برای مقابله با این برخوردهای دولت، وجود یك نهاد صنفی پر قدرت و یا اتحاد نهادهای موجود بود.

● سازمان نظام صنفی رایانه‌ای

از اوایل سال ۸۳ حوزهICT شاهد مجموعه وقایعی بود كه بعدها یكی از مهم‌ترین اتفاقات این حوزه در سال ۸۴ را شكل داد. قصه از جایی شروع شد كه جهت اجرای قانون حمایت از حقوق تولیدكنندگان نرم‌افزار، بازوی اجرایی به قانون آن افزوده شده بود. این بازو قرار بود نه تنها در حوزهIT بلكه به طور كلی در سطح اصناف كشور اولین سازمانی باشد كه به صورت صنفی و مستقل از دولت عمل ‌كند.

برای شروع این حركت و اجرای آن در بدنه صنف، دولت كه این بار در قالب دو شورای عالی اطلا‌ع‌رسانی و انفورماتیك وارد قضیه شده بود، سراغ نهادهای موجود رفته و از این بین با توجه به تعاملا‌ت گذشته و موفق انجمن شركت‌های انفورماتیك را انتخاب نمود. شاید این انتخاب به دلا‌یل زیادی بود كه از آن موارد می‌توان تعداد زیاد اعضای این انجمن و سابقه بیشتر آن نسبت به بقیه مجموعه‌ها، تعامل موفق شورای عالی انفورماتیك با این انجمن در زمینه رتبه‌بندی شركت‌ها و... را نام برد. گرچه انتخاب انجمن شركت‌های انفورماتیك در همان ابتدا مخالفت‌هایی را برانگیخت ولی اصطكاك به حدی نبود كه در روند كار خللی ایجاد كند، البته تا قبل از انتخابات.

انتخابات نظام صنفی رایانه‌ای نیز مانند هر انتخابات دیگری دسته‌بندی و گروه‌بندی داشت، ولی برای نخستین بار شكل جالب توجهی از «اتحاد» و «ائتلا‌ف» در آن رقم خورد كه بشارت نوعی دموكراسی در امور صنفی، و توجه به مصالح و منافع عمومی‌در مقابل منافع جزئی را می‌داد. از این بین طبعا باید عده‌ای موفق می‌شدند و تعدادی ناموفق. با اتمام انتخابات بود كه اختلا‌فاتی كه پیش از این نیز وجود داشت بیشتر شد.

اعضای فراكسیون اقلیت را كه در انتخابات موفق نشده بودند، بیشتر اعضا یا مسئولین دیگر نهاد‌های صنفی تشكیل می‌دادند كه از این به بعد سعی كردند با ایجاد جبهه‌ای واحد در مقابل نظام صنفی صف آرایی كنند. البته گروه برنده همچنان به فعالیت‌های خود ادامه می‌داد كه اوج آن جشن تشكیل این سازمان در محل سالن اجلا‌س سران بود كه در حضور وزرا، مدیران بخش‌های دولتی و خصوصی و اصحاب رسانه‌ها، مطابق قانون حكم ریاست سازمان نظام صنفی‌رایانه‌ای كشور توسط محمد خاتمی رئیس جمهور وقت به امیرحسین سعیدی نائینی اعطا شد، و به عنوان یكی از اقدامات كلیدی دولت خاتمی در سروسامان دادن به این حوزه قلمداد شد. گروه‌های مغلوب انتخابات نیز به فكر تشكیل مجموعه‌ای جدید به نام مجمع تشكل‌هایICT در اتاق بازرگانی افتادند. البته می‌توان گفت این اتفاق نادری در این حوزه محسوب می‌شد چرا كه ۷ تشكلICT در جلسه‌ای مشترك به توافق رسیده بودند.

● اشكالا‌ت نظام صنفی

مطمننا نهادی كه عمر آن از تمامی‌نهادهای دیگر حوزهICT كمتر است، خالی از اشكال نخواهد بود. چند نكته‌ای را به عنوان نمونه و نه برای تضعیف بلكه جهت تقویت این نظام صنفی ذكر می‌كنم. شاید اولین نكته را حوزه كاری این نهاد می‌توان دانست. مخابرات و ارتباطات دیگر حوزه‌ای متفاوت و با فاصله‌ای زیاد از كامپیوتر نیست و كم نیست تعداد شركت‌هایی كه در هر دو بخش فعالیت می‌كنند. امروزه دیگرIT به تنهایی به كار نمی‌رود و به جای آنICT بكار می‌رود. چرا مخابرات و ارتباطات در هیچ كجای سازمان نظام صنفی جایی ندارد؟

آموزش یكی از كلیدی‌ترین مسائل در هر بخشی است و آموزشگاه‌ها مجری و متولی آموزش. آموزشگاه‌ها نمی‌توانند عضو نظام صنفی رایانه‌ای شوند. آیا برنامه‌ریزان ابتدایی سازمان نظام صنفی،ICT را بی‌نیاز از آموزش می‌دانند؟ غیر از آموزشگاه‌ها و شركت‌های مخابراتی مجموعه‌های زیادی هستند كه در صنف و حوزهICT مشغول به كارند ولی در اساسنامه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای اعتنایی به حضور آنها نشده است.

چند مجله، هفته‌نامه و روزنامه مستقل حوزهICT می‌شناسید و چندین روزنامه صفحاتICT دارند؟ همگان همه چیز می‌دانند. این مثلی است كه گذشتگان ما گفته‌اند تا به زبان آن روز خرد جمعی را برای ما معنا كنند. شالوده نظام صنفی رایانه‌ای، كه شامل مدیران آن هم می‌شود، از انجمن شركت‌های انفورماتیك تشكیل می‌شود.

این را می‌توان از تصمیم هیات مدیره و نظر جلسه آخر سال مجمع عمومی‌آن فهمید كه به نحوی سازمان نظام صنفی رایانه‌ای را همان انجمن شركت‌های انفورماتیك می‌دانند و رای به ادغام انجمن در نظام صنفی می‌دهند. آیا یك سازمان صنفی كه رئیس آن توسط رئیس جمهور انتخاب می‌شود می‌تواند با نظر، آرا و مهم‌تر از همه توان یك انجمن حركت كند و آیا لا‌زم نیست از پتانسیل دیگر اعضای این صنف استفاده شود؟

سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بعد از تشكیل شروع به تشكیل كمیسیون‌های مختلف كاری نمود. كه امروز هر كدام از این كمیسیون‌ها در مقابل یكی از نهادها و تشكل‌های صنفی قرار گرفته‌اند و گاها تداخل كاری زیادی دارند. سئوالی مطرح است، آیا مدیران سازمان نظام صنفی با تشكل‌های موجود در زمینه تشكیل كمیسیون‌ها مشورت كرده‌اند تا از حضور و یا حتی نظر مشورتی آنان جهت تشكیل این كمیسیون‌ها استفاده كنند؟

نهادهای صنفی امری تشویقی تلقی می‌شود و در هیچ كجا اجباری جهت عضویت در آنها وجود ندارد، مگر آن كه به حكم قانون، حمایت‌های رسمی شامل اعضایشان گردد، یا آن كه به رسمیت شناخته شدنشان مستلزم عضویت گردد. سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بنا به قانون مصوب مجلس و دولت، چنین امتیازی را دارد، حال آن كه همین امتیاز ممكن است در صورت اقدام نسنجیده، به پاشنه آشیل تبدیل گردد.

● فردا دیر است

نهادهای صنفی جهت حمایت از حقوق اعضای صنف می‌باشد و نه برای تضعیف حقوق آنان كه امروزه متاسفانه تضییع حقوق آن در نهایت بیشتر از حمایت است و اگر خود صنف برای این قضیه فكری نیاندیشد دولت و به ویژه مجلس شورای اسلا‌می‌می‌بایست هر چه سریع‌تر وارد گود شده و تكلیف این تعدد نهادها در بخش خصوصی را روشن كنند.

باید توجه داشت كه تعدد نهادهای صنفی و تكروی و عدم توجه به منافع عمومی، ضربه اصلی را به مجموعه بخش خصوصی و خود صنف وارد می‌كند، به خصوص در زمانی كه به نظر می‌رسد اعتماد چندانی از سوی دولت و كارگزاران به بخش خصوصی دیده نمی‌شود. البته باید گفت تشكیل نظام صنفی رایانه‌ای حركتی بود امید بخش كه البته در ابتدای راه خود است و فردایی بهتر دارد و این فردا بدون كمك كلیه اعضای صنف در دسترس نیست. اگر امروز دست به كار نشویم فردا برای جبران بسیار دیر خواهد بود.

یاشار بهمند