سبزشویی

محیط زیست به عنوان یکی از ارکان مهم توسعه پایدار همچنان یکی از چالش های نیازمند توجه بشر است

گزارش جهانی توسعه درسال ۱۹۹۲ با این بیانیه آغاز شد :

"دستیبابی به توسعه پایدار و عادلانه همچنان بزرگترین چالش در برابر نوع بشر است"

محیط زیست به عنوان یکی از ارکان مهم توسعه پایدار همچنان یکی از چالش های نیازمند توجه بشر است!قوانین سبز را تنها در کشورهای پیشرفته و مدرن می توان یافت!در واقع امروزه محیط زیست به عنوان مسئله مهمی در کشورها و دولت ها و فراتر از مرز های داخلی یک ملت مطرح است. تاثیرپذیری متقابل و ارتباط تنگاتنگ و غیر قابل تفکیک محیط زیست-اقتصاد-فرهنگ-صنعت و حتی امروز روز سیاست و امنیت جوامع امری غیر قابل انکار است تا چندی پیش موضوع اقتصاد زیست محیطی از نگاه بسیاری از افراد به عنوان نوعی ملاحظات سعی میشد که با تجارت صنعت و زندگی روزمره مردم ارتباطی ندارداما این وضع اکنون دگرگون شده است با نگاهی به ارقام معلوم می شود که هزینه کل مسائل مربوط به محیط زیست رقمی بسیار بزرگ است درجهان آینده پیش‌رو، به یقین،برخورداری از ذخایر ژنتیکی گسترده‌تر و تنوع زیستی که براساس اصل توسعه پایدار زمینه ساز و تضمین کننده رشد اقتصادی کشورهاست، کاربردی مهمتر از تسلیحات جنگی وحتی سلاحهای اتمی و دیگر فن‌آوریهای چشمگیر امروز جهان در تقابل بین دولتها خواهد داشت.

امنیت جهانی و طبیعتاً امنیت ملی کشورها مقوله‌ای است که دیگر نمی‌توان حصول آن را بدون توجه به مسائل زیست محیطی تصور نمود و دراین راستا مسلماً کشورهایی ازامنیت بالاتر برخوردارند که مشکلات زیست محیطی کمتری داشته و از حوزه مناقشات زیست محیطی منطقه‌ای و جهانی حداکثر فاصله ممکن را احراز نمایند. . بطور کلی هر انسانی برای برخورداری از زندگی ایمن به طبیعت وابسته است. در حدود ۵/۳ میلیارد نفر در سراسر جهان، برای گزران زندگی و تأمین غذا به دریاها وابسته اند. اما به دلیل تغییرات اعمال شده از سوی بشر طی سالیانه اخیر، در برخی از مناطق میزان ذخایر آبزیان تا نه درصد کاهش یافته است. از سوی دیگر در حدود ۷۰ درصد جمعیت جهان هنوز از منابع بیولوژیک سنتی حاصل از طبیعت استفاده می کنند که خود نشانگر اهمیت چرخه های طبیعی در زندگی انسانهای قرن ۲۱ است.

به هر حال محیط زیست از جمله مسائلی است که هر بی توجهی به آن موجب ایجاد نقصان در چرخه ی حیات بشری و پیامدهای ناگوار برای زیستمندی موجودات زنده خواهد شد.

می توان گفت همگی با وا‍‍ژه ی پول شویی آشنایی داریم و از مضرات آن بر اقتصاد کشورها نیز آگاهی کافی داریم اما واژه ی تازه وارد به فرهنگ محیط زیست و نیازمند تعریف که هنوز در رسانه ها جایی پیدا نکرده است اصطلاح Green Washing (سبز شویی)!فرقه رواج یافته در اهالی صنعت است!این کار در واقع حقه ای است که برای سبز تر نشان دادن آنچه که هست به کاربرده می شود اغراق و بزرگ نمایی هایی که در ااکثر صنایع وجود دارد تا توجیه ای برای عملکرد مضر به حال محیط زیست اشان باشد و اقداماتی که گاه ۵۰ درصد آنچه که بیان می شود هم انجام نمی گیرد سبز شویی خوانده می شود.

آنچه بیشترین رواج را دارد در خودروهای هیبریدی است که کمپانی های سازنده با ارائه اطلاعات غلط و اغراق آمیز و یا مخفی ساختن برخی ویژگیهای اتومبیل تولیدی خود، آن را پاکتر از آنچه هست ، نشان میدهند. این عمل در اصطلاح سبزشویی (Green Washing) نامیده شده است.البته دلیل این کار را می توان به تقاضای بازار برای خرید ماشین های سبز نسبت داد چرا که با بالا رفتن قیمت سوخت، مردم به دنبال اتومبیل های کم مصرف و پاک هستند تا هم آلودگی برای محیط زیست خود نداشته باشند و هم از نظر اقتصادی با مشکل مواجه نشوند و این باعث سرمایه گذاری کمپانی ها بر روی این نیاز بازار می شودوبدین ترتیب بستر مناسب برای سبز شویی فراهم می شود..اما این عمل تنها در کمپانی ها دیده نمی شود این پدیده را در تمامی سطوح می توان دید.هرچند که تلاش برخی صنایع برای جلوگیری از آسیب های زیست محیطی غیر قابل انکار نیست و جای تقدیر و تشکر دارد اما بیشتر پسوند ها و پیشوند های سبز!سازگار!و....تنها اغراق های مشتری پسند و فرار از قوانین است که در بازار های تجارت مطرح می شود و هیچ گونه تطابقی با معیارهای محیط زیست ندارند! علاوه بر این معایب و تضاد های محصولات تولیدی با محیط زیست در سبز شویی ها از نظر ها پنهان می ماند! درهرصنعتی که به نوعی با کاهش آلودگی محیطی در ارتباط است میتوان نمونه هایی از سبزشویی را یافت

سبز شویی را در صنعت اکوتوریسم که یکی از بهترین منابع درآمدزای محیط زیست و از عوامل مهم و تاثیرگذاربراقتصاد کشورهاست نیز مشاهده می کنیم!

سازمان جهانی گردشگری ، اکوتوریسم را به صورت زیر تعریف می کند : نوعی از گردشگری که در آن مسافرت به مناطق طبیعی ( که به نسبت بدون آسیب مانده) با اهداف مطالعاتی و بهره بصری از مناظر و رستنی های طبیعی و حیات وحش و با توجه به جنبه های فرهنگی هم در گذشته و هم در حال صورت می پذیرد.

در بیانیه اسلو پیرامون اکوتوریسم نقش توریسم در حمایت از توسعه پایدار، دستیابی به اهداف توسعه هزاره آینده و کاهش قابل ملاحظه فقر به طور بارزی شناخته شد.

اکوتوریسم به دلیل نقش مهم و نوآورانه اش باید به عنوان یک الگو برای کل صنعت توریسم باشد.

برای تحقق این موضوع همانطور که در تعریف بیان شده اکوتوریسم نوعی از توریسم می باشد که مستلزم انجام سفری مسئولانه به مناطق طبیعی است که در جهت حفاظت از محیط زیست بوده و منجر به ایجاد درآمد پایدار برای افراد بومی منطقه میشود

اکوتوریسم در ۵ سال اخیر از جایگاه مهمی بر خوردار شده ولیکن همچنان علاقه برای مشاهده مناطق طبیعی و حیات وحش روز به روز در حال افزایش است که این امر موقعیت های زیادی را ایجاد کرده، ولیکن فشارهای زیاد و نیاز برای مدیریت صحیح را به وجود آورده است.

امروزه اصطلاح اکوتوریسم بیشتر شناخته شده و به کار میرود ولیکن مورد سوءاستفاده نیز قرار گرفته و در مفهوم واقعی خود به درستی به کار برده نمی شود. به تازگی با تجاری کردن فعالیت های توریسمی مبنای طبیعت محوری از این صنعت حذف شده است و اکوتوریسم را که به عنوان پاک ترین صنعت گردشگری محسوب میشد را نیز به یک ویروس اختلا گر در طبیعت تبدیل کرده اند که می تواند اثرات زیانبارش را در غالب واژه های مانند توریسم سبز! بیوتوریسم ، توریسم اکولوژی مسئولیت پذیر و....توجیه کند! در واقع در تعریف اکوتوریسم ضروری است که منافع حفاظتی حاصل شوند. روشن است این نتیجه نیازمند این است که تمامی فعالیت های اکوتوریسم به خوبی طراحی و مدیریت شوند تا اثرات مضر اکوتوریسم بر روی محیط به حداقل برسند آنچه که ما در تعرف اکوتوریسم ها داریم دوستداران طبیعتی هستند که با حداقل امکانات و بدون کمترین آسیب و خطر در کنار طبیعت تفریح می کنند!

شب را درون کیسه های خواب در آغوش طبیعت می گذرانند و بیشترین تعهد را در بین توریسم ها نسبت به محیط زیست دارا هستند.هرچند در این تفریحات باز هم آسیب های چون فرسایش!ایجاد استرس در حیات وحش !و آسب های فرهنگی مردم بومی و محلی و غیره را داریم اما در مقایسه با آنچه که گاهی برای گسترش اکوتوریسم تحت عنوان توریسم سبز اتفاق می افتد وحشتناک تر است مثلا احداث هتل های وسیع در بکرترین مناظر طبیعی که تخریب ۱۰۰ در ۱۰۰ جامعه ی بوم شناختی مجاور رادارد جاده سازی ها و مکان های تفریحی و .. که با تخریب بیشتر منابع به دست می آیند جز سبز شویی هایی هستند که اتفاق می افتد

به هر حال سبز شویی واژه ی جدیدی است که زمان زیادی نیاز دارد تا در فرهنگ کشورها خصوصا کشورهای جهان سومی همانند ایران که هنوز محیط زیست قربانی اقتصاد است جا بیافتد

هرجامعه ای برای رسیدن به اهداف زیست محیطی اش مانند:حفاظت-کاهش آلودگی ها و ...ابزار ها و سیاست هایی دارد از جمله:نظارت مستقیم –ترغیب اخلاقی-وضع قوانین و مقرارات که هرکدام با توجه به فرهنگ و دانش جامعه ها متفاوت است اما آنچه با عث مظلوم ماندن محیط زیست در ایران شده است فقدان نگاه کارشناسی و سیاست های مبتنی بر توسعه پایدار در امور اجرایی کشور است ای کاش به هرچیزی دیدی صرفا اقتصادی نداشتیم!

کاش توسعه پایدار تنها لغت پررنگ و لعاب محافل مدیریتی نبود!کاش یادمان بود که این کره ی خاکی که با دست های صنعت گر خود ویران کرده ایم نیازمند ترمیم و توجه دست های توانگر ما است. تعهد ما به آیندگان نیز نوعی از اخلاق انسانی محسوب می شود و ما در مقابل این امانات الهی مسئولیتی بس عظیم داریم!

سحر رشیدی

دانشجوی کارشناسی محیط زیست

منابع استفاده شده در این متن:

شناخت محیط زیست ترجمه دکتر وهاب زاده

مقاله صلح و امنیت جهانی تالیف دفتر نظارت و بازرسی

مقاله طبیعت گردی گردآوری وبرگردان:آرش نظری/مهوش قزوینی

www.hybridcars.com،