ورود غذاهای ارگانیک به سفره ایرانی ها

برخی کارشناسان در ارگانیک بودن موادغذایی موجود تردید دارند و صدور گواهی سلامت را ضروری می دانند

با افزایش نگرانی‌ها در ارتباط با مصرف میوه و سبزیجات آلوده، مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت بر ضرورت حمایت از تولید محصولات غذایی ارگانیک تاکید کرد. این در حالی است که هنوز بسیاری نمی‌دانند محصولات غذایی ارگانیک چه ویژگی‌هایی دارد.

دکتر زهرا عبداللهی در این باره از تولیدکنندگان محصولات غذایی خواست تا مواد خوراکی ارگانیک را با قیمت مناسب به بازار عرضه کنند.

در چنین شرایطی، بتدریج نظر جامعه به سمت محصولاتی جلب شده که کاملا به طور طبیعی و بدون استفاده از سموم و کودهای شیمیایی پرورش یافته‌اند، محصولاتی که به خاطر طبیعی بودنشان، ارگانیک لقب گرفته‌اند و به صورت محدود و با نصب پلاکاردهایی از سوی برخی فروشندگان در میادین میوه و تره‌بار نیز عرضه می‌شوند. همچنین بتازگی اقداماتی از سوی سازمان میادین میوه و تره‌بار کشور برای تولید محصولات ارگانیک در حال شکل‌گیری است.

هرچند به گفته مدیرکل دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار وزارت کشاورزی، محصولات عرضه شده کنونی دقیقا ارگانیک نیستند، بلکه محصولات گواهی شده و دارای برچسب سلامت هستند که میزان نیترات و فسفات در آنها در حد استاندارد است؛ محصولاتی که جایگزین مناسبی برای محصولات ارگانیک در کشور خواهند بود.

● محصولاتی که ارگانیک می‌شوند

دکتر ربابه شیخ‌الاسلام، مدیر موسسه تغذیه، سلامت و توسعه در گفت‌وگو با «جام‌جم» می‌گوید: امروزه در سراسر دنیا محصولات ارگانیک از نظر سلامت‌بخش‌بودن مورد تایید هستند. این محصولات به طور کاملا طبیعی پرورش می‌یابند، یعنی در خاکی که حداقل به مدت ۳ سال هیچ‌گونه سم یا کود شیمیایی‌ در آن استفاده نشده باشد و هیچ‌ گونه اصلاح ژنتیکی هم در آنها صورت نگرفته باشد، اگر هم کود به محصولات ارگانیک داده شود، صرفا کود حیوانی یا گیاهی خواهد بود، به این دلیل آزمایشگاه‌هایی که محصولات ارگانیک را تایید می‌کنند، ابتدا نمونه خاک را آزمایش می‌کنند.

● چگونه محصولات ارگانیک را بشناسیم؟

مدیر موسسه تغذیه،سلامت و توسعه، بهترین راه شناخت محصولات ارگانیک را داشتن برچسب تایید ارگانیک یا همان برچسب‌هایی که مورد تایید وزارت کشاورزی قرار گرفته باشد، می‌داند و اضافه می‌کند: برخی موسسات خارجی در کشور وجود دارد که می‌توانند محصولات کشاورزی را مورد آزمایش و تایید قرار دهند. از آنجا که هزینه اعطای تاییدیه توسط این موسسات، بسیار بالاست، بهره‌گیری از خدمات آنها برای کشاورزان ما ممکن و مقرون به صرفه نیست. مردم هم قدرت خرید محصولات ارگانیکی را که با قیمت بسیار گران‌تر از محصولات غیرارگانیک عرضه شوند، ندارند. در چنین شرایطی انتظار اصلی کشاورزان و مردم معطوف به وزارت کشاورزی برای راه‌اندازی و تجهیز آزمایشگاه‌های کنترل کیفیت محصولات کشاورزی، تدوین و اجرای ساز و کارهایی برای ملزم کردن کشاورزان به تولید محصولات ارگانیک است.

غلامرضا میرکی، مدیرکل دفتر محیط‌زیست و توسعه پایدار وزارت کشاورزی نیز با اشاره به این که بسیاری از کارشناسان کشاورزی برخورداری از رنگ، طعم و اندازه طبیعی و نه بسیار درشت تولیدات باغی را از شاخص‌های محصولات ارگانیک تلقی می‌کنند، می‌گوید: مردم نباید برای شناخت محصولات ارگانیک صرفا به شاخص‌های ظاهری توجه کنند. البته مشاهده محصولی بسیار درشت‌تر از اندازه‌های معمول می‌تواند شک‌برانگیز باشد و احتمال تجمع درصد بالایی از نیترات را در آن تقویت کند، اما مطمئن‌ترین راه تشخیص، درج برچسب تایید سلامت همراه با لوگوی ملی استاندارد روی محصول است. چنین برچسبی باید تاییدکننده این مساله باشد که در تمام مراحل پرورش محصول، نظارت کارشناسی مورد تایید وزارت کشاورزی بر آن صورت گرفته است. همچنین امکان ردیابی محصول از طریق مبدا تولید درج شده روی برچسب ممکن باشد.

میرکی با تایید این که روند استفاده از نهاده‌های کشاورزی چون کود و سموم شیمیایی به شکلی نظارت نشده، بتدریج کشاورزان و زمین‌های کشاورزی ما را معتاد کرده است، می‌گوید: کنترل نشدن بقایای عناصر مغذی چون نیترات و فسفات در محصولات زراعی و باغی زمینه بروز برخی از بیماری‌ها و تهدید سلامت عمومی‌ مردم را فراهم آورده است.

● چرا ارگانیک؟

کارشناسان کشاورزی در معرفی محصولات ارگانیک و دلایل سالم بودن آنها می‌گویند، کاهش آلودگی خاک به کودها و سموم موجب باقی ماندن عناصر مفیدی مانند کلسیم، آهن، فسفر، منیزیم و ویتامین C در سبزی‌ها و میوه‌ها می‌شود. این محصولات نسبت به انواع گلخانه‌ای خود نیز برتری دارند، چرا که این نوع محصولات به دلیل آن که در مرحله رشد، زمان لازم را طی نمی‌کنند، بسیاری از ویتامین‌ها و مواد ضروری را نداشته و نسبت به محصولات ارگانیک، کمبودهای زیادی دارند. همچنین تابیده نشدن نور مستقیم خورشید به محصولات گلخانه‌ای، آنها را به نوعی با کمبود ویتامین C و سایر مواد مغذی که برای به وجود آمدن به نور مستقیم نیاز دارند، مواجه می‌کند.

این متخصصان اضافه می‌کنند محصولات دستکاری‌شده ژنتیکی حاوی ژن‌هایی هستند که باکتری‌های موجود در روده را تغییر می‌دهند و موجب مقاوم شدن بدن به آنتی‌بیوتیک‌ها می‌شوند. از آنجا که میوه‌هایی که دستکاری ژنتیکی می‌شوند، برای رسیدن، مدت زمان بیشتری روی درختان می‌مانند، رسیدن آنها به تاخیر می‌افتد و این تاخیر از مواد مغذی محصولات می‌کاهد.

● محصولات گواهی شده یا ارگانیک؟

میرکی با تاکید بر این‌که تحقق شرایط تولید محصولات ارگانیک در ایران همچون بسیاری از کشورهایی که می‌خواهند به سمت تولید این محصولات حرکت کنند ممکن نیست، می‌گوید: تولید محصولات کشاورزی سالم با توجه به نیاز سالانه کشور به ۱۰۰ میلیون تن محصول کشاورزی فقط از طریق تولید محصولاتی که عناصر مغذی در آنها به اندازه استاندارد باشد، عملی خواهد بود. البته پتانسیل تولید محصولات ارگانیک در کشور زیاد است، اما اثبات اجرایی‌شدن درست شرایط تولید و عدالت اجتماعی میان کشاورزان برای تولید سالانه ۱۰۰ میلیون تن محصول، نیاز به ناظران متخصصی دارد که شرایط بهره‌گیری از آنها در کشور فراهم نیست.

وی با اشاره به این‌که تصویب آیین‌نامه اجرایی مربوط به تولید محصولات گواهی شده از سوی دولت می‌تواند گام موثری برای پایان‌دادن به تهدیدهای ناشی از مصرف محصولات کشاورزی ناسالم و حفظ سلامت عمومی ‌مردم باشد، اضافه می‌کند: در حال حاضر تولید محصولات گواهی شده یا برچسب‌گذاری شده در قالب آیین‌نامه اجرایی، تنظیم شده و مراحل نهایی خود را طی می‌کند. این محصولات برخلاف ارگانیک‌ها که با قیمتی ۲ برابر محصولات دیگر عرضه می‌شوند، با اختلاف قیمت جزئی نسبت به محصولات باغی کنونی عرضه خواهند شد.

به نظر می‌رسد تصویب آیین‌نامه اجرایی مربوط به تولید محصولات گواهی شده توسط دولت و اجرایی شدن صحیح آن بتواند گام بزرگی تلقی شود و مردم را از تردیدی که بر حفظ سلامت عمومی‌شان سایه انداخته است، خارج کند.

پونه شیرازی