خواب خانم باردار

دکتر مریم کاشانیان می گوید لزومی ندارد در دوران بارداری از طاق باز خوابیدن بترسید

ما باورهای عامیانه‌ای درباره دوران بارداری از مادران و مادربزرگ‌هایمان به ارث برده‌ایم. این عقاید و دستورالعمل‌ها آن‌قدر در فرهنگ ما ریشه دوانده‌اند که گاهی حتی از طرف متخصصان هم توصیه می‌شوند و مادران باردار هم به این دلیل که می‌خواهند هیچ خللی به جنین‌شان وارد نشود این دستورالعمل‌ها را می‌پذیرند و مو به مو اجرا می‌کنند...

به عنوان نمونه اینکه به زنان باردار گفته می‌شود که طاق‌باز خوابیدن برابر است با خفگی جنینی که در شکم دارد و معمولا همه به زنان باردار توصیه می‌کنند که روی پهلوی چپ بخوابند. این باور آنچنان در خانم‌های باردار عمیق است که حتی به قیمت بی‌خواب شدن، تحمل کمردردی که به دلیل قرار گرفتن دائمی در یک وضعیت به آنها وارد می‌شود و در نهایت اختلالات خواب، آن را رعایت می‌کنند. با دکتر مریم کاشانیان، متخصص زنان و زایمان، رییس مرکز آموزشی درمانی شهید اکبرآبادی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران دراین?باره گفتگویی انجام دادیم که می‌خوانید.

▪ خانم دکتر کاشانیان! بسیاری از افراد به پشت یا همان طاق‌باز خوابیدن زنان باردار را یکی از خطرات بالقوه برای جنین تصور می‌کنند، آیا این موضوع صحت علمی دارد؟

- متاسفانه به دلیل باورهای سنتی در میان زنان باردار این دستورالعمل به شدت رعایت می‌شود که زن باردار نباید به پشت بخوابد و اگر بخوابد ضربه‌ای به سلامت جنین وارد می‌شود یا خفگی ایجاد می‌شود. درحالی که این موضوع به هیچ عنوان پایه علمی ندارد و هیچ پزشکی این توصیه را به زنان باردار نمی‌کند. خانم‌ها باید آزاد باشند که به هر صورتی که راحت هستند بخوابند حتی به صورت طاق‌باز و این وضعیت هیچ ضرری را برای زنان باردار ندارد. خوابیدن در وضعیت‌های مشخص فقط در شرایط استثنایی و خاص از سوی پزشک تجویز می?شود به عنوان نمونه در صورتی که فشار خون مادر بالا بوده یا جنین رشد طبیعی نداشته باشد. این نوع باورها باعث تغییرات خلق و خو، دلشوره، بی‌خوابی و اضطراب در زنان باردار می‌شود. بنابراین طاق‌باز خوابیدن برای زنان باردار در هر زمان بارداری حتی ماه‌های آخر هیچ ممنوعیتی ندارد و هیچ فشاری به آنها وارد نمی‌کند.

▪ یکی از دلایلی که ذکر می‌شود این است که در این وضعیت خون‌‌رسانی به جنین مختل می‌شود، آیا این موضوع صحت دارد؟

- در وضعیت خوابیده به پهلوی چپ خون‌رسانی جفت بهترین وضعیت را دارد ولی در خانم باردار‌ای که هیچ‌گونه مشکلی ندارد در سایر وضعیت‌ها نیز خون‌رسانی جفت کافی است و بنابرین ضرورتی برای خوابیدن مداوم به پهلوی چپ وجود ندارد.

▪ آیا روی شکم خوابیدن برای مادران باردار مضر است؟

- خیر. همان طور که عرض کردم مادر در هر وضعیتی که دوست دارد و راحت است، می‌تواند بخوابد. شاید درماه?های آخر بارداری برای خود مادر روی شکم خوابیدن دشوار باشد ولی اگر دشوار نیست ممنوعیتی ندارد.

▪ چه وضعیت خوابیدنی برای زن باردار بیشتر توصیه می‌شود؟

- قاطعانه به شما اعلام می‌کنم که هیچ نوع وضعیت خاص و ایده‌آلی برای زنان بارداری که مشکلی ندارند توصیه نمی‌شود و من به آنها سفارش می‌کنم در هر وضعیتی که خودشان به آن عادت دارند و راحت‌ترند، بخوابند بدون هیچ نگرانی. در موارد خاص برحسب نیاز توسط پزشک شکل خوابیدن یا سایر وضعیت‌ها به بیمار گفته می‌شود.

▪ بعضی از مادران در دوران بارداری دچار اختلالات خواب و بی‌خوابی می‌شوند. علت چیست و برای برطرف شدن آن چه توصیه‌ای دارید؟

- این اختلالات بیشتر به دلیل تغییرات روانی و جسمانی است که در زنان باردار به وجود می‌آید وتا آخرین ماه بارداری ادامه دارد. احساس خستگی، تغییرات خلق و خو، سر درد، درد‌های پراکنده در اندام‌ها و نیز درد کمر و شکم و تنگی‌نفس و تغییرات وسیع دیگری که در فیزیولوژی بدن در زمان بارداری اتفاق می‌افتد، همگی می‌توانند روی خواب تاثیرگذار باشند. این موضوع نیز جای نگرانی ندارد و امری است طبیعی. به خانم‌های باردار توصیه می‌کنم در طول مدت بارداری کمتر از نوشیدنی‌های کافئین‌دار استفاده کنند و در صورتی که این بی‌خوابی ادامه داشته باشد و روی زندگی آنها اثر منفی بگذارد، می‌توانند با نظر پزشک متخصص خود از قرص‌های آرامبخش هم استفاده کنند.

▪ چند ساعت خواب برای زنان باردار مفید است و توصیه می‌شود؟

- به دلیل اینکه میزان خواب در زنان باردار به افزایش احساس آرامش در آنها کمک می‌کند بین ۷ تا ۸ ساعت خواب در شب و یک استراحت ۱ تا ۲ ساعته در نیمروز برای این افرد طبیعی و مفید است.

▪ و حرف آخر؟!

- تاکید می‌کنم که زنان باردار نباید چندان به گفته‌های عامیانه اتکا کنند و اگر سوالی دارند بهتر است با پزشک متخصص خود در میان بگذارند تا جواب و توصیه علمی دریافت کنند.

ما باورهای عامیانه‌ای درباره دوران بارداری از مادران و مادربزرگ‌هایمان به ارث برده‌ایم. این عقاید و دستورالعمل‌ها آن‌قدر در فرهنگ ما ریشه دوانده‌اند که گاهی حتی از طرف متخصصان هم توصیه می‌شوند و مادران باردار هم به این دلیل که می‌خواهند هیچ خللی به جنین‌شان وارد نشود این دستورالعمل‌ها را می‌پذیرند و مو به مو اجرا می‌کنند. به عنوان نمونه اینکه به زنان باردار گفته می‌شود که طاق‌باز خوابیدن برابر است با خفگی جنینی که در شکم دارد و معمولا همه به زنان باردار توصیه می‌کنند که روی پهلوی چپ بخوابند. این باور آنچنان در خانم‌های باردار عمیق است که حتی به قیمت بی‌خواب شدن، تحمل کمردردی که به دلیل قرار گرفتن دائمی در یک وضعیت به آنها وارد می‌شود و در نهایت اختلالات خواب، آن را رعایت می‌کنند. با دکتر مریم کاشانیان، متخصص زنان و زایمان، رییس مرکز آموزشی درمانی شهید اکبرآبادی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران دراین?باره گفتگویی انجام دادیم که می‌خوانید.

▪ خانم دکتر کاشانیان! بسیاری از افراد به پشت یا همان طاق‌باز خوابیدن زنان باردار را یکی از خطرات بالقوه برای جنین تصور می‌کنند، آیا این موضوع صحت علمی دارد؟

- متاسفانه به دلیل باورهای سنتی در میان زنان باردار این دستورالعمل به شدت رعایت می‌شود که زن باردار نباید به پشت بخوابد و اگر بخوابد ضربه‌ای به سلامت جنین وارد می‌شود یا خفگی ایجاد می‌شود. درحالی که این موضوع به هیچ عنوان پایه علمی ندارد و هیچ پزشکی این توصیه را به زنان باردار نمی‌کند. خانم‌ها باید آزاد باشند که به هر صورتی که راحت هستند بخوابند حتی به صورت طاق‌باز و این وضعیت هیچ ضرری را برای زنان باردار ندارد. خوابیدن در وضعیت‌های مشخص فقط در شرایط استثنایی و خاص از سوی پزشک تجویز می?شود به عنوان نمونه در صورتی که فشار خون مادر بالا بوده یا جنین رشد طبیعی نداشته باشد. این نوع باورها باعث تغییرات خلق و خو، دلشوره، بی‌خوابی و اضطراب در زنان باردار می‌شود. بنابراین طاق‌باز خوابیدن برای زنان باردار در هر زمان بارداری حتی ماه‌های آخر هیچ ممنوعیتی ندارد و هیچ فشاری به آنها وارد نمی‌کند.

▪ یکی از دلایلی که ذکر می‌شود این است که در این وضعیت خون‌‌رسانی به جنین مختل می‌شود، آیا این موضوع صحت دارد؟

- در وضعیت خوابیده به پهلوی چپ خون‌رسانی جفت بهترین وضعیت را دارد ولی در خانم باردار‌ای که هیچ‌گونه مشکلی ندارد در سایر وضعیت‌ها نیز خون‌رسانی جفت کافی است و بنابرین ضرورتی برای خوابیدن مداوم به پهلوی چپ وجود ندارد.

▪ آیا روی شکم خوابیدن برای مادران باردار مضر است؟

- خیر. همان طور که عرض کردم مادر در هر وضعیتی که دوست دارد و راحت است، می‌تواند بخوابد. شاید درماه?های آخر بارداری برای خود مادر روی شکم خوابیدن دشوار باشد ولی اگر دشوار نیست ممنوعیتی ندارد.

▪ چه وضعیت خوابیدنی برای زن باردار بیشتر توصیه می‌شود؟

- قاطعانه به شما اعلام می‌کنم که هیچ نوع وضعیت خاص و ایده‌آلی برای زنان بارداری که مشکلی ندارند توصیه نمی‌شود و من به آنها سفارش می‌کنم در هر وضعیتی که خودشان به آن عادت دارند و راحت‌ترند، بخوابند بدون هیچ نگرانی. در موارد خاص برحسب نیاز توسط پزشک شکل خوابیدن یا سایر وضعیت‌ها به بیمار گفته می‌شود.

▪ بعضی از مادران در دوران بارداری دچار اختلالات خواب و بی‌خوابی می‌شوند. علت چیست و برای برطرف شدن آن چه توصیه‌ای دارید؟

- این اختلالات بیشتر به دلیل تغییرات روانی و جسمانی است که در زنان باردار به وجود می‌آید وتا آخرین ماه بارداری ادامه دارد. احساس خستگی، تغییرات خلق و خو، سر درد، درد‌های پراکنده در اندام‌ها و نیز درد کمر و شکم و تنگی‌نفس و تغییرات وسیع دیگری که در فیزیولوژی بدن در زمان بارداری اتفاق می‌افتد، همگی می‌توانند روی خواب تاثیرگذار باشند. این موضوع نیز جای نگرانی ندارد و امری است طبیعی. به خانم‌های باردار توصیه می‌کنم در طول مدت بارداری کمتر از نوشیدنی‌های کافئین‌دار استفاده کنند و در صورتی که این بی‌خوابی ادامه داشته باشد و روی زندگی آنها اثر منفی بگذارد، می‌توانند با نظر پزشک متخصص خود از قرص‌های آرامبخش هم استفاده کنند.

▪ چند ساعت خواب برای زنان باردار مفید است و توصیه می‌شود؟

- به دلیل اینکه میزان خواب در زنان باردار به افزایش احساس آرامش در آنها کمک می‌کند بین ۷ تا ۸ ساعت خواب در شب و یک استراحت ۱ تا ۲ ساعته در نیمروز برای این افرد طبیعی و مفید است.

▪ و حرف آخر؟!

- تاکید می‌کنم که زنان باردار نباید چندان به گفته‌های عامیانه اتکا کنند و اگر سوالی دارند بهتر است با پزشک متخصص خود در میان بگذارند تا جواب و توصیه علمی دریافت کنند.

لیدا ایاز