طعم یک شکلات تلخ است

نقدی بر به فیلم «شکلات داغ»

تماشای فیلم یکی ازجوان ترین کارگردان‌های سینمای ایران انگیزه‌ای بود برای تماشای شکلات داغ. فیلمی که بیش از هر چیز از حیث جمع کردن بازیگران سرشناس برای یک کارگردان ۲۷ ساله امتیازبزرگی است. هرچند که نام علیرضا سجادپور به عنوان تهیه کننده فیلم امتیاز بزرگی برای کارگردان بود تا بتواند نظر بازیگران سرشناس را برای اولین فیلم خود جلب کند. همین‌که وی توانسته اعتماد کسانی مثل داریوش ارجمند، نیکی کریمی، علیرضا خمسه و فریبرز عرب‌نیا را به خود جلب کند چیزکمی نیست.

حامد کلاهدار درخلق فضای روشنفکرانه و کافی شاپی و روایت موازی خود از شخصیت‌های متعدد قصه‌اش خوب عمل می‌کند. نوع رنگ آمیزی فیلم و بهره‌گیری از رنگ‌های تیره در ترسیم فضای کافی شاپ متناسب با روحیه و دنیای درونی آدمهایی است که در این مکان رفت و آمد دارند و فیلمساز به واسطه بهره‌گیری نمادین از ظرفیت لوکیشن، واقعیت درونی این شخصیت‌ها را بازنمایی می‌کند.

ریتم فیلم به دلیل حضور همین آدم‌ها و انفعالی که در جهان معنایی آنها وجود دارد کند و پایین است اما این سردی و کندی فضای فیلم باعث ملال مخاطب نمی‌شود به ویژه مخاطبانی که با حال و هوای چنین فضاهایی آشنا هستند و آن را تجربه کرده‌اند از آن لذت می‌برند اما مشکل اصلی شکلات داغ این است که نتوانسته قصه‌اش را جمع و جور کند و هیچ پایانی نمی‌توان برای آن متصور شد. داستان فیلم با اتفاقات دیگر و ورود شخصیت‌های جدید می‌توانست همچنان ادامه بیابد حتی اگر بپذیریم که بازنمایی تنهایی انسان‌ها و هراس و تردید هایشان، نخ اتصال این تسبیح است.

شاید بتوان پایان باز را برای این قصه مفروض گرفت اما روایت قصه به گونه‌ای پیش می‌رود که نمی‌توان منطق دراماتیکی برای این صورت بندی پایانی درنظر گرفت. کارگردان سعی کرده است تا به واسطه روایت معمایی خویش از درام،مدام ذهنیت و پیش فرض‌های مخاطب را از اتفاقات بعدی بشکند و قضاوت آنها را درباره آدم‌های قصه‌اش به چالش بکشد. ولی بالاخره این ساختار شکنی در روایت باید بتواند در نقطه پایانی خود به یک قطعیت فلسفی برسد و دست کم تکلیف کارگردان را با مخاطب خود روشن سازد.

شکلات داغ با استفاده از فضای کافی شاپ تلاش می‌کند تا روایتی مدرن از شخصیت‌های قصه ارائه دهد و تناقض دنیای درونی و بیرونی آنها را به تصویر بکشد؛ بازنمایی این پارادوکس روانی – عاطفی از نقاط برجسته فیلم است که دنیای درونی و دغدغه‌های شخصی همه آدم‌های قصه را نسبت با یک سوژه مشترک بیرونی به تصویر می‌کشد. لذا می‌توان شکلات داغ را با وجود کاراکترهای متعدد واجد یک قهرمان اصلی دانست که نیکی کریمی نقش آن را بازی می‌کند، در واقع محور این قصه زنی است که با ورود خود به کافی شاپ به فرافکنی دنیای درونی مردهایی دامن می‌زند که در پیله تنهایی و دنیای شخصی خود فرو رفته اند.

مردانی که در تعامل با دیگری متفاوت، منویات درونی‌شان و جهان شخصی خود را برون فکنی کرده و در یک تجربه و درد مشترک که تنهایی است بازتاب می‌دهند. در واقع این زن یک عامل محوری است که هم خود تعلیق ایجاد می‌کند و هم از شخصیت‌های قصه رمزگشایی می‌کند. هرچند درباره خود این زن اطلاعات کافی به مخاطب داده نمی‌شود. شکلات داغ دنیای ملتهب و پرهیاهوی درونی آدم‌های تنها را در روایتی آرام و کند به تصویر می‌کشد که تطبیق سازگارانه این دو موقعیت دوگانه به جذابیت دراماتیکی آن کمک می‌کند. در واقع شکلات داغ واجد یک دوگانگی و کنتراست نمایشی در فرم و محتواست که اگرچه ساختار روایی آن کند به نظر می‌رسد اما قصه شخصیت‌هایی را روایت می‌کند که دنیای آرام و کندی ندارند. شاید داغ بودن شکلات در عنوان فیلم خود نمادی معنایی از این موقعیت متضاد باشد.

اگر بخواهیم به مسئله متفاوتی در این فیلم اشاره کنیم نمی‌توانیم از گریم متفاوت و عجیب فریبرز عرب نیا در نقش یک پیرمرد ارمنی بگذریم که تا حدودی تداعی‌کننده بازی جمشید هاشم‌پور در نقش یک ارمنی در فیلم میم مثل مادر بود.

این کاراکتر قطعا یکی از متفاوت ترین نقش‌هایی است که عرب نیا در کارنامه حرفه‌ای خود بازی کرده است. ضمن اینکه کافی شاپ در شکلات داغ مثل رستوران در ماهی‌ها عاشق می‌شوند کارکردی دراماتیک پیدا کرده است و تناسب منطقی با فضای مدرن قصه و روایت آن دارد. بهره گیری از ظرفیت نمایشی کافی شاپ از نقاط مثبت فیلم است که به درستی این موقعیت را در خدمت قصه قرار داده است. شکلات داغ به عنوان اولین تجربه یک کارگردان جوان نمره قابل قبولی می‌گیرد که اگر از تجربیات آن به درستی استفاده شود می‌توان به بهبود آثار بعدی کلاهداری امیدوار بود.