شنبه, ۲۹ دی, ۱۴۰۳ / 18 January, 2025
ارشمیدس
بیست و دو قرن پیش، دانشمندی پرآوازه باتلاش و كوشش توانست، در آن دوران كه همه،فقط به فكر جنگ و سلطه‌طلبی بودند، درهای‌علوم ریاضی و فیزیك را به‌روی آیندگان بگشاید.
این ریاضی دان بزرگ، با اكتشافات واختراعاتش نه‌تنها مشكلات آن عرصه از زمان راحل كرد، بلكه تاكنون كه حدود بیست و دو قرن‌می‌گذرد، هنوز قوانین و ابداعات وی مورداستفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله، می‌خواهیم‌نگاهی به زندگی (ارشمیدس) داشته باشیم. البته،به دلیل گذشت زمان، در مورد خصوصیات زندگی‌ارشمیدس اطلاعات زیادی در دست نیست، اما باتحقیق و بررسی توانسته‌ایم گوشه‌ای از زندگی‌این ریاضی‌دان معروف را به رشته تحریردرآورده و در این مقاله شرح دهیم.
● ارشمیدس و دوران تحصیلاتش
(ارشمیدس) در سال ۲۸۷، قبل از میلاد در(سیراكوز سیسیل)، نزدیك ایتالیا چشم به‌جهان‌گشود. در آن زمان (سیراكوز) جزء یونان بود. لذایونانی‌ها ارشمیدس را، ریاضی‌دان یونانی خطاب‌می‌كنند، در حالی كه او در سرزمین ایتالیا به‌دنیاآمده است. پدرش (فیدیاس)، از ثروتمندان‌شهر، محسوب می‌شد. همچنین علم نجوم راآموخته بود و بیشتر اوقاتش را در رصدخانه خودبه مطالعه و بررسی برروی ستارگان می‌پرداخت.
ارشمیدس در خانواده‌ای تحصیل كرده وثروتمند رشد یافت.
فیدیاس، پدر ارشمیدس به دستور (هییرو)پادشاه آن زمان وارد ارتش سیراكوز شد و به‌دلیل علم و دانشی كه داشت، توانست به دربار راه‌پیدا كرده و از همنشینان پادشاه شود. او آرزوداشت فرزندش نیز راه علم و معرفت را دنبال كندتا بتواند دنیا را تسخیر كند.
وقتی (ارشمیدس) پا به دوران نوجوانی‌گذاشت، به درخواست پدر به اسكندریه مصررفت، تا در آن‌جا به آموزش ریاضیات بپردازد.ارشمیدس زمانی به اسكندریه آمد كه (اقلیدس)مرده بود.
شهر اسكندریه را اسكندر مقدونی در سال۳۲۳، قبل از میلاد و در زمان حمله و حركت‌به‌سوی شرق، بركرانه مدیترانه، واقع در خاك‌مصر ساخت. این شهر، بعد از آتن، پایتخت یونان،مركز علم و تجارت به حساب می‌آمد و بزرگانی‌چون (اقلیدس) و (بطلمیوس) در این شهرپرورش یافتند. این شهر حتی زمانی‌كه به دست‌مسلمانان فتح شد، از مراكز مهم علوم یونانی بود ودر انتقال علم و اندیشه و تطبیق معارف با فرهنگ وتمدن اسلامی، نقش مهمی داشت. استاد او(ایوكلید) یكی از بزرگ‌ترین ریاضی‌دانان آن‌زمان بود.
پدر ارشمیدس از این‌كه پسرش در اسكندریه‌اقامت گزید، بسیار خوشحال بود، زیرا معتقد بود،دوری از خانواده برای ارشمیدس لازم است و اورا به یك مرد مقاوم تبدیل می‌كند.
ارشمیدس با (ایوكلید) رابطه‌ای دوستانه‌برقرار كرد، او آن‌قدر به ریاضیات و مسائل علمی‌مكانیك علاقه‌مند شده بود كه خوردن وخوابیدن را فراموش كرده و سرگرم تحقیق واختراعاتش بود. او به كمك استادش توانست،پیچ مخصوص حلزونی شكل را جهت بالا كشیدن‌آب نیل و آبیاری مزارع، اختراع كند. باید متذكرشد كه هنوز هم در مصر جهت آبیاری مزارع ازرود نیل از ابداع ارشمیدس كه (پیچ ارشمیدس)نام گرفت، استفاده می‌كنند.
● بازگشت به سیراكوز
ارشمیدس، بعد از مدتی تحصیل در اسكندریه،تصمیم گرفت به وطنش بازگردد و تحصیلات وتحقیقات خود را در سرزمین خود ادامه دهد. اوبه سیراكوز آمد و موجب شادمانی خانواده‌اش‌شد. زندگی (ارشمیدس) به آرامی می‌گذشت تااین‌كه به‌طور ناگهانی، جنگ دوم (كارتاژ) آغازشد.
در جنگ اول كارتاژ، (سیسیل) با كارتاژ متحدشد و علیه رم جنگید. یك سال بعد، رومی‌ها(سیراكوز) را تهدید كردند. (هییرو) پادشاه آن‌سرزمین برای حفظ آرامش، قرارداد صلح راامضا كرد، اما به این عهدنامه عمل نشد.
در آن زمان ارشمیدس با هییرو، پادشاه‌سیراكوز رابطه نزدیكی برقرار كرده بود.
هییرو نیز با كمك تدابیر ارشمیدس در صدددفاع از شهر برآمد. ولی، سربازان خشن رومی‌این موضوع را بی‌ارزش پنداشتند و با غرور وخودپسندی در برابر سیراكوز مقاومت كردند.
ارشمیدس نیز با ابداع ماشین‌های خودكارپرتاب سنگ، توانست پیاده نظام دشمن را نابودكند. پادشاه سیراكوز، او را یك (گنجینه ملی)نامید.
بعد از فراغت از جنگ، گسترش علم و یادگیری‌ریاضیات را دنبال كرد. ارشمیدس ۲۷ ساله بودكه توانست، سطح محدود منحنی‌هایی از قبیل‌سهمی و منحنی پیچی را محاسبه كند. او ۲۰ قرن‌قبل از اختراع حساب انتگرال، با روش خودتوانست سطح سهمی یا یك منحنی پیچی را به‌دست آورد. به‌وسیله همین روش موفق شد كه‌مقدار تقریبی عدد پی را حساب كرده و به اثبات‌برساند. ارشمیدس، اولین كتاب را كه در علم‌استاتیك، در مورد تعادل اجسام بحث كرده، به‌رشته تحریر درآورد.
در این كتاب، اصول پایه‌ای مختص به مركزثقل و اهرم و دیگر ابداعات و اكتشافات وی دیده‌می‌شود.
او در یكی از كتب خود نوشته است: (نقطه‌اتكایی به من بدهید، تا به كمك یك اهرم، جهان‌را از جا بلند كنم). همچنین تالیف كتاب اصول‌مكانیك كه در مورد نیروی اجسام شناور بحث‌می‌كند، از ارشمیدس است، یعنی هرگاه جسمی‌درون یك مایع یا گاز، غوطه‌ور شود از طرف آن‌مایع یا گاز نیرویی برخلاف وزن جسم به آن واردمی‌شود، این یكی از معروف‌ترین تحقیقات وی‌است. او وقتی به حمام خزینه رفته بود، به این نیروپی برد، لذا از خوشحالی و هیجان، با بدنی برهنه‌از حمام به خیابان سیراكوز دوید و فریاد زد:(اوریكا)، (اوریكا) یعنی یافتم. این اصل، یكی ازمهم‌ترین قوانین فیزیك محسوب شد.
● وزن كردن تاج طلا
پادشاه (سیراكوز) تاجی از طلا خریده بود، امابه این مسئله شك داشت كه آیا تاج، از طلای‌خالص است و یا فلز دیگری نیز با آن تركیب‌شده،تا وزنش زیادتر شود. لذا از ارشمیدس كمك‌خواست و از او تقاضا كرد، بدون آسیب رساندن‌به تاج، میزان طلای آن را وزن كند، ارشمیدس‌یك روز می‌خواست حمام كند. وان را پر از آب‌كرد و در آن رفت. وقتی وارد وان شد، آب ازوان بیرون ریخت، او متوجه شد مقدار آب سرریزشده، معادل حجم بدن خودش است.
پس تشتی پراز آب آورد و تاج طلا را درون‌آن گذاشت. او گفت: اگر میزان آب جابه‌جا شده‌را اندازه بگیرد، حجم تاج به‌دست می‌آید. او فكركرد كه می‌تواند تاج را وزن كند و وزن آن را باوزنی كه حجم طلای خالص باید داشته باشد،مقایسه كند. اگر این دو وزن یكی باشد، معلوم‌است كه تاج از طلای خالص است، اما اگر این دووزن مساوی نباشد، معلوم است كه فلز دیگری باطلای تاج مخلوط شده.
او این آزمایش را انجام داد و فهمید، در تاج،فلز دیگری به‌كار رفته است و تاج از طلای خالص‌تشكیل نشده. پادشاه او را دانای دانایان خطاب‌كرد و پاداش خوبی به وی داد.
● پایان زندگی گوهر بار
جنگ در سیراكوز به‌طور مداوم، ادامه داشت.در آن دوران، همه پادشاهان فقط به فكركشورگشایی و سلطه‌طلبی بودند. رومی‌ها نیزسیراكوز را در امان نگذاشتند. البته سه سال حمله‌پی‌در پی، (مارسلوس)، فرمانده قوای روم را ازپای درآورد. اما او متوسل به حیله‌ای شد وتصمیم گرفت از پشت به شهر حمله كند. وقتی‌اهالی شهر، پیروزی خود را جشن گرفته بودند،شهر توسط مارسلوس تسخیر شد. در آن هنگام،ارشمیدس در یكی از میدان‌های عمومی نشسته‌بود و شكلی برروی شن‌ها ترسیم كرده و مشغول‌محاسبه و مطالعه آن بود. ناگهان سربازی رومی‌بالای سرش ایستاد، ارشمیدس بدون توجه به اوگفت: از این جا برو و برروی زمین سایه نینداز، كه‌سبب خشم سرباز رومی شد و ارشمیدس، این نابغه‌دنیا را به قتل رساند و ارشمیدس چشم از جهان‌فرو بست. آثار وی نسبت به اطلاعات دانشمندان‌زمانش خیلی بیشتر بود و آنان قادر به درك تمام‌آن‌ها نبودند. ارشمیدس را پدر (دكارت) و(نیوتن) نامیدند. او ۲ هزار سال از معاصران زمان‌خود جلوتر بود و ریاضیات عصر مدرن، مدیون‌مطالعات و تحقیقات و اكتشافات این دانشمندبزرگ می‌باشد.
● كشف دست‌خط ارشمیدس
فیزیك‌دانان با استفاده از اشعه ایكس، موفق به‌شناسایی دست‌خط قدیمی، كه متعلق به‌ارشمیدس بوده شدند. این دست‌خط یكی ازمهم‌ترین آثار ارشمیدس، باعنوان (روش‌برهان‌های ریاضی) است.
دانشمندان در بررسی این اثر، ذرات آهن‌موجود در جوهر دست‌خط را با اشعه ایكس موردارزیابی قرار داده و به این ترتیب به یكی ازقوانین ریاضی بیان شده از سوی ارشمیدس‌دست یافتند. دست نوشته وی را نیز، در موزه(لوور) نگهداری می‌كنند.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست