بدون منشور هم می توان خوب بود

از کمک های کلان بارسا تا سردرگمی عجیب ما

۱) منازعه بر سر اخلاق به اندازه همه تاریخ دیرپاست. از همان روز اول که پسران آدم به جان هم افتادند و ترجیح دادند اشتباهاتشان را زیر خاک پنهان کنند(!) تا همین حالا که دنیای پست مدرنیسم و غوغای الکترونیک پرده از هر رازی بر می دارد، دعوای اخلاقیون یک جدل بزرگ در سطح جهان بوده است. بدون شک هر کس از دریچه دیده خودش به موضوع اخلاق نگاه می کند و از همین رو نمی توان بر امتداد دامنه بحث های اخلاقی در هر ظرف مکانی و زمانی ایراد گرفت.

۲) بحث اول این روزهای فوتبال ایران، اقدام فدراسیون فوتبال در راستای تدوین آیین نامه ای است که به اجبار بازیکنان، مربیان و حتی هواداران تیمهای فوتبال را از ارتکاب به برخی اقدامات باز می دارد. این نهاد ورزشی که گویا آرایش نامناسب ریش و موی سر را در زمره مظاهر فساد اخلاقی تلقی کرده، کوشیده است با در نظر گرفتن مجازاتهای سنگین برای خاطیان، زمام فرهنگ را محکم نگه دارد. در مورد خوب یا بد، مفید یا مضر بودن این منشور حرفهای فراوانی زده شده است، اما در زمینه اخلاق مداری در حوزه فوتبال، هنوز ناگفتنی های بسیار مهمی وجود دارد که مطابق معمول زیر آوار هیاهوهای کاذب مدفون مانده است.

۳) از اسپانیا خبر می رسد باشگاه بارسلونا در یک معاهده پر سروصدا، به سازمان مبارزه با مالاریا تعهد داده است که ماهیانه ۵ درصد درآمد خود را وقف اهداف این مجموعه کند. گویا آمار خیره کننده مرگ یک کودک آفریقایی در هر ۳۰ ثانیه براثر ابتلا به مالاریا، سران باشگاه کاتالانی را حسابی متألم کرده است. بارسا پیش از این نیز پذیرفته بود سنت ۱۰۸ ساله خود مبنی بر خالی گذاشتن روی پیراهن از هر نوع نام و نشانه ای را نادیده بگیرد و در راستای اهداف انساندوستانه، علاوه بر درج نام «یونیسف» روی پیراهن اصلی تیم سالانه ۵ میلیون یورو نیز به این نهاد کمک کند.

۴) قصد مقایسه صریح نداریم. در اینکه منابع مالی باشگاه بزرگی مثل بارسلونا با الگوهای مشابه تیمهای ایرانی اصلاً قابل مقایسه نیست و اصولاً در باشگاههای وطنی اغلب منبع مالی خاصی وجود ندارد (!) تردیدی نیست، اما نکته کلیدی در نیت و اهداف تیمی همچون بارسلونا یا دیگر کلان باشگاه های اروپایی نهفته است.

به هیچ وجه نمی توان از کنار این ارقام که بدون هیچ چشمداشت مادی خاصی از سوی باشگاه اسپانیایی هزینه می شود، به راحتی گذشت. اما آیا واقعاً در آن کشور نیز چنین منشورهایی منتشر شده است؟

۵) نکته کلیدی اینجاست که این تعاملات در حوزه فوتبال، از بطن جامعه نشات می گیرد و البته به همانجا هم منعکس می شود.

اگر باشگاه ها برای افعال هم نوع دوستانه و مثبت اخلاقی انرژی می گذارند، این اصل را از نهادهای اجتماعی موجود در جامعه همچون خانواده، آموزش و سیاست به ارث می برند و در مقابل هواداران پرشمار آنها تحت تاثیر سیاست و مشی رفتاری باشگاه محبوب خود، به سوی اخلاق مداری سوق پیدا می کنند.

۶) بازیکنی را که ده درصد وقت خود را صرف فوتبال می کند و در بقیه اوقات یک شهروند عادی محسوب می شود، نمی توان با منشور و آیین نامه «استاندارد» کرد. نکته مهم، ترویج عملی و دور از شعر و شعار اصول اخلاقی در لایه های درونی جامعه است و البته این نکته مهم نیز نباید نادیده گرفته شود که اعمال فشار برای تن دادن جوانان به قید و بندهای ظاهری اخلاقی، عمدتاً نتیجه عکس دارد.

رسول بهروش