غذاهای ضدسرطان

رژیم غذایی لااقل در ۳۵ درصد از کل موارد سرطان ها دخالت دارد

تغییرات اجتماعی در کشور ایران و بسیاری از کشورهای منطقه، طی ۳۰سال اخیر، وضع سلامت مردم را تغییر داده است. تغییر سنت‌های گذشته و شیوه‌های جدید زندگی به تغییر در الگوهای غذایی از جمله افزایش دریافت چربی‌های اشباع و کاهش دریافت میوه و سبزی منجر شده، که این امر موجب افزایش بروز بیماری‌های غیرواگیر مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، دیابت و... شده است.

بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۰۵ میلادی، بیماری‌های مزمن (بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، چاقی، انواع سرطان و بیماری‌های تنفسی) علت ۶۰ درصد از مرگ‌ها بوده و۳۵ میلیون مرگ در سال به دلیل این بیماری‌ها رخ داده است. همچنین ۸۰ درصد از مرگ‌های فوق در کشور‌های درحال توسعه کم‌درآمد مشاهده شده است. رژیم غذایی در دست کم، ۳۵ درصد از کل موارد سرطان‌ها دخالت دارد که این رقم در زنان به ۵۰ درصد می‌رسد. براساس پیش‌بینی سازمان جهانی بهداشت تا سال۲۰۲۰ موارد جدید سرطان‌ها به ۱۵میلیون می‌رسد.

بنابراین سرطان از جمله بیماری‌هایی است که تغذیه صحیح در پیشگیری و درمان آن می‌تواند نقش مهمی ‌داشته باشد. به عنوان مثال افرادی که کمتر از پنج بار در روز میوه و سبزی مصرف می‌کنند بیشتر در معرض خطر سرطان‌های دستگاه گوارش قراردارند. با توجه به نقش تغذیه در پیشگیری از سرطان‌ها در زیر به برخی از اجزای مواد غذایی که نقش پیشگیری کننده در سرطان‌ها را به عهده دارند اشاره می‌شود:

▪ آنتی‌اکسیدان‌ها:

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در برخی از مواد غذایی با کاهش رادیکال‌های آزاد در بدن، در پیشگیری از انواع سرطان‌ها نقش مهمی‌دارند. مواد آنتی اکسیدانی مانند کاروتنوئیدها (رنگدانه‌های گیاهی)، ویتامین C، ویتامین E، سلنیوم که مانع از آسیب سلول‌ها و بافت‌ها می‌شوند، می‌توانند از بروز تغییرات سلول‌های بدخیم جلوگیری کنند. سبزی‌های برگ سبز و زرد و میوه‌های رنگی مانند اسفناج، هویج، مرکبات، زردآلو و طالبی (منابع کاروتنوئیدی)، میوه‌ها به ویژه مرکبات و سبزی‌ها (منبع ویتامین C) روغن جوانه گندم و آفتابگردان؛ مغزها مانند بادام و سبزی‌های برگ سبز (منبع ویتامین E) و غذاهای دریایی، گوشت و جگر منبع سلنیوم هستند. نتایج برخی مطالعات نشان داده است که مصرف منابع غذایی حاوی سلنیوم به کاهش خطر بروز سرطان ‌های پروستات، ریه و روده بزرگ منجر شده است. همچنین مصرف ۱۰ بار گوجه فرنگی در هفته موجب کاهش خطر سرطان پروستات به میزان ۳۵ درصد شده است.

▪ فیبرها:

ترکیباتی هستند که در دیواره سلول‌های گیاهان مثل سبزی‌ها، میوه‌ها، سبوس، غلات کامل، حبوبات و مغزها یافت می‌شوند. فیبرها با جذب آب و افزایش حجم مدفوع موجب تسهیل دفع و کاهش یبوست می‌شوند به طوری که نتایج مطالعات متعدد، نشان داده است رژیم‌های غذایی حاوی فیبر خطر بروز انواع سرطان به ویژه سرطان معده، روده، مری را کاهش می‌دهند. فیبرها، با افزایش سرعت انتقال مواد غذایی از روده بزرگ موجب می‌شوند، باکتری‌های روده فرصت کمتری برای تولید مواد سرطان‌زا داشته باشند، همچنین دیواره روده برای مدت طولانی در معرض مواد سرطان‌زا قرار نگیرند. فیبرها علاوه بر افزایش حجم و تسهیل عمل دفع موجب رقیق شدن مواد سرطان‌زا و کاهش مدت زمان تماس این مواد با دیواره روده می‌شوند. بنابراین با دریافـت مقدار کافی و متناسبی از گروه غلات، میوه‌ها و سبزی‌ها می‌توان از بروز بسیاری از سرطان‌ها پیشگیری کرد. توصیه می‌شود روزانه ۴۰۰ گرم یا ۵ بار در روز میوه و سبزی‌ مصرف شود.

● ارتباط رژیم‌های پرچرب با سرطان

دریافت مقادیر زیادی چربی (گوشت قرمز، تخم‌مرغ، محصولات لبنی با مقادیر بالایی چربی و کلسترول) موجب افزایش احتمال خطر سرطان روده، پستان و کلیه می‌شود. دریافت بالای چربی به خصوص در زنان یائسه احتمال بروز سرطان پستان را افزایش می‌دهد. مصرف روغن زیتون خطر بروز بسیاری از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان را کاهش می‌دهند. نتایج بررسی‌های مختلف نشان داده است که مصرف خانواده کلم و گل کلم موجب تخریب مواد سرطان‌زا می‌شود. همچنین پیاز و سیر، خطر سرطان معده را کاهش می‌دهد. انار نیز از سرطان پروستات پیشگیری می‌کند. نتایج برخی مطالعات نیز نشان داده است که مصرف هویج، گوجه فرنگی و مرکبات در برنامه غذایی روزانه موجب کاهش خطر سرطان کولون می‌شود.

مصرف پیاز، چای سبز، انگور و مرکبات نیز به توقف تغییرات بدخیم در سلول‌ها منجر می‌شود. منابع‌غذایی اسیدفولیک مانند سبزی‌های برگ سبز (کاهش خطر سرطان کولون و سینه) و منابع غذایی ویتامین E مانند روغن جوانه گندم و آفتابگردان (کاهش خطر سرطان پروستات) را نشان داده است. غذاهای دریایی به علت داشتن اسیدهای چرب امگا ۳، سلنیوم، روی، ویتامین E و... در پیشگیری از بسیاری از سرطان‌ها به خصوص سرطان پستان و روده نقش مهمی‌ دارند.

نتایج برخی از مطالعات انجام شده نشان داده است که برخی از مواد غذایی مانند انواع توت‌ها (توت‌فرنگی؛ توت سیاه و..) به دلیل پلی‌فنل‌ها؛ ماهی‌های چرب مانند سالمون؛ ساردین و قزل‌آلا (منابع غذایی حاوی امگا۳ )، انگور، پیاز، سیر، کلم بروکلی، سیب(به دلیل دارا بودن فلاونوئید)، پرتقال و گوجه‌فرنگی (منبع ویتامین C) و آناناس(آنزیم بروملاین) خاصیت ضدالتهابی دارند. بنابراین مصرف میوه‌ها و سبزی‌هایی که خاصیت ضدالتهابی دارند به منظور پیشگیری از بیماری‌های مزمن مرتبط با تغذیه از جمله سرطان توصیه می‌شوند.

● ۸ توصیه ضدسرطان

۱) افزایش مصرف روزانه میوه‌ها و سبزی‌ها در برنامه غذایی روزانه (حداقل پنج بار درروز)

۲) انتخاب میوه‌ها و سبزی‌های رنگی (سبز تیره و نارنجی)

۳)مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها همراه با غذا یا به عنوان میان وعده

۴)کاهش مصرف غذاهای پر چرب (کره، لبنیات پرچرب، کله‌پاچه، گوشت‌های قرمز، روغن‌جامد و سس مایونز)

۵) کاهش مصرف گوشت‌های فرآیندی مانند سوسیس و کالباس (به دلیل ترکیبات نیتراتی که به عنوان نگه‌دارنده و رنگ‌دهنده به آن اضافه می‌شوند)

۶) طبخ صحیح غذاها و پرهیز از مصرف زیاد غذاهای سرخ شده

۷)کاهش مصرف غذاهای شور به دلیل نقش آن در سرطان معده

۸)استفاده از نان‌های تهیه شده از دانه کامل و غلات سبوس‌دار