كلیاتی پیرامون روش نمونه برداری و مطالعات لارو ماهیان ایكتیو پلانكتون

فشار بیش از حد بر ذخایر آبزیان و روند رو به افزایش تلاش صیادی علاوه بر كاهش ذخایر , منجر به از بین رفتن و تخریب اكوسیستمهای طبیعی و نوزادگاههای آبزیان كه اولین منبع تولید ذخایر می باشند , می گردد پایه ریزی مطالعاتی در زمینه شناسایی لارو ماهیان و زیستگاهای آنان, حفاظت از این مناطق در جهت حفاظت از آبزیان و تعیین فراوانی گونه های مهم تجاری و بررسی ارزیابی ذخایر آنها را موجب گردیده است

فشار بیش از حد بر ذخایر آبزیان و روند رو به افزایش تلاش صیادی علاوه بر كاهش ذخایر ، منجر به از بین رفتن و تخریب اكوسیستمهای طبیعی و نوزادگاههای آبزیان كه اولین منبع تولید ذخایر می باشند ، می گردد. پایه ریزی مطالعاتی در زمینه شناسایی لارو ماهیان و زیستگاهای آنان، حفاظت از این مناطق در جهت حفاظت از آبزیان و تعیین فراوانی گونه های مهم تجاری و بررسی ارزیابی ذخایر آنها را موجب گردیده است.امروزه بررسی ایکتیوپلانکتونها به منظور ارزیابی و بهره برداری بهینه از ذخایر ماهیان و نیز مطالعات بیولوژیک و سیستماتیک از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ارزیابی منابع و ذخایر شیلاتی از طریق شناسایی و تعیین مکانهای تخم ریزی و تجمع لارو ماهیان و همچنین شناسایی ذخایر جدید امكان پذیر می باشد و نیز بررسی مرگ و میر در مراحل لاروی در اثر شرایط نامساعد محیطی طبیعی و یا مصنوعی و مطالعه رشد و نمو، تغذیه و خصوصیات رفتاری لاروها که می توانند عواملی در جهت رده بندی آنها باشند، اشاره کرد.

شناسایی و طبفه بندی انواع لارو ماهیان و شناسایی خانواده های جدید احتمالی و همچنین تعیین شاخصهای تنوع و فراوانی انواع ایکتیوپلانکتون در مراحل مختلف لاروی از دلایل مهم بررسی محسوب می شود.یكی از روشهای احیا، و حفاظت ازذخائر، شناسایی مراحل مختلف لاروی ماهیان و زیستگاههای آنها در جهت حفاظت از این منابع می باشد. همچنین مطالعات جمعیتی كه از طریق محاسبه فراوانی و تراكم لاروها و تخم‌ها و تعیین سن لاروهایی كه در ابتدای مرحله جوانی هستند و اختلاف بین گونه‌ها از این حیث همواره مورد توجه می‌باشد. در نهایت می‌توان با بررسیهای به عمل آورده منطقه‌ای مناسب جهت راه‌اندازی مراكز تكثیر و پرورش انتخاب كرده و در زمینه توسعه و ماندگاری آنها تحقیقات لازم را به عمل آورد.

مطالعات لارو ماهیان (ایكتیو پلانكتون) با اهداف زیر انجام می پذیرد:

الف ) ارزیابی منابع و ذخایر شیلاتی:

ـ شناسایی و تعیین مكانهای تخم‌ریزی و تجمع لا رو ماهیان

ـ شناسایی منابع و ذخایر جدید

ب ) زیست شناسی و رده بندی ماهیان:

ـ مطالعه ویژگیهای زیستی (رشد و نمو، تغذیه) و خصوصیات رفتاری ماهیان در مراحل لا روی

ـ بررسی مرگ و میر ماهیان در مراحل لاروی تحت تاثیر عوامل و شرایط نامساعد زیست محیطی و یا فعالیتهای انسانی

ـ زمینه‌سازی جهت تفهیم بهتر مطالب و مباحث به علوم دریایی و اقیانوسی نظیر جغرافیای جانوری و بوم شناسی

- افزایش دانش ماهی شناسی با تاكید بر رده بندی ( تاكسونومی ) و طبقه بندی (سیستماتیك)

پ) پویایی شناسی جمعیت و ارزیابی ذخایر ماهیان:

ـ بررسی نوسانات و تغییرات تخم‌ریزی از طریق محاسبه فراوانی تخم و لارو

ـ محاسبه فراوانی و تراكم ذخایر براساس میزان تولید و تخم‌ریزی

ـ مشخص نمودن ویژگیهای متمایز كننده جمعیتها و افراد هر یك از گونه‌ ها

ت) تكثیر وپرورش، حفاظت و بازسازی ذخایر:

ـ انتخاب مناطق مناسب جهت احداث و راه‌اندازی مراكز تكثیر و پرورش

ـ توسعه سایتهای تكثیر و پرورش براساس اطلاعات موجود

ـ تامین نمونه‌های مورد نیاز از طریق جمع آوری و صید لا رو جهت پرورش در سیستمهای ساحلی ـ دریایی

ـ مطالعه در زمینه قدرت بقا و زمان ماندگاری ماهی در مراحل تخم و لا رو

خصوصیات لارو تازه خارج شده از تخم :

مراحل رشد بنا به نظریه(۱۹۷۰) Alhestron شامل :

۱- تخم Egg ۲- لاروLarva ۳- مرحله جوانی Juvenile ۴- بالغ Adult (Mature)

بر اساس این نظریه دفع گاز از کیسه زرده تغییر کرده و وابسته به آبشش می شو ایكتیوپلانكتون به مرحله‌ای از حیات ماهیان اطلاق می‌شود كه زندگی پلانكتونی داشته و پلانكتون محسوب می شوند.

همچنین بر اساس روند رشد و تکامل، مراحل لاروی به مراحل

preflexpion , postflexion , flexion , Early juvenile تقسیم میشوند.

خصوصیات لارو تازه خارج شده از تخم به شرح زیر میباشد:

-فاقد رنگدانه چشمی می باشد.

-سیستم گوارشی ، تنفسی و گردش خون ناقص است.

- همراه با جذب کیسه زرده فعالیتهای فیزیکی و جذب و دفع فراهم می شود.

تنفس از حالت پوستی و جذب و تخم، لارو، مرحله جوانی و بلوغ كه خود شامل مراحل جزئی‌تری می‌باشند. ماهی پس از خروج از تخم ، وارد دوره لاروی شده كه این مرحله براساس چگونگی سیر تكاملی به مراحل Per flexion و Post flexion تقسیم می‌شود. این مراحل در حالت شناوری طی می‌شوند(حتی در خانواده‌های كفزی). لاروها دارای ویژگیهایی می‌باشند كه این ویژگیها جهت شناوری، فرار از دشمن. مخفی شدن و دفاع بكار برده می شود. البته وقتی این لاروها در محل اصلی زندگی خود قرار گیرند، این صفات را از دست می‌دهند . مراحل رشد به نحوی است كه طی جذب كیسه زرده، توانایی لازم جهت گرفتن غذا و فعالیتهای فیزیولوژیك اندامهای گوارشی بوجود می‌آید و در نتیجه ایجاد چسبندگی و پیچ در لوله گوارش، توانایی هضم و جذب پدید می‌آید. همزمان با تكمیل سلولهای استوانه‌ای و مخروطی، توانایی دید نیز كامل می‌شود.سیستم تنفسی از حالت پوستی و جذب و دفع گازی از كیسه زرده تغییر و وابسته به آبششها میشود تولید مثل جنسی اكثر موجودات دریایی به دو دلیل تغذیه متفاوت با والدین و نوع پراكنش آنها، منتهی به بوجود آمدن مراحل مختلف لاروی می‌شود (۱۹۸۸Barnes&Hughes.). از نقطه نظر اكولوژیكی، هر گونه ماهی در طول حیات خود از میان دامنه وسیع خصایص تولید مثلی خود، تحت تاثیر عوامل محیطی، مناسب ترین صفات را بعنوان استراتژی تولید مثلی خود انتخاب نموده و اعمال می‌كند.این استراتژی بهترین پاسخ موجود برای به حداقل رساندن تاثیرات محیطی است (Potts&Wootton, ۱۹۸۹). برای مثال عواملی همچون حرارت پایین ، تكامل تخمها و در نتیجه تخم‌ریزی را به تاخیر می‌اندازد (۱۹۷۶، Russel). ماهی در زمانی از سال و در مكانی تخم‌ریزی می‌كند كه اطمینان كافی از وجود غذای مناسب برای خود و كمترین خطر شكارچی و شرایط نامناسب محیطی را داشته باشد(۱۹۹۰، Wootton) امروزه مطالعه ایكتیوپلانكتون و علاقه مندی به مطالعه آن به دلیل افزایش اهمیت و توجه به مسائل زیست محیطی و نیاز ارزیابی بهتر ذخائر و منابع شیلاتی شدت یافته است. مطالعه لاروماهیان سوالات متعدد در زمینه‌های مختلف شیلات، تكثیر و پرورش، بیولوژی ، ارزیابی و مدیریت شیلات و حتی آلودگیها را جوابگوست.

نمونه برداری لارو ماهیان:

تركیب تاكسونومی نمونه های لاروی پلاژیك به شدت تحت تاثیر روش نمونه برداری است و صید با تور بونگو در مقایسه با سایرروشهای نمونه‌گیری لاروقادربه جمع‌آوری بیشترین تعداد خانواده‌ها است(۱۹۹۳ ، .Choat et al ).بر این اساس درهر ایستگاه طبق عمق منطقه، تور نمونه‌گیری Bongo با محاسبه طول سیم به كف ارسال می‌شود (۱۹۷۷، Smith & Richartson) با حركت آرام شناور بامتوسط سرعت ۵/۱ – ۱ گره دریایی این تور بطور مورب از نزدیك كف به سطح كشیده می‌شود. این عمل در مدت زمانهای یكسان (۱۰-۵ دقیقه) انجام می‌شود. جهت كشش تور در مسیر عكس جریان جزومد می‌باشد.هنگام كشش، زاویه تور توسط زاویه سنج مشخص (میانگین ۴۵ درجه) كنترل و عدد فلومتر نیز در ابتدای توراندازی و انتهای توركشی به منظور تعیین حجم آب فیلتر شده ثبت می‌گردد.به هنگام تخلیه و انتقال نمونه‌ها به ظروف، پس از دو بار شستشوی تور،محتویات مخزن تور در یك لیتر آب دریا وارد و سپس ۵۰ میلی‌لیتر فرمالین خالص جهت تثبیت نمونه‌ها، اضافه می‌گردد.

---