رایتل, خوب یا بد مسئله این است

با ورود نسل جدید تلفن همراه, رایتل صداهای مخالف و موافق زیادی در مطبوعات و سایت ها شنیده شد در این مقاله سعی شده درحدامکان و کافی نظرات این دو گروه به شکلی منصفانه و تحلیلی مورد واکاوی قرار گیرد

رایتل، خوب یا بد، مسئله این است

چند ماهی است که ورود نسل جدید اپراتور تلفن همراه،رایتل؛ به همراه خود صداهای مخالف و موافق زیادی را در محافل سیاسی و اجتماعی کشور،مطبوعات وسایت ها به همراه آورده است.مخالفان بر این عقیده اند که گسترش مهارگسیخته این فناوری ممکن است باعث بسط فضای غیراخلاقی در جامعه، شکسته شدن حریم خانواده،عدم رعایت شئونات اسلامی [مسئله محرم-نامحرمی]شود وهمچنین علی الخصوص نسل جوان ممکن است از آن استفاده نامطلوبی کند.موافقان یا به تعبیر بهتر پاسخگویان اما بر این نکته تاکید می ورزندکه دغدغه ایجاد شده در مورد این فناوری می تواند درباره هر فناوری جدیدی هم که وارد بازارمی شود احساس شود.کما اینکه ارتباط تصویری را اول بار رایتل نیاورده است و پیش از این از طریق اینترنت نیز امکان ارتباط تصویری وجود داشته است.به علاوه«انتخاب با خود مشترک است که تماس تصویری برقرار کند یا تنها یه شکل صوتی پاسخ دهدو هیچ الزامی وجود ندارد که افراد حتما تمام تماس های تصویری خود را پاسخ دهند.» [خلاصه،هرگاه نخواست می تواند خاموش کند]

حقیقت ماجرا اما این است که نگرانی ها از امکان تماس تصویری از دو منشا سرچشمه می گیرد.اول اینکه سهل الوصول بودن آن باعث گسترش روابط غیراخلاقی و نادیده گرفته شدن شئونات اسلامی می شود و دوم البته جنبه امنیتی قضیه است که ما در این مقاله کاری به عامل دوم نداریم و بر آنیم به مسئله اول که دارای صبغه فرهنگی-اجتماعی و جامعه شناختی است بپردازیم و سعی نگارنده براین است که با رعایت انصاف به ارائه نظر دو طرف موافق و مخالف مسئله بپردازد و بر آنها تحلیلی موجز و مفید بیفزاید.

اگر به سیر تاریخی ورود فناوری های جدید در جامعه ایرانی نگاهی بیندازیم آگاه می شویم که این ماجرا در عین حال که به نظر تازه می آید اما انگار همان دغدغه های کهنه برای ابزاری تازه است و تا بوده انگار در این ملک همین ماجرا بوده.چه آنکه فناوری های جدید مادام که شناخته شده نیست هاله ای از «ابهام و رازآلودگی»را همراه خود دارد.همانطور که در زمان های نه چندان دور عده ای تصور می کردند که از نوار کاست و دستگاه ویدئو و سی دی و امثالهم تنها می توان استفاده های غیر اخلاقی و به تعبیری ناجور ! کرد اما به مرور زمان این تب«فن هراسی» هم فروکش کرد و ناظران و سیاستگزاران جامعه متوجه وجهه های مثبت و کاربردی آنها نیز شدند.نکته بینان هم از گذشته می گویند که حتی به هنگام آمدن نسل اولیه تلفن همراه به جامعه وفراگیرشدن آن دقیقا همین دغدغه ها مطرح بود و عده ای از امکان روابط تلفنی دخترکان و پسرکان جوان! به صورت خارج از کنترل ونظارت وحتی کشیده شدن این مسایل به سنین پایین تر و کودکان ابراز نگرانی شدید می کردند.اما دیدیم که گذر زمان این مسئله را نیزدر خود حل کردوخانواده ها و جامعه ایرانی از تلفن همراه به عنوان ابزار ساده سازی امور و لذت بیشتر از زندگی استفاده کردند و اتفاقا فی المثل همراهی تلفن همراه با کودک را مایه آسودگی خاطر خویش می دانستند و می دانند.

در واقع موضوعی که همواره مورد غفلت قرار می گیرد این است که «رایتل» و یا هر دستگاه دیگری، تنها یک ابزار به حساب می آید و این انسان است که از آن استفده می کند. و رفتار آدمیان البته بستگی به نوع تربیت اجتماعی وباورهای درونی آنها دارد.پس با ایجاد محدودیت یا ممنوعیت در قبال این مسئله مشکلی حل نمی شود و نوع استفاده بسته به فرهنگ جامعه دارد.

در تاریخ اینطور نقل شده که وقتی ناصرالدین شاه قاجار، اولین دوربین را در یکی از سفرهای سه گانه خود از فرنگستان به ایران آورد برای گرفتن اولین عکس به دامان طبیعت نرفت و یا اینکه از خود و اعضای دربار خویش تصویری نگرفت بلکه به چند تن از زنان حرم سرا دستور داد با پوششی بسیار اندک به جلو دوربین بیایند و عکسی یادگاری بگیرند برای شاه صاحب قران تاریخ ما ! .

سوال این است که مگر همین حالا اگر غریبه ای وارد خانه ای شود زن ها چه می کنند؟ اهل حجاب روسری و چادر سر می کنند و بی حجاب ها نیز[یحتمل!] پوشیده تر ظاهر می شوند.با همین دستی که نگارنده اکنون دارد از آن کار می کشد هم می توان این سیاهه ها را نوشت و هم می توان مشتی را نثار بنده خدایی کرد.در این باره اما مثال ها زیاد هستند و اکنون این خواننده است که باید حدیث مفصل بخواند از این مجمل.

مخالفان رایتل نیز البته دلایل خاص خود را دارند و به تعبیر بهتر معتقدند«رایتل ساده است مانند فوتبال».یعنی در پاسخ موافقان می گویند این نوع از تماس تصویری بر خلاف اسکایپ و اینترنت و سایر وسایل مشابه همه گیر است و همه فهم و محدودیت های وسایل نامبرده را ندارد و از این رو حساسیت زاست.جدای از این مسئله واقعیتی که بی شک هر دو طرف ماجرا در آن متفق القول اند معضل ابتلاء لایه های متعدد جامعه ایرانی به اسنوبیسم به معنی«علاقه مفرط به تظاهر و تفاخر» و اصطلاحا قمپزدر کردن! است.به بیان ساده تر استفاده شماری از ایرانیان از تکنولوژی همانطور که مسبوق به سابقه نیز بوده است برای این نیست که از فناوری تازه و امکانات جدید آن لذت ببرند بلکه هدف «عقده گشایی و جبران کمبودهایشان در دوران گذشته و حال» است. واقعیت اما این است که رایتل به سرعت همه گیر می شود و وسیله ای تازه خواهد شد برای تظاهر و تفاخر وصد البته تامدتی که فناوری جدیدی به بازار نیاید.جالب است بدانید هم اکنون که در حال مطالعه این مقاله هستید عده ای در حال مکالمه تصویری هستند.هر چند هنوز این فناوری به دلایلی در استان هایی چون اصفهان راه پیدا نکرده است.

این سیاهه را همچنان می توان نوشت و ادامه داد اما به نظر می رسد گفتنی ها گفته شد و حال قضاوت نهایی باشد بر عهده چشمان ناظر و منصف خواننده محترم.

محمدسعید وادی السلامی