تب هموراژیک خونریزی دهنده کنگو – کریمه

این بیماری درانسان به صورتهای حاد, تحت حاد و خفیف یا فرم مخفی گزارش شده است در فرم حاد پس از عفونت خونی ویروس علائم تب و سردرد, درد عضلانی, لرز,گلودرد, دردشکم, تهوع و استفراغ, اسهال, پرخونی ملتحمه چشم و حساسیت به نور دیده می شود

● تاریخچه بیماری:

تب هموراژیک – کنگو کریمه یک تب خونریزی دهنده ویروسی است که اولین باربصورت حاد در طی سالهای ۱۹۴۴- ۱۹۴۵ باعث ابتلای بیش از ۲۰۰نفر درمنطقه کریمه واقع در اوکراین ( اتحاد جماهیرشوروی سابق) شده است . عامل بیماری بعدها در سال ۱۹۵۶ بهمراه علائم مشابه در کنگو ( زئیرZair ) واقع در قاره آفریقا شناسائی شد. بهمین خاطر نام این بیماری ترکیبی از هر دو محل کریمه و کنگو انتخاب گردید. نام دیگر بیماری نیز تب خونریزی دهنده آسیای مرکزی Central Asian hemorrhagic fever می‏باشد.

امروزه در بیشتر کشورها بخصوص کشورهای همسایه ایران ، ویروس این بیماری ویا آنتی‏بادی مربوط به آن جداشده، از جمله در کشور عراق، پاکستان، ترکیه، افغانستان، دوبی، کشورهای عربی، قزاقستان، ازبکستان گزارشاتی در این رابطه وجود دارد.

در ایران برای اولین بار در یک مطالعه روی کنه‏های جدا شده از دامها در سال ۱۹۷۸ ( کنه های Ixodidea وargasidae) در خراسان مشخص شد که این کنه‏ ها آلوده به ویروس عامل CCHF می‏باشند. منشاء آن در آن زمان ورود دام ها ی آلوده از مناطق مرزی شرق کشور اعلام شد.

در طی چند سال اخیر بیش از صد مورد انسانی مظنون به بیماری و ۴۵ مورد تایید و ۱۵ مورد فوت در استانهای خوزستان، بوشهر، چهار محال و بختیاری، سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، یزد، کرمان، تهران، اصفهان و فارس گزارش شده اند. خوشبختانه این بیماری در انسان کمتر یا بندرت اتفاق میافتد اگرچه میزان شیوع درحیوانات بیشتر میباشد.

در سال ۱۹۹۴ در امارات عربی مشخص شدکه کارگران کشتارگاه دراثر تماس با لاشه دامهای بومی و دامهای خریداری شده،- ۱۲ راس دام از ۲۶۸ دام خریداری شده از ایران بوده است- به بیماری مبتلا گشته‏اند. در آزمایش سرولوژیکی بوسیله ELISA این دامها دارای آنتی‏بادی برعلیه ویروس CCHF بوده اند. همچنین طی آزمایش Antingen. Capture ELISA کنه‏های جمع‏آوری شده از روی این دامها نیز دارای آنتی ژن ویروس CCHF بودند.در سال ۱۹۹۶ در آفریقای جنوبی ۱۵ نفر در اثر تماس با شترمرغ درمزرعه پرورش شترمرغ مبتلا شدند شترمرغ مانند دیگر پرندگان بعنوان مخزن بیماری بحساب می‏آید و از مقاومت نسبی طبیعی نسبت به CCHF برخوردار می‏باشد.

در سال ۱۹۹۸ دو گزارش از بیماری وجود دارد یکی در پاکستان که ۴ نفر مبتلا شده که دو نفر از مبتلایان در اثر این بیماری تلف شدند ودر افغانستان نیز ۱۹ نفر مبتلا شده و۱۲ نفر از مبتلایان مردند.

بسته به موقعیت جغرافیای محل و اندمیک بودن، این بیماری در منطقه با حدت های متفاوتی ایجاد میشود مثلا در آسیا بیماری حدت بیشتری دارد و همراه با تلفات می‏باشد ولی در آفریقا کمتر تلفات گزارش شده است و حداکثر علائم خونریز ی Phenomena Hemorrhagic ویا حالتهای خفیف Mild و یا مخفی Inapparent دیده می‏شود.

● مشخصات عامل بیماری:

عامل بیماری ویروسی از خانواده Bunyaviridae و جنس Nairovirus می‏باشد. این ویروس دارای پوشش پروتئینی ( Envelop) است و قطر ساختمان ویروس nm۱۰۰ – ۸۵ می باشد واز گروه RNA های یک رشته‏ای می‏باشد.(Enveloped Virion ۸۵-۱۰۰nm – Single Strand – negative Sense RNA)مقاومت ویروس در برابر حرارت کم است ودردمای ۵۰ درجه بمدت ۳۰ دقیقه از بین می رود بنابر این پختن گوشت و یا پاستوریزه کردن شیر باعث از بین رفتن ویروس میگردد، ضمنا ویروس می‏تواند در خون بمدت ده روز در دمای c۴۰ مقاومت کند. ویروس در محیط اسیدی مثلا اسید استیک ۲% ( ویا محیط اسیدی ایجاد شده پس از جمود نعشی ) از بین می رود و همچنین در برابر هیپوکلریت سدیم یک درصد (Hypochlorite) و محلول ۲% Glutaraldehyde و یا ضدعفونی کننده‏های فنولیک Phenolic ۵ تا ۳ درصد، حساس می‏باشد. صابون و مایعات یا مواد شستشو دهنده با اینکه ویروس از بین نمی برند ولی تا حدی ویروس را غیر فعال می‏کنند.

● راه انتقال بیماری:

انتقال از طریق گزش کنه یکی از راههای مهم ابتلاء بحساب می‏اید. کنه‏ها بخصوص اعضای خانواده Hyalomma (گونه ‏های مختلف Hyalomm SPP.) از طریق تخمدان آلوده در تمام مراحل رشد آلوده شده و عفونت ‏زا می‏باشند. کنه بالغ از طریق تخمدان Transovarial ویروس را به نوزادان خود انتقال می‏دهد. در فصل فعالیت کنه، اوایل بهار تا پائیز، احتمال آلودگی زیادتر می‏باشد.

کنه‏ها از طریق گزش حیوانات مختلف از جمله گاو، گوسفند و بز (حیوانات اهلی)، پرندگان بخصوص شترمرغ- در مزارع پرورش شترمرغ حاوی میزان زیادی کنه می‏باشد-، جوندگان (حتی جوجه ‏تیغی) و… را مبتلا می سازند.

غیر از کنه‏، اغلب حشرات نیز با تغذیه ازخون دام‏های مبتلا ، می‏توانند بیماری را به سایر حیوانات و یا انسان انتقال دهند. پرندگانی که حاوی کنه باشند بخصوص پرندگانی که بطور فصلی کوچ می‏کنند می‏توانند در صورت آلودگی بیماری را به نقاط مختلف پراکنده کنند، ضمنا دام دراثر تماس با خون یا ترشحات مبتلایان آلوده می‏شود. انسان نیز در اثر تماس مستقیم ( پوششهای مخاطی) با خون و ترشحات یا بافتهای آلوده دام (بخصوص افرادی که درصنعت دام نقش دارند از جمله دامپزشکان، دامپروران، کارکنان کشتارگاه) و یا کارکنان بیمارستان مثل پزشکان، پرستاران، بهیاران، و…. در اثر تماس با افراد بیمار و یا وسایل آلوده آنها به بیماری مبتلا می‏شود. ضمنا از طریق تنفس در تماس با دامهای آلوده نیز امکان ابتلا وجود دارد.

---