جامعه سالم, برگزیدگان فرهنگی اش را طلب می کند

به این نکته مهم فکر کرده اید که چقدر فرهنگ می تواند در حوزه سیاست و امور اجرائی و راهبردی, تأثیر سازنده داشته باشد

مرور اجمالی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد که در زمان نگارش و تصویب آن به لحاظ شرایط خاص جامعه، مقوله فرهنگ چندان جدی گرفته نشده است؛ مثلا در اصل یکصدوپانزدهم تصریح شده که رئیس جمهور (به عنوان دومین مقام رسمی کشور) باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند، انتخاب شود: ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوا، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.

خب، چه اشکالی داشت که رئیس جمهور جدا از رجال مذهبی و سیاسی، از رجال فرهنگی نیز انتخاب می شد؟ آیا یک شخصیت بزرگ و اندیشمند فرهنگی نمی تواند درعین حال در مذهب و سیاست نیز صاحب نظر باشد؟ آیا اطلاق «فرهنگ» در این اصل و اصول دیگر (به فراخور ضرورت های مفهومی و کاربردی)، زمینه ساز تشخص و اعتبار بیشتر قانون اساسی می شد یا تنزل آن؟

در این سال ها شاهد بوده ایم که به جز یک رئیس جمهور، بقیه آن گونه که باید، دغدغه های عمیق فرهنگی که با شناخت کافی و ارائه طریق در طول دوران تصدی شان همراه باشد، نداشته اند. به همین جهت، می بینیم که انتخاب وزرا در حوزه فرهنگ و هنر بیشتر سیاسی است و شخص وزیر اِشراف کامل به این گستره ندارد و نتیجتا در برنامه ریزی ها، سیاست گذاری ها، انتخاب ها و شیوه های تصمیم گیری در حوزه استحفاظی خود در مراحل عادی یا مقاطع بحرانی و غیرقابل پیش بینی، فاقد جسارت، هوشمندی و زمانه شناسی لازم است. طبیعتا چنین افراد محتاط و دست به عصا و بدون برنامه های کاری روشن بینانه و نگاه متحول و جریان ساز، درنهایت نمی توانند نقشی مؤثر در رشد و پویایی فرهنگ و هنر داشته باشند. ای کاش در شرایط حساس کنونی، خرد جمعی و عقلانیت در طیف های مطرح و تعیین کننده جامعه به آن حد باشد که بتوانند در انتخابات مهم و سرنوشت سازی چون «ریاست جمهوری»، «شورای شهر» و ...، جدا از مسائل اصلی مبتلابه جامعه از جمله بحران و رکود اقتصادی، تحریم، بی کاری و شکاف طبقاتی، مطالبات فرهنگی نیز داشته باشند. این واقعیت را نباید از نظر دور داشت که نگاه متعالی فرهنگی در یک رئیس جمهور یا عضو شورای شهر می تواند تعادل، توازن، امنیت اجتماعی و آرامش خاطر، اخلاق مداری و تمرین مدارا را بر متن جامعه و آحادش و حوزه های مختلف رسانه ای حاکم کند. نهادینه شدن چنین نگاه و سمت وسویی، عاملی بازدارنده در تشدید ناهنجاری های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و ... خواهد بود. جامعه سالم، موقعیت تثبیت شده و قابل باور خود را در یک وضعیت بالنده فرهنگی رقم می زند. کاندیدای متکی به ریشه های محکم فرهنگی، جدا از دارابودن برنامه هدفمند و کارساز، به خود و ملتش دروغ نمی گوید و به جای عوام فریبی و تشنه قدرت بودن، شیفته خدمت به مردم و فرهنگ سازی است.

جواد طوسی