چهارشنبه, ۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 1 May, 2024
آنکه گفت آری آنکه گفت نه
هنر تجسمی ایران در حال گذراندن یکی از حساسترین دوران زیست خود میباشد و به نقطهای رسیده است که میتواند با پشتسر گذاردن محدودیتهای تاریخی تا حدودی به پویایی خود در آینده امیدوارانهتر بیندیشد. تغییرات یا روند تکاملی هنرهای تجسمی در ایران در چند سال گذشته قابل مشاهده و پرسرعت بوده است. نقاشی ایران با اتکا به سنت هنری این رشته و تاکید بر نوآوری مرزهای تکرار و این همان گویی را به تدریج درمینوردد و وارد ابعادی تازهتر میشود.
البته هستند هنرمندانی که درهای ذهنشان هنوز که هنوز است بر زیباشناسی تجریدی میچرخد که این امر آنچنان لطمهای به پیکره اصلی هنر نقاشی ایران نخواهد زد بلکه برعکس حضورشان باعث تقویت هنرمندان سبکهایی چون هایپررئالیستها و پستمدرنیستها میشود. اما در این میان هنر مفهومی جایگاه ویژهای در تحولات و تکامل هنر ایران دارد. این کشف تازهای نیست. هنرمندان مفهومی سالهاست که با نگرش جدید بیانی (expressive) هنر آشنا و آن را جذب کردهاند. به بیان دیگر کار از کار گذشته است. روشهای بیانی جدید، رسانههایی چون ویدئوآرت، چیدمان بصری و صوتی، پرفورمنس و هنرهای چندرسانهای وارد میدان شده و مدتهاست که خود را تثبیت کردهاند. اما حضور هنر مفهومی در ایران به سالهای دهه پنجاه شمسی بازمیگردد. تکانه نخستین این هنر با فعالیتهای گروهی از هنرمندان برجسته ایرانی آغاز شد: زندهیادان مرتضی ممیز، فرامرز پیلآرام، مارکو گرگوریان، مسعود عربشاهی، غلامحسین نامی اولین نمایشگاه مفهومی (چیدمان) ایران را در ۱۳۵۳ و تحت عنوان «گنج (Gonj) و گستره» برپا کردند. در دومین نمایشگاه این گروه هنرمندان دیگری چون هانیبال الخاص، محمد صالحعلا و بهزاد حاتم به آنان پیوستند. این درست همان زمانی بود که مکتب بیبدیل سقاخانه به عرصه آمده بود و چند تن از همین هنرمندان در سبک نوین سقاخانه آثاری بینظیر خلق کرده بودند.
پیوندی نامرئی و غیرملموس بین ایدههای مکتب سقاخانه و هنرهای مفهومی وجود دارد که تحلیل آن در این مجال نمیگنجد. این پیوند نه در سطح بلکه در ایدههای دوطرفه نهفته بود. (یادمان نرود که پرویز تناولی در نمایشگاه باغ ایرانی یک چیدمان با لامپهای نئون ارائه داد.)
فعالیتهای پراکنده هنرمندان در زمینه هنر مفهومی پس از انقلاب و به دلیل رویدادها و تحولات پی در پی آن دوران به خاموشی گرایید و تا اواخر دهه هفتاد و سپس دهه هشتاد آنچنان حضوری در عرصه هنر ایران از آنان دیده نمیشد. چند نمایشگاه خصوصی با حضور هنرمندان در ساختمانهای قدیمی تهران آنچنان سروصدایی برپا نکرد و منتقدان و کارشناسان هنرهای تجسمی اعتنایی بدانها نکردند. تابستان سال ۸۰ نمایشگاهی مفهومی در گالری «برگ» وابسته به شهرداری، کلید اتاق تاریک هنرهای مفهومی در ایران را روشن کرد و پس از آن موزه هنرهای معاصر با همت دکتر علیرضا سمیعآذر اولین نمایشگاه هنرهای مفهومی را میزبان بود. خبر افتتاح چنین نمایشگاهی به سرعت و شدت جامعه هنری و منتقدان را تحت تاثیر قرار داد. نمایشگاه فوقالذکر مانند هر فعالیت هنری دیگری نقاط قوت و ضعف فراوانی داشت. وجود چنین رویداد بینظیری باعث هیجان زندگی هنرمندان جوان و دانشجویان رشتههای هنری شد و ما شاهد نوعی تب هنر مفهومی بودیم.
تبی که پس از حدود یک سال و اندی به سردی گرایید و امروز دیگر هیچ صدایی از هنرمندان شرکتکننده در آن نمایشگاه شنیده نمیشود.
البته تعداد محدودی از حرفهایها نیز با حضور خود بار دیگر یادآور وجود پتانسیل در هنر مفهومی ایران بودند. چند تن از منتقدان مطبوعاتی از جمله علیاصغر قرهباغی در مجله گلستانه تا آنجا که توانستند با الفاظی زننده و غیرمطبوعاتی به نمایشگاه مفهومی تاختند و به این نیز اکتفا نکرده و اصل هنر مفهومی و پیشگامانی چون مارسل دوشان را به باد تمسخر گرفتند. قرهباغی در یکی از نقدهای خشن خود اعلام میکند که دوران هنر مفهومی به پایان رسیده و هنرمندان مغرب زمین نیز آن را اعتراف کردهاند. اما زمان نشان داد که تحلیل این منتقد کاملا غلط و بیپایه است و هنر مفهومی در کنار و به موازات هنرهای تجسمی مانند نقاشی و مجسمهسازی به راه خود ادامه میدهد. البته این ادعایی بیپایه و بدون مصداق نیست.
پس از تغییر نگرشهای مدیریت هنری در ایران هنرهای تجسمی از حوزه دولتی اسبابکشی کاملی کرده و در بخش خصوصی سکنا گزید. حال نوبت گالریهای تهران بود که با تعاملی مفید به جذب حداکثری هنرمندان نوگرای ایران بپردازند. فعالیت هنر معاصر ایران در چنین دورهای افزایش یافت و تهران بزرگترین مرکز تجمع سرمایه ایران هر روز و هر هفته شاهد برپایی نمایشگاههای متنوعی بوده و هست. در این میان هنرمندان مفهومی با تلاشی خستگیناپذیر به اثبات حقانیت خود پرداختند و به تدریج حضور آنان در گالریهای معتبر تهران افزایش یافت. گالریهایی چون طراحان آزاد پذیرای هنر مفهومی از جمله چیدمان، ویدئوآرت و پرفورمنس شدند.
گالریهایی نیز مانند «آران» نه به شکلی متناوب اما با ریتمی منطقی به هنر مفهومی پرداختهاند. گالری محسن نیز از جمله همین مراکز است که ریسک حضور هنرمندان مفهومی بدون در نظر گرفتن فروش آثار را پذیرفته است. حال دیگر میتوان هنرمندان مفهومی را طبقهبندی یا صورتبندی کرد. هدفها مشخصتر و مسیرها تعیین شدهاند حضور بینالمللی هنرمندانی چون بیتا فیاضی، ندا رضویپور، مانیا اکبری، ژینوس تقیزاده، محمود بخشیموخر، خسرو حسنزاده، احمد نادعلیان و ... نه تنها باعث اعتباربخشی و کسب موفقیتهای زیادی شده بلک موجب ساخت فضای اعتماد در داخل و در نزد مدیران گالریهای تهران نیز گشته است. اما هنوز مانده تا برف زمین آب شود. مساله حساس و حائز اهمیت دیگری حل نشده باقی مانده و آن اقتصاد در حوزه هنرهای مفهومی است. داد و ستد ابژههای هنر دست ساختههای نقاشان، عکاسان و مجسمهسازان را تبدیل به کالایی ارزشمند کرده است. بسیاری از ثروتمندان در این زمینه سرمایهگذاریهای هنگفتی کرده و از این اقدام راضی به نظر میرسند.
قیمت آثار هنرمندانی چون پرویز تناولی، محمد احصایی و فرهاد مشیری به ارقامی نجومی رسیده است. این موفقیتها در عرصه تجسمی جای امیدواری دارد. امید به آن که حداقل در بخشی از هنر مفهومی شاهد حضور سرمایهگذاران و دوستداران هنر باشیم.
بازار هنر در حال حاضر با همان محافظهکاری دهههای پیش به ابژههای هنری مینگرد و کمتر پیش میآید که یک چیدمان در قالب اثری هنری در حراجهای معتبر جهانی به فروش رود یا یک ویدئوآرت مورد توجه صاحبان سابتی یا کریستی قرار گیرد. اما جای نگرانی نیست. همانگونه که هنرمندان مفهومی خود را در عرصههای مختلف به اثبات رساندند و جا پای محکمی در صحنه هنر ایران پیدا کردهاند ارتباط مالی و حضور در عرصه بازار هنر نیز با اطمینان به حقانیت این هنر و اتکا به زمان میسر خواهد شد. همانگونه که مخاطبان هنرهای مفهومی روز به روز افزایش یافتهاند و درهای گالریهای تهران روی هنرمندان مفهومگرا ناگهان گشوده شد. درهای بازار هنر نیز نه ناگهانی بلکه به تدریج باز خواهد شد. رمز موفقیت هنر مفهومی پیوند آن با زندگی و مخاطب است. این دو عنصر همواره به کمک هم خواهند آمد.
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران مجلس شورای اسلامی بابک زنجانی مجلس دولت سیزدهم قوه قضائیه خلیج فارس لایحه بودجه 1403 شورای نگهبان دولت حجاب مجلس یازدهم
تهران قوه قضاییه پلیس سیل آموزش و پرورش شهرداری تهران فضای مجازی سلامت شورای شهر تهران دستگیری سازمان هواشناسی قتل
خودرو بانک مرکزی ایران خودرو قیمت دلار قیمت خودرو قیمت طلا سایپا دلار بازار خودرو مالیات تورم ارز
تلویزیون سریال پایتخت سینمای ایران سینما دفاع مقدس رسانه موسیقی تئاتر فیلم رسانه ملی کتاب
رژیم صهیونیستی اسرائیل غزه فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس نوار غزه روسیه عربستان نتانیاهو ترکیه
فوتبال پرسپولیس استقلال سپاهان تراکتور باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال لیگ برتر رئال مادرید فوتسال تیم ملی فوتسال ایران بازی
هوش مصنوعی ناسا اپل تسلا تبلیغات فناوری پهپاد همراه اول گوگل آیفون
داروخانه مسمومیت دیابت خواب کاهش وزن طول عمر سلامت روان بارداری آلزایمر