روز عشق ایرانی چه روزی است روز سپندارمذگان

روز عشق ایرانی چه روزی است ایرانیان باستان دو هزار سال قبل از تولد ولنتاین کشیش, روزی را به نام روز عشق جشن می گرفتند این روز در تقویم زرتشتیان مصادف با پنجم اسفند است این روز سپندارمذگان نام دارد در ادامه درباره جشن سپندارمذگان بیشتر بخوانید

چند گاهی است که به هنگام فرارسیدن روز چهاردهم فوریه میلادی که برابر است با 25 بهمن ماه در گاه شماری خورشیدی، جوانان ایرانی نیز به پیروی از یک سنت اروپایی این روزرا به یاد عشق ودلدادگی به عنوان ولنتاین جشن می گیرند وبرای دوستان ویاران خود پیشکشی فراهم می کنند. برای بسیاری از جوانان کشور ما ولنتاین بهانه ای شده برای شادی بیشتر، یادآوری دوستان و شکوفایی جوانه های مهربانی که بیگمان نیاز زندگی فردی واجتماعی آنان است.

دلبری، دلدادگی وعشق از واژگانی پرارج در فرهنگ نیاکان ماست که جان مایه شعر وادبیات گذشتگان نیز بوده است و یادگار آن در بسیاری از داستاهان ها وحماسه ها همچنان پایدار است از زال ورودابه شاهنامه فردوسی تا شیرین وفرهاد و لیلی ومجنون واثرهای عاشقی که در هرگوشه ایران سروده شده است.

پرسش اینجاست که برای بزرگداشت عشق، چرا ولنتاین را ازفرهنگ دیگران پذیرفته ایم و از فروزه وبنیان عشق در فرهنگ خود بیگانه شده ایم و زمان برگزاری جشن ایرانی آن را فراموش کرده ایم.

ولنتاین چگونه شکل گرفته است؟ برهمگان آشکار است، در سده سوم ترسایی که با برابر شده بود با آغاز پادشاهی ساسانیان در ایران، در روم باستان فرمانروایی به نام کلودیوس دوم وجود داشته است یکی از باورهای غیرمنطقی این فرمانده این بوده که سربازانی در برابر دشمن بهتر ایستادگی کرده و می جنگند که مجرد باشند.

به همین روی پیوند زناشویی را برای سربازان امپراتوری روم تا مدت ها ممنوع کرده بود.

کسی جرات نداشت تا از فرمان کلودیوس سرپیچی کند واجازه دهد تا سربازی ازدواج کند تا اینکه کشیشی به نام والنتیوس (والنتاین) برآن شد تا پیوند زناشویی سربازان رومی را با نامزدهایشان و به صورت پنهانی برقرار سازد. پس از اینکه کلودیوس از این رویکرد آگاه شده دستور می دهد تا ولنتاین را زندانی کنند.

ولنتاین پس از مدتی در زندان عاشق دختر زندانبان می شود. این کشیش در پایان به جرم برقراری پیوند زناشویی بین عاشقان، خود با دلی عاشق گونه اعدام می شود. روزی که قرار بود تا این حکم برای ولنتاین اجرا شود پیش از آن والنتاین نامه سپاسداری ویادبود برای دختر زندانبان می نویسد که متن آن با واژه ولنتاین پایان می یابد.

پس از آن در سال ۴۹۶ پس از میلاد، پاپ جلاسیوس، روز چهاردهم فوریه را به یاد او روز ولنتاین نام گزاری کرد واز آنجا که او فدایی و جان باخته راه عشق بوده این روز از آن پس روز عشق در فرهنگ آن سوی مرزها نام گرفته وبه آرامی به دیگر کشورها و به ویژه ایران نیز راه یافته است تا سنتی تازه باشد برای جوانان ایرانی که شیفته عشق و دلدادگی بوده وخود از سنت ها و فرهنگی دیرپا وارزشمند برخوردارند که کمتر به آن پرداخته اند.

درفرهنگ ایران باستان روز عشق و مهربانی همراه با برگزاری جشنی به پاس بزرگداشت این داده نیک اهورایی با سابقه بیش از سه هزارسال وجود داشته است که در برابر جشن ولنتاین رومی که تنها سه سده پیش از میلاد رومیان شکل گرفته است از جایگاه ویژه ای برخورداربوده است.

در فرهنگ و سنت مردم ایران باستان جشن و شادمانی یکی از جلوه های نیک زندگی بوده و شادمان زیستن برای همگان آرزو شده است. با پژوهش در کتاب اوستا وفرهنگ ایران باستان و با بررسی سنت های ملی مردم این سرزمین در می یابیم که جشن های بسیاری از روزگاران دور در ایران وجود داشته است و نیاکان فرزانه ما همواره بر آن بودند تا جشن و شادمانی را گسترش دهند. به همین انگیزه جشن هایی را به مناسبت های گوناگون تاریخی ، ملی و دینی از خود به یادگار گذاشته اند.

یکی از ازجشن های برجسته و فرخنده که نیاکان ما با عشق و شوری ویژه آن را برپا می داشتند" جشن سپندارمذ" یا جشن "اسپندگان"است. جشن اسفندگان برای گرامی داشت فروزه پاک و ارزشمند سپنته آرمئی تی یا سپندارمذ است. سپنته آرمئی تی که از دو واژه سپنته ( پاک ومقدس) و آرمئی تی (آرمان وعشق) تشکیل شده است که جلوه گاه ایمان، فداکاری ، فروتنی، بردباری، وفاداری، مهر و محبت و عشق پاک است.

در کتاب گات ها، سروده های جاودانه اشو زرتشت از فروزه سپنته آرمئتی بارها یاد شده و ویژگی نیکی برای آن برشمرده شده است.

ای آرمئی تی ، ای مظهر ایمان و محبت ، آن پرتو اهورایی که پاداش زندگی سراسر نیک منشی است به من ارزانی دار...

گات ها هات 43 بند 1

پروردگارا مرا به سوی راستی و پاکی که نهایت آرزوی من است رهبری کن تا با پیروی از آرمئ تی وعشق پاک به رسایی دست یابم

هات 43 بند 3

آرمئی تی، فروغ عشق محبت را در دل راستی پویان روشن کرده آنان را به سوی حقیقت رهنمون خواهد کرد.

هات 43 بند 6

آرمئی تی چون نماد مهر و محبت ، عشق و پاکی، ایمان به خدا و فکر رسا است، پس به هنگام تردید و دودلی با یاری از او خواسته شده تا نور ایمان و عشق به هرپدیده نیکی در دل انسان پویا وپایدار گردد.

دراوستا نامه مینوی ایران باستان بارها به زنان نیک وپارسا درود فرستاده شده وجایگاه بلند مینوی برای آنان آرزو شده است. " ازبین زنان ومردان، آن را که برابر آیین راستی ستایش نیکوتری داشته باشد مزدا اهورا از آن آگاه است... زنان ومردان نیک را می ستاییم... این زمین را با زنانی که روی آن زندگی می کنند می ستاییم... زنانی که با درستکاری و راستی سرآمد شده اند را می ستاییم... مردان وزنان نیک اندیش که در هر سرزمین با وجدان آگاه با بدی وکژاندیشی مبارزه می کنند را می ستاییم... کدبانوی خانه که اشو(پاک وراست) وسرآمد اشویی باشد را می ستاییم... زن پارسایی را می ستاییم که بسیار نیک اندیش، بسیار نیک گفتار، بسیار نیک کردارو باوجدان باشد"

از سوی دیگر سپنته آرمئی تی در نقش مادی خود از زمین پاسداری می کند به این دلیل که برخی از ویژگی های زن وزمین مانند مهربانی، زایندگی، پرورش دادن، فروتنی وبردباری باهم مشترک است.

ابوریحان بیرونی در کتاب آثار الباقیه آورده است: " اسفندارمذ فرشته موکل بر زمین است...

سپندارمذ در ماه سپندارمذ به جهت یکی شدن نام روز با ماه عید زنان بوده است و مردان به زنان هدیه می دادند.

این رسم در شهرهایی چون اصفهان، ری و پهله و شهرهای مرکزی و غرب ایران باقی مانده است و به فارسی مزدگیران گویند چنانچه بیرونی نیز اشاره کرده است سپاس و ستایش مادران و زنان از ویژگی های اسفندگان است. در این روز مردان و فرزندان با برگزاری مراسم شاد و هدیه دادن ازعشق و مهر بانوان سپاسگزاری می کنند، در این روز زنان و مادران لباس نو می پوشند و انجام کارهای خانه بر عهده پدران و فرزندان است.

جشن اسفندگان (سپندارمذ)، روز عشق پاک، روز بزرگداشت جایگاه زن و باروری زمین است. روز عشق ایرانی هم اکنون در گاه شماری خورشیدی با روز بیست و نهم بهمن ماه ( هیجدهم فوریه) برابر شده است.از آنجا که بسیاری از جشن های ایران باستان مانند گاهنبارها، مهرگان، نوروز وپنجه در زمان پنج روز برپا می شده است واکنون نیز در سنت زرتشتیان پنج روز است.

پیشنهاد می شود برای گرامی داشت چنین روزی که پنج روز با جشن ولنتاین اروپایی نیز فاصله دارد به نام جایگاه عشق، به یاد بانوان ومادران و به پاسداری از زمین؛ جشن پنج روزه داشته باشیم تا شکوه عشق ودلدادگی را در زمان بیشتری احساس کرده و جاودانه سازیم. با این تفاوت وبه این انگیزه که شادی خویش را که برای عشق است به یاد و به نام جشن اسفندگان پاس بداریم و نام ولنتین را با احترام به بنیانگزاران آن واگذاریم.

اینک زمین را می ستاییم؛

زمینی که ما را در بر گرفته است.

ای اََهوره مَزدا !

زنان را می­ستاییم.

زنانی را که از آن ِتو به شمار آیند

و از بهترین اَشَه برخوردارند، می ستاییم.

اوستا - یسنا ۳۸ - بند ۱

جشن اسفندگان خجسته باد.