توهم خوشگذرانی

مردم ایران برای حفظ حقوق خود, سختی های فراوانی را تحمل کرده اند و باز هم اگر لازم باشد با سنجش هزینه فایده, تن به سختی هائی خواهند داد اما بعید است که اکثر مردم حاضر باشند هزینه اظهارات و تصمیماتی را بپردازند که از توهم ”خوش بودن مردم“ ناشی می شود

در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بسیاری از سیاستمداران ایرانی - اعم از آنان که مسئولیتی در اداره کشور داشته‌اند و کسانی که نقش رقیب یا منتقد را به عهده دارند - بر وجود مشکلات فراوان در زندگی روزمره مردم اذعان کرده‌اند.

البته معمولاً تلاش می‌شود که بخش عمده‌ای از مشکل به فشارها و دخالت‌های خارجی و یا کمبودهای به‌جا مانده از رژیم گذشته نسبت داده شود. گروه‌های منتقد نیز کم و بیش، رقبای خود در حاکمیت را مستحق انتقاداتی دانسته‌اند. معمولاً انتقادها نیز از حد و مرز خاصی تجاوز نمی‌کرد.

این وضعیت تا حدود ۲ سال قبل با تغییر اندک و تنها با جابجائی منتقد و مورد انتقاد تکرار می‌شد. اما از زمان روی کار آمدن دولت نهم، وضعیت دیگری بر فضای سیاسی کشور حاکم شده است. در این مدت، هم تبیین دشمنی‌های خارجی با عبارات غلیظ‌تر بیان می‌شود و هم انتقاد از ضعف‌های داخلی یا عباراتی بدیع و گاه اتهام‌آمیز از تریبون‌ها منتشر می‌شود که البته تمام انتقادها نیز متوجه گذشتگان است.

در این دو سال، گاه برای توصیف نابسامانی‌ها و ضعف‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی به‌گونه‌های سخن گفته می‌شود که گوئی اولاً در کارنامه مدیریتی گذشتگان، هیچ نقطه مثبتی قابل مشاهده نیست، ثانیاً مدیران فعلی کوچکترین نقشی در مدیریت‌های ۲۵ ساله گذشته کشور نداشته‌اند! در این مدت ثقل انتقاد از مدیران قبلی نیز در حوزه داخلی بر ”بی‌توجهی به عدالت و سوق داده شدن امکانات به طرف عده‌ای خاص“ و در حوزه خارجی بر ”انفعال و عدم ایستادگی در برابر دشمنان خارجی“ متمرکز بوده است.

انتقاداتی که در ۲ سال اخیر نسبت به مدیریت‌ها و سیاستگذاری‌های اقتصادی در سال‌های گذشته به‌ویژه در دوره ۸ ساله ریاست جمهوری رفسنجانی و خاتمی بیان شده و مورد تأکید قرار گرفته است به‌گونه‌ای است که مفهوم آن، چیزی جز توزیع فقر و بی‌عدالتی در تمام سال‌های گذشته نمی‌باشد.

اما از سوی دیگر در همین مدت سخنانی بر زبان تعدادی از سران دولت نهم و حامیان جدی آنها مطرح شد و می‌شود که در تناقص کامل با ادعای بی‌عدالتی در دولت‌های گذشته است و اگر کسی سخنان قبلی همین مسئولان را نشنیده باشد، دچار این توهم می‌شود که گوئی اکثریت مردم آنقدر در خوشی و رفاه غرقه شده‌اند که ایجاد برخی محدودیت‌ها، مشکلی برای آنها ایجاد نمی‌کند.

سال گذشته، در نخستین اظهارنظر رسمی پیرامون سهمیه‌بندی بنزین، محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور با حمایت از این اقدام، آن را بر زندگی مردم بی‌اثر دانست و گفت: ”سهمیه‌بندی بنزین، تنها از سفرهای غیرضروری مردم می‌کاهد“ چندی بعد وزیر کشور نیز در تأیید سهمیه‌بندی سوخت از مردم خواست قدری ریاضت بکشند.

رئیس مجلس هم که از طرفداران پر و پا قرص سهمیه‌بندی بنزین است از دولت خواست که ”قبل از آغاز سفرهای تابستانی مردم، سیستم سهمیه‌بندی بنزین را عملی سازد“ او در مورد عدم دسترسی عده‌ای از مردم به کارت‌های سوخت نیز به‌گونه‌ای سخن گفت که گوئی مردم از سر تنبلی و بی‌خیالی، به دبال این کارت‌ها نمی‌روند. البته آقای حداد عادل در همین روزها سخن دیگری نیز گفته بود که نشان می‌داد توهم خوشی و از زیر کار در رفتن گروهی از مردم، تا اعماق جان مسئولان نفوذ کرده است او در حالی مدعی شد که ”نسل فعلی نسبت به نسل گذشته بیشتر از کار فرار می‌کنند“ که بسیاری از جوانان حاضر هستند برای تأمین مایحتاج اولیه، هر شغلی را بپذیرند.

در کنار این دو مقام رسمی، یک روزنامه که جدی‌ترین طرفدار دولت می‌باشد نیز با استناد به آمارهای ارائه شده توسط دولتمردان از پیشرفت‌های فراوان اقتصادی در یکی دو سال اخیر خبر داد که به ادعای این روزنامه ”باعث عبور ۶۵ درصد مردماز مرحله نیازمندی‌های اولیه و استطاعت تأمین نیازهای بالاتر“ شده است.

البته اگر این اظهارات، تنها برای پاسخگوئی به انتقادها و اعتراض‌های رقبا باشد و یا با هدف تزریق روحیه به برخی طرفداران ناامید مطرح گردد، چندان جای نگرانی نخواهد بود. اما اگر ”فراهم خوش بودن و خوشگذرانی مردم“ به باوری عمیق در میان دولتمردان تبدیل و یک رسانه پرسروصدا هم با طرح ادعاهای ”۶۵ درصدی“ عدم مواجهه بسیاری از مردم با مشکلات اولیه را تبلیغ کند، آنگاه کار بر ضعیف‌ترین اقشار جامعه سخت خواهد شد.

همچنین این نگرانی وجود دارد که برخی اظهارنظرها در خصوص عدم تأثیر فشارهای خارجی بر زندگی روزمره مردم نیز ناشی از همین توهمات باشد که در آن صورت ممکن است تشویق‌کننده سیاستمداران به اتخاذ بعضی تصمیمات و بیان برخی اظهارنظرهای غیرضروری و در عین حال بهانه‌ساز برای دشمنان ایران گردد.

مردم ایران برای حفظ حقوق خود، سختی‌های فراوانی را تحمل کرده‌اند و باز هم اگر لازم باشد با سنجش هزینه - فایده، تن به سختی‌هائی خواهند داد. اما بعید است که اکثر مردم حاضر باشند هزینه اظهارات و تصمیماتی را بپردازند که از توهم ”خوش بودن مردم“ ناشی می‌شود.