عزیزم اتاقت را مرتب کن

«وسایلت را سر جایش بگذار » هنوز این جمله شما تمام نشده که فرزندتان با ناراحتی غر می زند «مامان, باز هم شروع کردی اینجا اتاق خودم هست من همین جوری راحتم » و محکم در را به روی شما می بندد

«وسایلت را سر جایش بگذار...» هنوز این جمله شما تمام نشده که فرزندتان با ناراحتی غر می زند: «مامان، باز هم شروع کردی... اینجا اتاق خودم هست... من همین جوری راحتم...» و محکم در را به روی شما می بندد. چنین رفتارهای تهاجمی و عدم قبول درخواست پدر و مادر، معمولا در بسیاری از خانواده و خصوصاً در بین نوجوانان دیده می شود. والدینی که شاهد چنین برخوردهایی از طرف فرزندشان هستند، مدام این سؤال را از خود می پرسند که علت آن چیست؟ رفتار مناسب با آنها چگونه باید باشد؟

فرزند شما مرتب کردن اتاقش را هر روز به روز بعد موکول می کند، اما این زمان هیچ وقت فرا نمی رسد! این چنین مخالفت هایی در بین همه بچه ها دیده می شود و در واقع نشان دهنده مراحل مهمی از رشد کودک شماست. نخستین زمان ابراز مخالفت، دو سالگی است. در این سن کودک کم کم به سخن گفتن مسلط می شود و مخصوصاً کلمه «نه» را زیاد تکرار می کند. «بله یا چشم» لغتی است که او دیرتر به کار می گیرد. این امتناع ها، از کودکی تا نوجوانی، به دست آوردن تدریجی استقلال و عدم وابستگی را نشان می دهد. با این حال کودک همیشه به حضور و مراقبت شما نیاز دارد. تردید در گفتن «نه یا بله» حتی در مورد چیزهایی که دوست دارد، در واقع نشان دهنده تمایل او برای انتخاب و اینکه اطرافیان او را به عنوان فردی «بزرگ» قبول داشته باشند، است.

او همچنین تسلط و محدودیت های شما را با رفتارهایی نشان می دهد که مواجهه با آنها چندان آسان نیست؛ اما برای رشد مطلوبش لازم است.

کودک نتایج این مخالفت ها را نیز پیش خود بررسی می کند: موارد دلخواه خود را باز هم انجام می دهد و از عمل به بقیه چشم پوشی می کند.

● همراهی، تحمیل یا متقاعد کردن؟

طبیعی است که دوست داشته باشید فرزندتان اتاقش را مرتب کند و یا حداقل وقتی این کار را از او می خواهید، درخواست شما را رد نکند. اما شما هم باید متناسب با سن فرزندتان رفتار مناسب در این باره را پیش بگیرید.

بین سه تا پنج سالگی، کودک هر چیز را از روی تقلید یاد می گیرد. مرتب کردن اتاق را مانند بازی به او نشان دهید و او را در این کار همراهی کنید. او نیاز دارد بداند که این کار را از کجا شروع کند و هر وسیله را چطور سرجای خود بگذارد.

بین شش تا یازده سالگی، او تمایل دارد خود را مستقل تر نشان دهد و ترجیح می دهد اتاقش را به تنهایی مانند یک فرد بزرگسال مرتب کند. این به آن معنا نیست که او می داند چطور این کار را انجام دهد و در عین حال توصیه های شما را هم نمی پذیرد. این حس استقلال را به تدریج به او بیاموزید. دلایل صحبت های خود را برایش توضیح دهید، از تحمیل نظرات خود اجتناب کنید و به جای او وسایلش را مرتب نکنید.

● وقتی نوجوان اجازه ورود به قلمرواش را نمی دهد...

نوجوان در فاصله سنی دوازده تا هجده سال، تمایل دارد اصول و قواعد خانواده را زیر سؤال ببرد. چیدمان اتاقش همسو با تصورات و تخیلاتش (احساسی، آشفته، رمانتیک و...) است. اگر تا به حال هر روز تعطیل آنجا را مرتب می کرده، دلیل نمی شود از این بعد هم این کار را انجام دهد. او بدون هیچ تردیدی خود را از قیدوبندهای خانواده راحت می کند و تنبلی یا عدم پذیرش این اصل را ابراز می کند. بد نیست بدانید که نوجوان شما ترجیحا مسائل و قواعد تربیتی را که شما با تمام وجود به آنها پایبند هستید، زیرپا می گذارد.

کودک دیروز حالا به دنبال شناخت خودش است، او نیاز دارد که گاهی در محیطی خصوصی با خود خلوت کند. درواقع او با شلوغی و به هم ریختگی اتاقش می خواهد قلمروی خودش را نشان دهد و با این زبان به پدر و مادر بگوید که «وارد نشوید!». کمی بی نظمی طبیعی است؛ نظم و ترتیب شدید، خصوصا با روش های سختگیرانه را به او تحمیل نکنید. هرگز اتاق فرزندتان را به ویژه زمانی که در خانه نیست، مرتب نکنید. وقتی می خواهید وارد شوید، در بزنید و منتظر بمانید تا شما را دعوت کند. در این صورت این رفتارهای شما احترام به حریم شخصی و توجه به احساسات و دل مشغولی هایش را نشان می دهد.

● آرامش خود را حفظ کنید!

اگر قوانین خانواده، مستبدانه و محدودیت ها بی حد و مرز نباشد، کودک یا نوجوان آنها را درک می کند و در نتیجه رعایت می کند. یکی از مسائلی که باید از آن دوری کنید این است که اگر همسرتان موضوعی را در محیط منزل قدغن می کند، شما اجازه انجام آن را به فرزندتان ندهید. همچنین اگر او را در مورد مسئله ای آزاد می گذارید، فردا او را به همان خاطر، تنبیه نکنید. این ضد و نقیض ها باعث آشفتگی فرزند شده و مخالفت با والدین را تشدید می کند.

پافشاری بیش از حد یا عصبانی شدن به خاطر اینکه او را مطیع کنید، به اقتدار شما صدمه می زند. یکی از موارد مهمی که باید به آن توجه داشت این است که در برابر مسائلی که مهم نیستند، کوتاه بیایید و درباره موضوعات زودگذر با هم گفت وگو کنید. بهتر است راجع به تغییر قوانین نیز فکر کنید؛ اما در عین حال در مقابل آنچه جای سؤال ندارد، محکم باشید. هنگامی که در مورد لزوم نظم و ترتیب اتاقش صحبت می کنید، مطمئن باشید که فرزندتان معنی و منظور این خواسته شما را درک می کند. او بدون این که بداند چرا، فقط نافرمانی می کند.

گاه نوجوان حرف هایی می زند که سؤالاتی مانند «آیا او مرا دوست دارد؟» یا «او می خواهد مرا اذیت می کند؟» به ذهن پدر یا مادر خطور می کند. در پاسخ باید گفت که مسلما او شما را دوست دارد. قبل از هر چیز توجه داشته باشید که هدف او از مخالفت، فقط اذیت کردن آنی شماست، به آنچه می گوید اعتقادی ندارد و خیلی زود همه چیز را فراموش می کند. او همچنین با این کار شما را تحریک و مقاومت شما در برابر خشم و عصبانیت می سنجد. به دنبال ارتباطی قوی است و می خواهد شما را همراه خود کند. نکته مهم دیگر این که در مورد عشق و علاقه اش کنجکاوی نکنید و بدانید تمام این رفتارها کاملا طبیعی است.

مریم سادات کاظمی