فرشتگان در قرآن

در آیات قرآنی علاوه بر انسان ها و روش زندگی آنها به دیگر موجودات از جمله فرشتگان و ملائکه و نقش آنها در جهان هستی پرداخته شده است. و اینکه ملائکه چه خصوصیاتی دارند و چه وظایفی …

در آیات قرآنی علاوه بر انسان ها و روش زندگی آنها به دیگر موجودات از جمله فرشتگان و ملائکه و نقش آنها در جهان هستی پرداخته شده است. و اینکه ملائکه چه خصوصیاتی دارند و چه وظایفی را در دستگاه آفرینش بر عهده دارند. خداوند در سوره قدر آیه ۴ می فرماید: "تنزل الملائکه والروح فیها باذن ربّهم من کلّ امرٍ". در آن شب، فرشتگان و روح به اذن پروردگارشان برای انجام هر کاری فرود آیند.‏

فرشتگان، کارگزاران نظام هستی و مامور انجام فرامین خداوند در اداره امور هستند. در قرآن برای هر دسته از فرشتگان ماموریت و نقش خاصی تعیین شده است و یا همان ماموریت نام گذاری شده اند: النّازعات، الصّافات، الزّاجرات، النّاشرات، الفارقات، المدبّرات.

برخی فرشتگان برای حفاظت گماشته شده اند. "انّ علیکم لحافظین". این فرشتگان جهت حفاظت از افراد باایمان و مومن گماشته شده اند. بعضی فرشتگان با اولیای الهی گفتگو دارند. با زکریا سخن گفتند و او را به فرزندی به نام یحیی بشارت دادند. "نادته الملائکه" و همین فرشتگان با حضرت مریم گفتگو کردند. "اذ قالت الملائکه یا مریم". این دسته از فرشتگان با امر خداوند با افراد برگزیده و نبی سخن می گویند.‏

در مواردی، سخن از امداد فرشتگان به رزمندگان در جبهه های جنگ به میان آمده است. چنان که در جنگ بدر، خداوند سه هزار فرشته را به یاری مسلمانان فرستاد. "یمدّکم ربّکم بثلاثه ءالاف من الملائکه". این دسته مسلمانان را در جهاد با کفار و افراد مشرک یاری می کنند. برخی فرشتگان مسئول گرفتن جان مردم هستند. "یتوفّیکم ملک الموت" و دسته ای دیگر، مسئول امور عرش. "یحمل عرش ربّک".‏

از امتیازات فرشتگان، عبادت دائمی و خستگی ناپذیر آنهاست که قرآن می فرماید: "و من عنده لا یستکبرون عن عبادته و لا یستحسرون" در سوره انبیاء آیه ۲۰ آمده است: "یسبحون الیل و النهار لا یفترون". از وظایف دیگر فرشتگان، دعا و استغفار برای مومنین "یستغفرون لمن فی الارض" و صلوات بر پیامبر اسلام است. "انّ الله و ملائکه یصلّون علی النّبی"‏

فرشتگان درجاتی دارند و همه در یک سطح و مقام نیستند. "ما منّا الا له مقام معلوم". خداوند همان گونه که بعضی از انبیا را بر برخی دیگر برتری داده، از میان فرشتگان نیز بعضی را برگزیده است. "الله یصطغی من الملائکه".‏

قدرت تمام فرشتگان یکسان نیست و ظرفیت های متفاوتی دارند. "اولی اجنحه مثنی و ثلث و رباع" بعضی فرمانبرند و بعضی فرمانده، ولی همه معصوم و امین. "مطاع ثمّ امین". ایمان به همه فرشتگان لازم است، "کل آمن بالله و ملائکته" و انگار آنان در کنار انکار خداوند آمده است. "و من یکفر بالله و ملائکته".‏

فرشتگان، لشکر الهی هستند و تعدادشان را جز خداوند هیچ کس نمی داند. "و ما یعلم جنود ربّک الاّ هو" و اگر گاهی سخن از تعدا به ظاهر اندک آنان است، نظیر آیه "علیها تسعه عشر" که می فرماید: ماموران دوزخ نوزده نفرند، دلایل دیگری دارد، نه آنکه به خاطر نداشتن نیرو باشد.‏

فرشتگان، اطاعت مطلق از خداوند دارند و هر چه را مامور شوند انجام می دهند و هرگز نافرمانی ندارند. "لا یعصون الله ما امرهم و یفعلون ما یومرون". آنان بر فرمان خداوند پیشی نمی گیرند و فقط فرمان او را عمل می کنند.

اطاعت آنان آگاهانه و بر اساس تقوای الهی است و در اطاعت، کار خاصی را گزینش نمی کنند، بلکه هر کاری که به آنان محول شود انجام می دهند. "یخافون ربهم من فوقهم و یفعلون ما یومرون". پیامبر اسلام (ص) فرموده اند: آغرینش فرشتگان همه از نور است. "انّ الله عزّ و جلّ خلق الملائکه من النور" و خداوند هیچ موجودی را به اندازه فرشتگان نیافریده است. امام صادق‌ (ع) فرمود: فرشتگان اهل خوردن و آشامیدن نیستند.

نسرین علوی زادگان