ویتیلیگو یا بیماری لک و پیس چیست

برص یا بیماری لک و پیس یک بیماری خودایمنی است که در آن سلول های رنگدانه melanocytes از بین میرود و منجر به ایجاد لکه های سفید نامنظم بر روی پوست میشود

برص یا بیماری لک و پیس یک بیماری خودایمنی است که در آن سلول های رنگدانه (melanocytes) از بین میرود و منجر به ایجاد لکه‌های سفید نامنظم بر روی پوست میشود.

در بیماری لک و پیس هر قسمت از بدن ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد ولی محلهای معمول شامل صورت ، گردن ، چشمها ، نوک سینه‌ها ، ناف ، اندام تناسلی ، زیر بغل و کشاله ران میباشد.در محلهای ضربه به پوست نیز ضایعه به وجود می آید. بیماری لک و پیس گاهی اطراف خالهای پوستی به وجود می آید.

در این بیماری گاهی موها درگیر میشود که میتواند موهای سر ، ابرو ، مژه را درگیر کند.

● چه کسی مستعد ابتلا به بیماری لک و پیس است ؟

بیماری لک و پیس حداقل ۱ درصد از جمعیت را درگیر میکند. این بیماری در همه نژادها رخ می دهد. در نیمی از مبتلایان ، بیماری قبل از سن ۲۰ سالگی آغاز می شود. در یک پنجم مبتلایان ، سایر اعضای خانواده نیزمبتلا هستند.

اگر چه بیشتر افراد مبتلا به بیماری لک و پیس از سلامت عمومی خوبی برخوردار هستند ولی احتمال ایجاد بیماری‌های دیگر خود ایمنی از قبیل دیابت ، بیماری تیروئید ، کم خونی، بیماری آدیسون(بیماری های غده آدرنال) و کچلی منطقه ای در آنها بیشتر است.

● علت بیماری لک و پیس چیست؟

ملانین رنگدانه است که تعیین کننده رنگ پوست ، مو و چشم است. این رنگدانه در سلولی به نام ملانوسیت تولید میشود. اگرملانوسیت نتواند ملانین تولید کند یا اگر تعداد ملانوسیت ها کاهش پیدا کند ، رنگ پوست روشن تر میشود.

علت بیماری لک و پیس شناخته شده نیست. گاهی این بیماری به دنبال صدمه فیزیکی از قبیل آفتاب سوختگی ، یا استرس عاطفی ایجاد میشود. سه نظریه در مورد علت بیماری لک و پیس وجود دارد :

۱) سلول‌های رنگدانه‌ای توسط اختلال عملکرد سلولهای عصبی آسیب می‌بیند.

۲) گاهی یک واکنش خودایمنی در برابر سلولهای رنگدانه‌ای ایجاد میشود و سلولهای رنگدانه‌ای را به عنوان بافت خارجی نابود میکند.

۳) سلول های رنگدانه‌ای خودشان باعث تخریب خود میشوند.

شدت بیماری لک و پیس در هر فرد متفاوت است. افرادی که پوست روشن دارند معمولا در طول تابستان متوجه از دست رفتن رنگدانه میشوند چون تابش آفتاب باعث اختلاف رنگ بین پوست بیمار و سالم میشود. افراد با پوست تیره ممکن است هر زمان متوجه شروع بیماری بشوند. در موارد شدید بیماری ممکن است رنگ کل بدن از دست برود. هیچ راهی برای پیش بینی اینکه بیماری لک و پیس چقدر پیشرفت میکند وجود ندارد.

از دست رفتن رنگدانه در هر پلاک بیماری لک و پیس متفاوت است بدین معنی که ممکن است رنگهای مختلفی از قهوه ای تا سفید در پلاک لک و پیس وجود داشته باشد. وجود چند رنگ در یک پلاک لک و پیس به نام لک و پیس سه‌رنگ یا "trichrome" گفته میشود.

بیماری لک و پیس اغلب با از دست دادن سریع رنگدانه در یک ضایعه آغاز می شود و معمولاً به مدت طولانی بدون تغییر باقی میماند. در مراحل بعد، از دست دادن رنگدانه ممکن است دوباره آغاز شود و دوباره متوقف شود. چرخه از دست رفتن رنگدانه و ثبات ممکن است به طور نامحدود ادامه داشته باشد.

افراد مبتلا به بیماری لک و پیس باید مراقب باشند تا آسیب و صدمه به پوست آنها حداقل باشد چراکه امکان ایجاد ضایعه جدید در محل آسیب زیاد است. هر آسیبی شامل برش ، خراش و سایش میتواند باعث ایجاد ضایعه جدید شود.

● آیا حفاظت در مقابل خورشید برای مبتلایان به بیماری لک و پیس لازم است؟

بیماران مبتلا به لک و پیس به حفاظت در برابر آفتاب نیاز دارند، زیرا پوست سفید تنها دچار آفتاب سوختگی می شود و تیره نمیشود. پوست نرمال نیز نیاز به حفاظت دارد چون با آفتاب سوختگی پوست طبیعی میزان تضاد بین پوست نرمال و پوست سفید زیاد میشود.

● درمان این بیماری چیست؟

در حال حاضر درمانهای بیماری لک و پیس باید به طور منظم و طولانی استفاده شوند تا نتیجه بخش باشند.

▪کرم موضعی استروئید: استفاده از یک کرم کورتونی ضد التهابی قوی به مدت چند هفته ممکن است روند بیماری را متوقف کند.

▪ مهار کننده های Calcineurin و پیمکرولیموس و تاکرولیموس : اخیرا نشان داده شده است که این داروها موثر هستند ، به خصوص در صورت و گردن که در آنها کرم استروئیدی ممکن است باعث نازکی پوست شود، مفید هستند.

UVB Narrowband phototherapy - : یا استفاده از اشعه ماورائ بنفش با طیف نوری خاص که در بسیاری از بیماران موثر است.این روش باید حتماً در مرکز درمانی انجام شود. استفاده از اشعه ماورائ بنفش به ویژه همراه با calcineurin یکی از موثرترین درمانهای لک و پیس است.

▪ PUVA : این نوع درمان نیاز به استفاده از دارو توسط بیمار و سپس استفاده از نور ماوراء بنفش (UVA) دارد. پیدایش رنگدانه تدریجی و جزئیاست اما به تدریج بخش عمده‌ای از ضایعه پررنگ میشود.

▪ درمان جراحی : در بعضی از مراکز درمانی توسط روش های مختلف لایه‌های سطحی پوست را از بین میبرند و آن با پوست طبیعی جایگزین میکنند.این روش به خصوص دربیماری لک و پیس پایدار موثر است.

▪ درمان با از بین بردن رنگ پوست طبیعی : اگر فردی دارای پوست تیره باشد وبیماری لک و پیس بخش بزرگی از پوست او را درگیر کرده باشد این روش برای او مفید است.نکته مهم اینکه چون اثر این کار معمولا دائمی است بیمار باید به درستی در مورد استفاده از این روش تصمیم بگیرد.

دکتر علیرضا واعظ شوشتری [ متخصص پوست و مو ]