سوریه و چالش های پیش روی این کشور

تحولات جاری در سوریه که از حدود یک سال پیش در این کشور آغاز شده و همچنان ادامه دارد را می توان از ۲ بعد مدنظر قرار داد اول جنبه ای است که به مطالبات مردم مربوط می شود که امری پذیرفته و قابل احترام است

تحولات جاری در سوریه که از حدود یک سال پیش در این کشور آغاز شده و همچنان ادامه دارد را می‌توان از ۲ بعد مدنظر قرار داد. اول جنبه‌ای است که به مطالبات مردم مربوط می‌شود که امری پذیرفته و قابل احترام است.

در سال‌های اخیر روند سازندگی و عمران در سوریه از رشد خوبی برخوردار بوده، اما قطعا در این کشور نیاز به اجرای اصلاحات جدی و پاسخگویی به خواسته‌های مردمی احساس می‌شود و بشار اسد نیز از هنگام ریاست جمهوریش شخصا به انجام این اصلاحات و جوانگرایی، اهتمام داشته است. وی زمانی که قدرت را در سوریه به دست گرفت انگیزه بالایی برای اجرای اصلاحات داشت ولی شرایط و تحولات منطقه‌ای و جهانی پس از حادثه ۱۱ سپتامبر و اشغال کابل و بغداد از سوی ارتش آمریکا، سوریه را به شدت تحت تاثیر قرار داد و موضوع ضرورت و پرداختن جدی به اصلاحات از اولویت اول سوریه خارج شد و ضرورت مواجهه و مقابله با تهدیدات خارجی جای آن را در اولویت‌های نخبگان سیاسی این کشور گرفت.

اما جنبه دیگر حوادث سوریه به تحولات اخیر منطقه مربوط است. در جریان خیزش‌های مردمی و روند بیداری اسلامی در منطقه، نظام سلطه و در راس آن آمریکا، بیشترین خسارت را در این راستا متحمل شدند و این مساله باعث شد که مقامات کاخ سفید برای کاهش خسارت‌های خود تدبیر کنند. آنها در همین راستا تلاش کردند مسیر تحولاتی که همچون یک دومینو به سمت برخی کشورهای وابسته به غرب در حرکت بود را تغییر دهند و تحولات مشابه را روی کشورهای محور مقاومت، شبیه‌سازی نمایند. یکی از کشورهایی را که برای این منظور در نظر گرفتند سوریه بود. البته ضروری است اینجا مجددا تاکید کنم که خواسته‌های واقعی مردم و کمبودهای توسعه‌ای در این کشور را نباید نادیده گرفت. آمریکایی‌ها از زمینه‌هایی که در جامعه سوریه وجود داشت استفاده کرده و تصمیم گرفتند حوادثی را که در برخی کشورها در جریان است در سوریه، شبیه‌سازی کنند.

اما جمهوری اسلامی ایران با شناخت عمیق از اهداف دشمنان منطقه و مقاومت و شناسایی توطئه‌هایی که علیه سوریه در جریان است و توجه و اهمیتی که برای ثبات و صلح در منطقه و نقش آن در تحکیم روند توسعه و همکاری‌های منطقه‌ای قائل است، در عالی‌ترین سطح اقدام به روشنگری نسبت به خطرات ناشی از این توطئه نمود. بدون شک با روشنگری‌های ما، روس‌ها نیز که از حوادث لیبی، تجربه تلخی به دست آورده بودند مواضع خودشان را روشن کردند. کشور چین نیز در کنار حامیان سوریه قرار گرفت. ایستادگی ایران در مقابل توطئه منطقه‌ای غرب و آمریکا به همراه این مخالفت ها، باعث بهم خوردن معادله‌ای شد که نظام سلطه برای سوریه طراحی کرده است و به این علت است که عملا طرح اسقاط نظام در سوریه با مانع سخت و جدی مواجه شد و شرایط سیاسی در سوریه در حال حاضر نسبت به ماه‌های گذشته مطلوب‌تر است. البته حرکت اصلاحی که از سوی حاکمیت سوریه آغاز شده است را نیز نباید از نظر دور داشت. همه‌پرسی قانون اساسی که چندی قبل در سوریه انجام شد در حقیقت، همه‌پرسی افکار عمومی سوریه در مورد مشروعیت و حمایت از حاکمیت این کشور بود. اگر مردم حاکمیت را قبول نداشتند در این همه‌پرسی شرکت نمی‌کردند.

مجموعه این فعالیت‌ها، وضعیت سوریه را نسبت به چند ماه گذشته، بسیار بهبود بخشیده، اما هنوز خطر برطرف نشده است. در حال حاضر سه چالش مهم همچنان در برابر حکومت سوریه قرار دارد:

۱ ـ فشارهای کشورهای خارجی (غربی و عربی) و بویژه برخی کشورهای عربی نظیر عربستان و قطر که به نوعی تمام پل‌های پشت سرشان را در رابطه با سوریه خراب کرده‌اند. این کشورها در اعمال فشار بر سوریه در صف مقدم قرار داشتند و الان با چرخشی که در موضعگیری غرب در قبال سوریه می‌بینند نسبت به آینده دچار نگرانی شدیدی شده‌اند لذا فشارهای بی‌سابقه‌ای را برای سرنگونی دولت سوریه به کار گرفته‌اند.

۲ ـ وجود راهپیمایی‌های مردمی اعتراض‌آمیز در سوریه را باید بعنوان یک واقعیت پذیرفت. بخشی از جامعه در قالب معارضه در خیابان‌ها حضور دارند و به دنبال تحقق مطالبات خود از راه‌های مسالمت‌آمیز هستند. جمهوری اسلامی ایران به این بخش از معارضه احترام می‌گذارد و این آمادگی و توان را دارد که در همراهی با مردم و حاکمیت سوریه، نسبت به برآورده شدن مطالبات و خواسته‌های مردمی در این کشور مساعدت نماید. ایران با توجه به جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی خود و اثرگذاریش بر تحولات منطقه برای مردم، دولت و معارضه سوریه یک کشور تضمین شده‌ای است. هم حکومت سوریه و هم مردم و هم معارضه این کشور می‌دانند که جمهوری اسلامی ایران خیرخواه آنان است. ما طرفدار راه‌حل سوری ـ سوری و نشست سیاسی و گفت‌وگوهای سازنده میان حاکمیت و معارضه برای بستن درها به روی هر گونه مداخله خارجی هستیم.

۳ ـ چالش سومی که حکومت سوریه با آن مواجه است مباحث اقتصادی و معیشتی مردم است. فشارهای اقتصادی زیادی علیه سوریه در حال تحمیل است. بحث فشار اقتصادی و تحریم‌ها که اقتصاد معیشتی مردم سوریه را هدف قرار داده است، شاید از نظر کشوری چون جمهوری اسلامی ایران، بدلیل ظرفیت‌های بالای کشورمان در ابعاد مردمی، رهبری و توانمندی‌های ذاتی کشورمان موضوع چندان مهمی نباشد، اما باید توجه داشت که تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال می‌شود، در طول ۳۳ سال به تدریج وارد شده است، اما تحریم‌های تحمیلی علیه سوریه را می‌توان به تعبیری فشرده‌ای از تجربیاتی دانست که غربی‌ها در طول ۳۳ سال از تحریم ایران کسب کرده‌اند و در یک دوره کوتاه زمانی بر سر مردم سوریه پیاده می‌کنند. این مساله باعث شده است که به اقتصاد این کشور، شوک وارد شود. اما با وجود تمام این مسائل ما معتقدیم که سوریه با کمک دوستان خود و درک بالای مردم این کشور، قادر خواهد بود در برابر فشارهای خارجی ایستادگی کرده و این مرحله از بحران را پشت‌سر بگذارد.

محمدرضا رئوف شیبانی / سفیر ایران در سوریه*

* این متن برگرفته از صحبت‌های دوستانه سفیر در جمع خصوصی خبرنگاران کشورمان در دمشق بوده است.