کارگر تنبل

معمولا در سطوح مدیریتی این بحث باب است که بهره وری در سیستم پایین است و توان رقابت وجود ندارد. اما این بحث کاملا صحیح معمولا تا سطح محکوم کردن نیروی کار به کاهلی وتنبلی از یک سو …

معمولا در سطوح مدیریتی این بحث باب است که بهره وری در سیستم پایین است و توان رقابت وجود ندارد. اما این بحث کاملا صحیح معمولا تا سطح محکوم کردن نیروی کار به کاهلی وتنبلی از یک سو و از سوی دیگر سخن سرایی در مذمت بی نظمی و فقدان سیستم صحیح، تقلیل یافته و منحرف می شود.

اساسا بحث بر سر این نیست که کارگر ایرانی تنبل است یا نه، این یک بحث انحرافی است. به هنگام چنین اظهار نظرهایی حتما باید به نظام مدیریتی، سلسله مراتب قدرت و چگونگی گردش امور توجه کرد.

اصولا تا آنجایی که من می دانم قرار است هر کس به تناسب اختیارات و قدرت تصمیم گیری که در یک سیستم دارد مورد بازخواست قرار گیرد. بیکارگی فردی که در یک سیستم، فاقد قدرت تصمیم گیری بوده است و خراب کردن معضل عدم بهره وری بر سر نیروی کار، نگاهی غیر مسولانه است.

آیا این قدر که در مورد تنبلی نیروی کار سخن سرایی شده، در مورد هزینه های ناشی از سردرگمی های مدیریتی و تصمیم گیری های غلط تحقیقی به عمل آمده است.

آیا این آقایان که بنا به منافع شخصی خود این شیوه مدیریت را جاری و بدیهی می پندارند و به این ترتیب وجه انسانی نیروی کار (خصایلی نظیر تفکر، خلاقیت، تصمیم گیری، مشارکت در تولید به مثابه یک انسان کامل و نه موجودی تکه تکه و گزینش شده) را انکار می کنند تا کنون پا را اندکی از مدیریت هرمی فراتر گذاشته و دیگران را چیزی فراتر از چرخ دنده های سیستمی که بر آن سوارند دیده اند؟ به من بگویید چند واحد تولیدی و خدماتی در ایران وجود دارد که الگویش چیزی فراسوی الگوی ولایت محور یا الگوی ملوک الطوایفی بوده است؟ آیا این عقب افتادگی در شیوه های مدیریت یک بنگاه، اتفاقی و ناشی از فقدان دانش مدیریت و عدم آمادگی نیروی کار برای تغییر است؟ این همه دوره های مدیریتی و این همه امکان دسترسی به آخرین دستاوردها نتیجه اش این می شود که کارگران تنبل اند؟ معمولا سیستم ها بدون تدارک حداقل ها ،ایده آل ها را از نیروی کار طلب می کنند.

اگر مجموعه ایده آل هایی که از سوی کارفرما طلب می شود را با شرایط واقعی نیروی کار مقایسه کنید، آنگاه غیر عملی بودن این خواسته ها کاملا مشخص می شود. اگر کارگر بخواهد وفادارانه در جهت خواسته کارفرما حرکت کند در چنان موقعیت پارادوکسیکالی قرار خواهد گرفت که زندگی مادی و روانی اش از هم خواهد گسیخت. تنبلی و بی انگیزگی کارگران نسبت به کار، واکنشی است منفعلانه به انکار وجه انسانی نیروی کار در فرایند تولید.

کارفرما بله قربان گویی و خلاقیت را با هم می خواهد، البته بیشتر می خواهد بله قربان بشنود و در جاهای لازم نیز می خواهد همان انسان فاقد قدرت تصمیم گیری، اوج ابتکار و خلاقیت را از خود بروز دهد.

کارگر نیز طبیعی رفتار می کند، بله قربان می گوید و به دلیل نیاز مادی اش اجازه می دهد که وجه انسانی کار از او سلب گردد و به نوعی خود را با سیستم منفعلانه همساز می کند اما همین انسان که بنا به دلایل مادی از وجه انسانی خود کوتاه آمده دیگر نمی تواند مهارت های ناشی از وجه انسانی را با خود یدک بکشد و آن ها را نیز دو دستی به کارفرما تقدیم کند.

به هر حال آن که در طول عمرش لذت کار را تجربه نکرده و بنا به نیاز مادی، خود را در چارچوب های موجود فرو داده و اضافات را قیچی کرده، در دراز مدت در سیستم تولیدی برای کارفرما و مدیران ارشد بیشتر بار خاطر خواهد بود تا یار شاطر.

نیروی کار بی انگیزه و فرصت طلب که فقط به محرک پولی و مادی پاسخ می دهد که نتیجه مستقیم مدیریت ولایت محور و ملوک الطوایفی است، بدیهی است که هر شیوه مدیریتی معضلات خاص خود را هم دارد اما پرسش این است که در این شیوه از مدیریت چه منافعی نهفته است که نهایتا بخش اعظم مدیران و کارفرمایان به این سمت سوق پیدا می کنند؟

همه چیز به یک بحث ساده مدیریتی ختم نمی شود و قطعا با نظام اقتصادی و سیاسی موجود در یک کشور و همچنین روندهای حاکم بر اقتصاد جهانی ارتباط مستقیم دارد.

کشف این ارتباط می تواند درک عمیقی از مفهوم مرسوم بهره وری به همراه آورده آن را به چالش بطلبد و تعریفی آلترناتیو از بهره وری را جایگزین کند.