سنگ‌های کیسه صفرا

سنگ‌های کیسه صفرا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های شکم هستند که خوشبختانه در بیشتر مواقع تا سال‌ها درد ندارند. این بیماری در خانم‌های بین ۳۰ تا ۴۵ ساله بخصوص اگر چاق باشند و چند …

سنگ‌های کیسه صفرا یکی از شایع‌ترین بیماری‌های شکم هستند که خوشبختانه در بیشتر مواقع تا سال‌ها درد ندارند. این بیماری در خانم‌های بین ۳۰ تا ۴۵ ساله بخصوص اگر چاق باشند و چند بار زایمان کرده باشند شایع‌تر است. کیسه‌ صفرا روی سطح زیرین کبد قرار دارد و عمل اصلی آن غلیظ کردن، ذخیره‌سازی و ترشح صفرای تولید شده توسط کبد است. ترکیب اصلی صفرا را کلسترول، بیلی روبین و نمک‌های صفراوی تشکیل می‌دهند.

بیلی روبین از آزاد شدن هموگلوبین در گلبول‌های سرخ منهدم شده به دست می‌آید. این ماده پس از انتقال به کبد از طریق صفرا دفع می‌شود. نمک‌های صفراوی که به وسیله‌ سلول‌های کبدی از کلسترول ساخته می‌شوند برای هضم و جذب چربی‌ها، ویتامین‌های محلول در چربی و بعضی از مواد معدنی ضروری است. صفرا وارد مجاری صفراوی شده و در نهایت از طریق مجراها وارد کیسه صفرا می‌شود.

طی عمل هضم با رسیدن غذا به دوازدهه (قسمت فوقانی روده باریک) با تحریک کیسه صفرا، صفرا وارد دوازدهه می‌شود.

صفرا در کبد تولید می‌شود و سپس در مجرایی جریان می‌یابد تا در روده تخلیه شود. کیسه صفرا سر راه این مجرا قرار گرفته و وظیفه ذخیره صفرا را بر عهده دارد. تخلیه صفرا به داخل روده که معمولا بعد از خوردن غذاهای چرب صورت می‌گیرد باعث هضم و جذب بیشتر چربی‌ها می‌‌شود.

بعد از جراحی کیسه صفرا، جریان صفرا ادامه می‌یابد و فقدان این عضو تاثیر کمی روی هضم چربی‌ها می‌گذارد. همان گونه که گفته شد سنگ کیسه صفرا در بیشتر موارد بدون درد است ولی در برخی موارد این سنگ مسیر خروج صفرا را می‌بندد و باعث افزایش فشار در کیسه صفرا و درد شدید می‌شود. درد سنگ‌های صفراوی در قسمت بالایی و سمت راست شکم احساس می‌شوند. برخلاف دردهای ناشی از زخم معده و اثنی‌عشر که مبهم بوده و چندان شدید نیستند، دردهای صفراوی شدید و غیرقابل تحمل بوده و در بیشتر مواقع نیاز به مخدر برای تسکین دارند.وقتی پزشک به سنگ صفرا شک می‌کند با انجام سونوگرافی می‌توان تشخیص را قطعی ساخت. سنگ‌های کیسه صفرا وقتی باعث آزار فرد شوند باید درمان شوند. درمان این بیماری درآوردن کیسه صفرا به روش جراحی یا لاپاروسکوپی است که روش دوم روشی جدید و با عارضه کم است که در سال‌های اخیر رایج شده است. تا زمانی که سنگ‌های صفرا باعث درد یا عفونت نشده باشند، معمولا نیازی به جراحی ندارند و می‌توان با آنها کنار آمد.

داروهایی نیز برای حل شدن سنگ‌های صفراوی به بازار آمده که معروف‌ترین آنها کپسولی به نام اورزوبیل است اما درمان چندان موثری برای این بیماری نیست.

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی