چیستی امر به معروف و نهی از منکر‏

سلامت و صلابت جامعه نیازمند حضور فعال و همکاری مستمر مردم در تمامی صحنه‌ ها، و نظارت آنان بر امور می ‌باشد.
مکتب انسان ‌ساز توحید با طرح فریضه امر به معروف و نهی از منکر به این …

سلامت و صلابت جامعه نیازمند حضور فعال و همکاری مستمر مردم در تمامی صحنه‌ ها، و نظارت آنان بر امور می ‌باشد.

مکتب انسان ‌ساز توحید با طرح فریضه امر به معروف و نهی از منکر به این نیاز اجتماعی پاسخ گفته و راه را برای پویایی و بالندگی جامعه هموار و مطمئن ساخته است. این فریضه یکی از اصول عملی دین مبین اسلام می‌باشد.

همان‌گونه که باید با جنگ و نبرد با دشمنان خارجی مقابله نمود، در پرتو امر به معروف و نهی از منکر می ‌توان مفاسد و دشمنان داخلی را سرکوب کرد تا جامعه از فتنه و انحطاط مصون ماند، بر اساس این وظیفه کلیه آحاد و اقشار ملت مسئولیت دارند تا مروج و مبلغ نیکی ‌ها و پاسدار ارزش ها و آرمان ها بوده و از گسترش زشتی ‌ها و شیوع ضد ارزش ها به شیوه مطلوب آن‌گونه که اسلام اجازه داده است جلوگیری نمایند. امر به معروف و نهی از منکر دامنه بسیار وسیعی دارد و نمی ‌توان تنها آن را در مسائل فرعی و ظاهری محصور کرد و آنچه که باید بدان توجه نمود این است که مصادیق منکر و معروف با توجه به مقتضای زمان- مکان رنگ های مختلف به خود می‌گیرد.

بنابراین ابتدا باید به دقت مصادیق منکر ومعروف را در جامعه شناخت و سپس با شرایطی که شرع اجازه داده است به امر به معروف و نهی از منکر - این فریضه الهی پرداخت.‏

برای ارائه تعریفی از این فریضه الهی به نظر می رسد که ابتدا باید به تعریف لغوی و کلمه به کلمه پرداخت.

امر: یعنی فرمان دادن و نهی: یعنی بازداشتن و جلوگیری کردن، معروف: نیز عبارت است از هر کار نیک یا خوب که به وسیله عقل و یا شرع خوبی آن شناخته شود.

منکر: هم آن کاری که با فطرت آدمی بیگانه و نا آشناست و انسان از آن نهی شده و زشتی آن توسط شرع و یا عقل شناخته شده باشد یا به عبارت سلیس یعنی اعمال ناشایسته که شامل حرام و مکروه است.‏

از جمله منکرات گناهان کبیره است مانند قتل نفس، بدعت در دین ، شرب خمر، غیبت ، خوردن مال حرام ، اسراف ، یاس از رحمت خدا ، زنا ، لواط ، ظلم بر مسلمین و....

از دیگر منکرات می ‌توان به اعمال ناشایستی که بیشتر در بازارها روی می‌دهد اشاره کرد چون دروغ گفتن در معاملات، قسم دروغ، ربا خوردن ، کم فروشی ، احتکار ، گران فروشی ، غش در معامله، پنهان کردن عیب متاع و .... همچنین می‌توان به افعال منکره ای که در مساجد ممکن است روی دهد، اشاره کرد چون: تاخیر نماز از وقت آن ، نجاسات داخل مسجد نمودن، سخن دنیا گفتن در آنجا، بازی کردن دیوانگان و اطفال در آن ، پیش از وقت، اذان گفتن، خرید و فروش در آنجا ،نقل حدیث دروغ در ضمن موعظه و یا تعزیه خوانی ، داخل شدن جنب و حایض در آن ، خواندن قرآن با غنا و غلط خواندن آن و ...

از دیگر منکرات می‌توان از افعال ناپسندی که اغلب در کوچه و خیابان شیوع دارد نام برد چون: در میان راه ذبح کردن و خون و سرگین در آنجا ریختن، گستراندن طبق ‌های اطعمه و میوه ‌جات در کوچه و یا خیابان به صورتی که با عث تنگی راه مردم شود و مردم متاذی شوند مگر اینکه دیگر راهی نباشد ، بستن سگ گزنده بر در خانه هایی که بر سر راه باشد، آب پاشیدن به نوعی که موجب لغزش پا شود، ناودان در کوچه‌ های تنگ گذاشتن ، خاکروبه و خاکستر و نجاست و برف بام ها در کوچه و یا خیابان ریختن، تجمع بر سر کوچه و خیابان به صورتی که باعث تنگی راه عابران شود و یا موجبات آزار عابران را فراهم سازد، توقف و پارک کردن ماشین در مقابل در همسایه و امثال اینها که می‌ توان بسیار نام برد و هر روز شاهد آنها هستیم.

از این رو به طور کلی می توان امر به معروف را این گونه تعریف نمود: فرمان دادن انسان به اعمال خوب و نیک که فطرت پاک آدمی با آن آشناست و با رغبت و جان ودل آن را می‌پذیرد.‏

تعریف کلی نهی از منکر نیز عبارت است: باز داشتن کسی از عملی که عقل یا شرع آن را زشت و ناپسند می‌شمارد و این اعمال با فطرت پاک آدمی منافات دارد.‏

م. پارسا