مراحل خواب و اختلالات آن

همان گونه که خواب نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی انسان‌ها دارد هر نوع اختلال در روند خواب و بیداری نیز زمینه بیماری‌های متعددی را فراهم می‌کند.
یک فرد بالغ نیاز به ۷ تا ۸ ساعت خواب …

همان گونه که خواب نقش بسیار مهمی در حفظ سلامتی انسان‌ها دارد هر نوع اختلال در روند خواب و بیداری نیز زمینه بیماری‌های متعددی را فراهم می‌کند.

یک فرد بالغ نیاز به ۷ تا ۸ ساعت خواب در شبانه روز دارد که این میزان در نوزادان به ۱۶ تا ۱۸ ساعت افزایش می‌یابد. کودکان نیز در سنین پیش از مدرسه به ۱۱ الی ۱۲ ساعت خواب نیاز دارند که این میزان در نوجوانان حدود ۹ ساعت و دختران در سن بلوغ (۱۴ الی ۱۷ سال) به ۱۰ تا ۱۲ ساعت تغییر می‌کند.

خواب شبانه مفیدترین خواب است زیرا ترشع ملاتونین به هنگام خواب و در تاریکی انجام می‌شود. همچنین خواب مفید موجب واکنش سریع ذهنی، خلاقیت فکر و شکوفایی حافظه می‌شود در حالی که اختلال در خواب موجب اختلالات حافظه، خستگی روزانه سوزش معده، کاهش تمرکز افسردگی، کاهش مهارت‌های حرکتی و مشکلات رفتاری می‌شود.

هرگونه اختلال در مراحل خواب باعث تاثیر گذاشتن در زمان خواب و کیفیت آن می‌شود و خواب غیر مفید نیز باعث سردرد، خستگی مفرط و بی‌حوصلگی می‌گردد.

یکی از شایع‌ترین اختلالات خواب کابوس شبانه است که فرد در مرحله رویا دچار آن می‌شود. این مشکل در بعضی از افراد با حرکات غیر ارادی و آسیب رساندن به اطرافیان یا صدمه زدن به خود دیده می‌شود که به توور شبانه معروف است.

راه رفتن در خواب از دیگر اختلالات است که فرد رفتار‌خود آگاهی ندارد و حتی آن را به خاطر نمی‌آورد.

از دیگر اختلالات خواب مشکلی است که در اصطلاح عامیانه به آن بختک گفته می‌شود. این مشکل به دلیل این بروز می‌کند که هنگام شروع خواب قبل از عمیق شدن کامل آن یا برعکس هنگام بیدار شدن و برگشت از مرحله عمیق کنترل قشر مغز از اندام‌ها که برداشته شده بود باز نگشته ولی فرد در حالت خواب عمیق است که در این حالت فرد دچار توهماتی می‌شود و خروج از آن موقعیت هم تا زمانی که محرکی به او وارد نشود، میسر نیست.

خروپوف نیز از دیگر اختلالات خواب است که گریبانگیر تمامی افراد در تمامی سنین است.

وقفه تنفسی شبانه یا خروپوف باعث اختلال شدید هوشی، مغزی و در مواردی نادر منجر به مرگ می‌شود. علت این بیماری به سیستم اعصاب مرکزی یا تنفسی بازمی گردد و لذا بیمار باید از هر دو جهت مورد بررسی قرار بگیرد.

مکانیزم ایجاد خروپوف این چنین است که باز بودن دهان باعث می‌شود زبان پشت حلق بیفتد، راه هوایی باریک شده و لذا هوایی که از یک روزنه باریک عبور می‌کند موجب ارتعاش حلق و حنجره شده و صدای خروپوف را ایجاد می‌کند.

این بیماری می‌تواند موجب افزایش فشار خون و آسیب به شریان‌ها شود.

دکتر بهروز نیکنام

متخصص مغز و اعصاب