فرمول جادویی

انتقال مجازی کار به کشورهای ارزان تر

تغییر و جابه‌جایی، شغل‌های خدماتی به کشورهای کم‌هزینه روندی است که تازه آغاز شده است. به نظر می‌رسد که سود زیادی نصیب مصرف‌کنندگان شود.

بحث درباره «offshoring» یعنی «نمایندگی و دفاتر فرعی در کشورهای دیگر ایجاد کردن» پدیده‌ای است که تا چند سال قبل کسی اسمی از آن نشنیده بود، توسط تعدادی زیادی از کسانی که فعلاً تاثیرات و ابعاد اقتصادی آن را بزرگ کردند، بالا گرفته است. برینگ لیندسی از انستیتو کاتو، یک محفل فکری مستقل در واشنگتن، این اعتقاد را دارد.

این بحث از سال ۲۰۰۲ مطرح شده است، از زمانی که یک گروه تحقیق به نام فورستر، تحقیقی در این‌باره انجام دادند و طی آن نتیجه گرفتند که ۳/۳ میلیون شغل کارمندی ایالات متحده (۰۰۰/۵۰۰ نفر آن در بخش IT است) باید به صورت offshore تا سال ۲۰۱۵ به کشورهایی نظیر هند منتقل شود. در گزارشی که توسط موسسه مک‌کینزی ارائه شده است، این فرآیند موجب سود هر دو کشور یعنی هم ایالات متحده و هم آن کشوری که این خدمات به آنجا منتقل شده است خواهد شد. این فرمول به فرمول «برنده- برنده» معروف است.

البته بسیاری دیگر از تحلیل‌گران در این‌باره خیلی اطمینان ندارند. استفان رواچ از موسسه تحقیقاتی معروف مورگان استانلی درباره «روند جدید و قدرتمند جهانی سود کارگر جهانی» صحبت می‌کند، که منجر به انتقال سریع شغل‌های با دستمزد بالا به هندوستان یا هر جای دیگر شده است. او می‌گوید این روند در حالی اتفاق می‌افتد که برای احیاء اقتصادی در ایالات متحده و اساساً کشورهای غربی باید با بحران بیکاری مقابله شود و از تعداد بیکاران در این کشورها کاسته گردد.

اگر چه در حال حاضر هیچ‌گونه قوانین و طرح‌های قانونی علیه offshoring در ایالات متحده وجود ندارد، اما سیستم سختی برای اعطا فعالیت برای خارجی‌ها در این کشور وضع شده است. همچنین ویزاهایی که به ویزاهای H-۱B معروف هستند و به برنامه نویسان نرم‌افزار هندی در سال اعطا می‌شد، از ۰۰۰/۱۹۵ نفر در سال به ۶۵ هزار نفر کاهش یافتند.

این موضوع به عنوان راه حلی برای مقابله با بحران بیکاری در ایالات متحده طراحی شد. حال آنکه تاثیر آن ممکن است معکوس باشد. کریگ بارت، مدیر عامل کمپانی اینتل، که بزرگترین کمپانی استخدام کننده هندی‌هاست معتقد است مشکل بزرگ آمریکایی‌ها نبود فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی است، و بنابراین، این وضعیت کنونی برای ویزاها ممکن است بسیاری از کمپانی را تشویق کند که کار را به هند منتقل کنند، جایی که مهندسان کامپیوتر آن فارغ‌التحصیل دانشگاه وفراوان هستند.

● اینجا انگلیسی صحبت کنید

بسیاری از شغل‌هایی که در حال حاضر به جاهای دیگر دنیا نظیر هندوستان منتقل می‌شوند به مهارت و تخصص بالای دانشگاهی نیازی ندارند. کمپانی‌هایی چند ملیتی در آینده ممکن است کارهای اصلی و بنیادین خود را هم در کشورهایی که هزینه کمتری صرف می‌کند منتقل کنند، اما در حال حاضر، بسیاری از شغل‌هایی که منتقل شدند که می‌توانند دیجیتالیزه و مخابراتی شوند که مهمترین آنها مراکز پاسخ دادن به تلفن است.

بر اساس یک برآورد، ایالات متحده بیش از ۷۰ درصد offshoreهای دنیا را دایر کرده است. پس از ایالات متحده انگلیس قرار دارد و کمپانی‌های بزرگ این کشور اعلام کردند که آنها در حال انتقال کارهای خدماتی به خارج از کشور هستند و بسیاری از آنها در کار فروش یکجای مراکز تلفن هستند. در ماه اکتبر بانک HSBC اعلام کرد که ۴۰۰۰ شغل را به هندوستان منتقل کردند.

البته، در انگلستان این مساله به اندازه ایالات متحده مجادلات سیاسی در پی نخواهد داشت. پاتریشیا هویت (Hewitt) در پاسخ به منتقدان گفت که این یک خیال و پندار است که تصور شود offshoreها، بیکاری وسیع در کشور ایجاد می‌کند. با این وجود وزارتخانه وی متعهد شده است که درباره این موضوع و مراکز تلفن مطالعه و تحقیق نماید.

همچنین بر تجارت offshore، زبان انگلیسی حاکم است، چرا که این رویه کمپانی‌های آمریکایی و انگلیسی بود که بخشی از کارهایشان را اساسا به کشورهایی نظیر ایرلند، کانادا و آفریقای جنوبی و در حال حاضر هندوستان منتقل می‌کردند. حقیقت این است که ایالات متحده و انگلیس قوانین اشتغال نسبتا سهل و آسانی دارند که چنین انتقالی را میسر می‌سازد. اگر به قول مک کینزی و فرمول offshore، «برنده، برنده» است، یعنی هر دو طرف از این معامله سود می‌برند، پس در این میان کشورهایی که ساکنان آن به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند در این میان گوی سبقت را از دیگران می‌ربایند. نمونه‌های دیگری هم می‌توان یافت، برای مثال کمپانی‌های ژاپنی بخشی از عملیات خود را به شمال شرقی چین انتقال دادند، جایی که مردم آن به ژاپنی تکلم می‌کنند. اما به نظر می‌رسد، هند هنوز جذاب‌ترین مقصد برای offshore باشد و رقیب اصلی و مهم برای کشورهایی نظیر مالزی و چین است. این جذابیت دلایل ویژه‌ای دارد، یکی از این دلایل این است که هزینه عملیات در هند ۳۷ درصد کمتر از چین و ۱۷ درصد کمتر از مالزی است. فیلیپین هم دیگر کشوری است که در حال پیوستن به این جمع است.

در این کشور سالانه حدود ۳۰۰۰۰۰ نفر مهندس از دانشگاه‌ها فارغ‌التحصیل می‌شوند که به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند، این در حالی است که در چین تعداد این فارغ‌التحصیلان حدود ۲ میلیون در سال است که ۸۰ درصد آنها به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند.

● چیزی بیش از هزینه کم

امتیاز اصلی که هند در جذب تجارت offshore از آن برخوردار است، ترکیبی از ارائه خدمات با هزینه کمتر (دستمزدهای پایین) و پیشرفت در صنعت IT بین‌المللی است.

گزارشی HSBC حاکی از آن است که در هزینه تلفن به آمریکا و بریتانیا از هندوستان در ژانویه ۲۰۰۱ چیزی حدود ۸۰ درصد کاهش داشته است. Nasscom یک کمپانی نرم‌افزار هندی بررسی کرده است که یک متخصص IT با ۳ سال سابقه کار مفید در برنامه‌نویسی در بریتانیا حدود ۰۰۰/۹۶ دلار درآمد دارد، در آمریکا این فرد ۰۰۰/۷۵ دلار و در هند فقط ۲۶۰۰۰ دلار. همچنین شغل‌هایی مانند تلفنچی بودن در بریتانیا، شغل خوب و آبرومندی محسوب می‌شود، حقوق ۲۰ هزار دلاری دارد، حال آنکه در هند این شاغل به این کار یک دهم این پول را در می‌آورد.

اما به هر حال سود offshore محدود به هزینه کم نمی‌شود، مقاله‌ای در فصلنامه مک کینزی، معتقد است که کمپانی‌ها صرفا همان کاری را انجام می‌دهند که در کشور خود انجام می‌دادند، جایی که کارگر گران است و سرمایه نسبتا ارزان، حال آنکه در آن سو، این موضوع برعکس است یعنی سرمایه ارزش دارد و کارگر ارزان است.

پس off shore به کمپانی‌ها اجازه می‌دهد که ۲۴ ساعته کار کنند و داده‌ها و اطلاعات را از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر انتقال دهند، همچنین این نوع تجارت به این کمپانی‌ها اجازه می‌دهد که درباره راه‌های حل مشکلات IT خود تجدیدنظر کنند. برای مثال آمریکن اکسپرس در هند، به برنامه‌نویسان ۵۰۰۰ دلار پول می‌دهند تا نرم‌افزاری برای آنها بنویسد، در حالی که برای نوشتن همان برنامه در ایالات متحده باید میلیون‌ها دلار صرف کنند. همچنین off shore برای کشورهایی که نیروهای کار آن در حال کاهش است، فرصت بسیار مناسبی است، بسیاری از آنها در حال حاضر بیش از آنکه در فکر پذیرفتن مهاجران بیشتر باشند در فکر انتقال شغل‌ها و سرویس‌های خدماتی به خارج هستند.

اما با این همه off shore، ایراداتی هم دارد. در سرویس‌ها و خدمات گفتاری مانند پاسخ دادن به تلفن‌ها در «مراکز تلفن» اطلاعات محلی هم نیاز است، همچنین لهجه و فرهنگ نیز بسیار اهمیت دارد.

پاسخ دهندگان به تلفن‌های مردمی غالبا، همان چیزی را که در آموزش‌ها یاد گرفته‌اند، مرتب تکرار می‌‌کنند و این موضوع مشتریان را ناخرسند می‌سازد ولی با این همه برآورد می‌شود که بسیاری از کمپانی‌ها عملیات «تلفخانه‌ای» خود را به دیگر کشورها منتقل کنند.

مطابق برآورد موسسه ITAA ایالات متحده، بسیاری از کمپانی‌های این کشور ۴۰ درصد کارهایشان را تا پایان سال به off shore می‌سپرند، البته این موضوع در مورد صنعت صدق نمی‌کند بلکه در بخش تکنولوژی و فناوری اطلاعات off shore می‌تواند سریع رشد کند. چرا که کمپانی‌های صنعتی، نمی‌توانند بخشی از کارهای تولید را در کشور مادر انجام دهند و بخشی دیگر را در کشورهای فرعی، زیرا مساله پروسه طراحی و تولید، بسیار پیچیده است و این کار را برای کمپانی‌ها دشوار می‌سازد.

off shore محدود به صنایعی مانند هتلداری، پاسخ‌دهی به تلفن و یا رستوران‌ها خواهد ماند، یعنی صرفا در شغل‌هایی که وجه خدماتی دارند اما در همین بخش هم صنایعی مانند بهداشت، آموزش هرگز نمی‌توانند به خارج انتقال یابند.

در مورد تکنولوژی هم وضعیت به همین ترتیب است. ایروینگ ولداوسکی برگر از کمپانی IBM معتقد است که برخی از بخش‌های کاری که در حال حاضر به کشورهای با هزینه کم انتقال داده می‌شوند، در آینده ممکن است به کشور مادر بازگردد زیرا تکنولوژی بنیادین و اساسی در کشور مادر قرار دارد و این موضوع بخش‌های تولیدی را ناگزیر از بازگشت می‌کند. در حال حاضر هزینه «مراکز تلفن» در هند ۷۰ درصد آمریکاست و این خود نشان می‌دهد که چرا اینگونه خدمات تمایل به انتقال به کشورهای دیگر را دارند.

در هند البته تعدادی کارهای IT که عمدتا در خانه انجام می‌شود هم به صورت off shore رشد خوبی پیدا کرده است و حالا تبدیل به بازار قدرتمندی برای خدمات IT در هند شده است و کمپانی‌های جوان این کشور برای گرفتن off shore کمپانی‌های خارجی با یکدیگر رقابت سختی را دارند.

off shore پدیده جدیدی نیست و سودی که هر دو طرف معامله از این تجارت می‌برند، باعث شده است تا هر دو طرف علاقه‌مند ادامه این کار باشند. اما بسیاری ترس دارند که این فرآیند کنترل تلویحی و ضمنی این فرآیند از دست برود. اما به عقیده بسیاری از تحلیل‌گران چیزی برای ترسیدن وجود ندارد

نویسنده : امیرکوچک‌سرابندی