از ژنو تا تونس و از تونس تا آتن

دکتر کاظم معتمدنژاد, رئیس انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی در مقاله ای به بررسی اقدام های جدید بین المللی برای پیشبرد جامعه اطلاعاتی پرداخته اند

دکتر کاظم معتمدنژاد، رئیس انجمن ایرانی مطالعات جامعه‌اطلاعاتی در مقاله‌ای به بررسی اقدام‌های جدید بین‌المللی برای پیشبرد جامعه اطلاعاتی پرداخته‌‌اند.

از زمان برگزاری دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌اطلاعاتی»، که در روزهای ۱۶ تا ۱۸ نوامبر ۲۰۰۵ در تونس تشکیل شد، برای اجرای مصوبات مندرج در دو سند نهایی مرحلة اخیر این اجلاس عالی، شامل «سند تعهد تونس» و «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، که در واقع مکمل دو سند نهایی مصوب مرحلة قبلی اجلاس عالی مذکور (ژنو: ۱۰ تا ۱۲ دسامبر ۲۰۰۳) با عنوان‌های «اعلامیة اصول» و «برنامة عمل» به شمار می‌روند، در سطح بین‌المللی اقدام‌های مهمی در مورد پی‌گیری و اجرای این مصوبات صورت گرفته‌اند.

در سند دوم مصوب اجلاس عالی اخیر، موسوم به «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، سه تصمیم مهم راجع به ضرورت تحول «مکانیسم‌های تأمین مالی» تدارک تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات توسعه‌ای، تشکیل «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» و «پی‌گیری و اجرای» مصوبات مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌اطلاعاتی» در ژنو و تونس؛ با تکیة خاص بر یازده مورد خطوط اصلی مندرج در «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو، انعکاس یافته بودند و از دبیرخانة سازمان ملل متحد و دولت‌ها، سازمان‌‌‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی، خواسته شده بود که برای تحقق آن‌ها اقدام کنند.

دربارة مصوبات مذکور، صرفنظر از موضوع تحول مکانیسم‌های تأمین مالی تدارک تکنولوژی‌های اطلاعات و ارتباطات برای کشورهای در حال توسعه، که مسأله‌ای بسیار پیچیده است و بدون همکاری و کمک مؤثر کشورهای ثروتمند تحقق نمی‌یابد، در دو زمینة دیگر، شامل تشکیل «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» و تعقیب و اجرای «خطوط عمل» یازده‌ گانة یاد شده، در ماه‌های اخیرکوشش‌های خاصی از سوی دبیرخانة سازمان ملل، به عمل آمده‌اند.

«کوفی‌انان»، دبیر کل این سازمان، با تشکیل دو نشست مشورتی در ماه‌های فوریه و مه ۲۰۰۶، چگونگی برگزاری و برنامة نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» را، که ایجاد آن به سبب اختلافات شدید ایالات متحدة آمریکا و برخی از دولت‌های متحد یا تحت نفوذ آن با اکثریت کشورهای جهان راجع به آیندة ادارة امور اینتر نت، در اجلاس عالی تونس ضروری شناخته بود، مشخص کرده‌است و برای کمک به برگزاری هر چه بهتر این نشست و همکاری در تحقق هدف‌های اصلی مجمع مذکور، یک «گروه مشورتی»، مرکب از ۴۷ تن ازمتخصصان و محققان جهانی، در زمینة راهبری اینترنت انتخاب نموده‌است.

به موازات این کوشش‌ها، دبیرخانة ویژة این مجمع، که در ژنو تشکیل شده است، مقدمات برگزاری اولین نشست آن در روزهای ۳۰ و ۳۱ اکتبر و ۱ و ۲ نوامبر ۲۰۰۶ در آتن پایتخت یونان را فراهم ساخته است.

اقدام مهم دیگر دبیر کل سازمان ملل متحد، تشکیل یک گروه مطالعاتی و عملیاتی جدید، موسوم به «گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی» است که مسئولیت نظارت بر فعالیت‌های مربوط به پی‌گیری و اجرای مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس را به عهده دارد.

این گروه با مشارکت عده‌ای از مدیران همکاران نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد، به ویژه «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» ، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، تشکیل شده است و ریاست آن هر سال به طور متناوب به یکی از این نهادها واگذار می‌شود.

باید در نظر داشت که ابتکار تشکیل این گروه، به سبب توجه خاص سازمان ملل متحد به پی‌گیری و اجرای خطوط عمل یازده‌گانة مصوب «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه اطلاعاتی»، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زیرا در ماه‌های اخیر، چند نهاد تخصصی سازمان ملل متحد که در اجلاس عالی تونس، برای سرپرستی و نظارت و ارزیابی چگونگی تحقق هدف‌های عملی یازده‌گانة مورد نظر، تعیین شده‌اند، کوشش‌های زیادی در این باره به عمل آورده‌اند و به این منظور، نشست‌های تخصصی گوناگونی نیز با همکاری نمایندگان دولت‌ها، جامعة مدنی و بخش خصوصی، ترتیب داده‌اند.

در این میان، متأسفانه در ایران هنوز هیچ اقدام عملی مهمی در زمینة همکاری برای تحقق مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، صورت نیافته است و شاید بتوان گفت که مهم‌ترین‌کوشش‌های مربوط به آن‌ها، برگزاری همایش‌ها و نشست‌هایی بوده است که برای «ارزیابی ملی مصوبات اجلاس عالی تونس» ،«بررسی فعالیت‌ها و همکاری‌های ایران در برگزاری مراحل دوگانة اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» و «یونسکو: جامعة اطلاعاتی و جامعة معرفتی»، از سوی انجمن ایرانی مطالعات جامعة اطلاعاتی با کمک و همکاری شورای عالی اطلاع‌رسانی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و کمیسیون ملی یونسکو در ایران، در زمستان ۱۳۸۴ و بهار ۱۳۸۵ در تهران، ترتیب داده‌ شده‌اند.

اکنون درحالی که بیشتر از مدت دو ماه دیگر تا تشکیل نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» در یونان باقی نمانده است و اقدام نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد برای پی‌گیری و اجرای خطوط اصلی یازده‌گانة «برنامة عمل» اجلاس عالی ژنو، به سرعت دنبال می‌شود، باید انتظار داشت که از سوی سازمان‌های مملکتی مسئول مسائل مربوط به این زمینه‌ها، اقدام‌های عاجلی صورت گیرند و برای مشارکت مطلوب ایران در نشست آیندة «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» در آتن و همچنین تهیه و تدوین گزارش‌های راجع‌به پی‌گیری و اجرای هدف‌های مورد نظر در حوزه‌های عمل مصوبات اجلاس‌های عالی ژنو و تونس و ارائة آن‌ها به نهادهای تخصصی سازمان ملل متحد، پیش‌بینی‌های لازم به عمل آیند.

● تشکیل گروه مشورتی راهبری اینترنت

«کوفی انان»، دبیرکل سازمان ملل متحد، به‌دنبال عدم حصول توافق بین‌المللی درمورد چگونگی راهبری اینترنت درنشست‌های عمومی دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» درتونس (۱۶ تا ۱۸ نوامبر ۲۰۰۵)، ازسوی نمایندگان دولت‌ها، سازمان‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی شرکت‌کننده در این اجلاس عالی، مأموریت یافت تا برای تشکیل نخستین نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» ، به‌میزبانی دولت یونان درنیمة دوم سال ۲۰۰۶ درشهر آتن، اقدام‌های ضروری را انجام‌دهد.

در بند ۷۲ سند «برنامة کار تونس برای جامعة اطلاعاتی» که در اجلاس عالی تونس به توصیب رسید، از دبیر کل سازمان ملل متحد تقاضا شد تا براساس یک فرایند گشوده و فراگیر، دربارة ایجاد مجمع مذکور، که برای آن مطابق همان بند، مأموریت‌ها و وظایف زیر، پیش‌بینی شده‌اند، اقدام کند:

۱) بحث و بررسی در زمینة سیاست‌های عمومی مربوط به عناصر کلیدی راهبری اینترنت، به منظور تحکیم و تقویت پایداری، قدرت، امنیت، ثبات و توسعة اینترنت.

۲) تسهیل گفت و گو بین نهادهای مختلف دست‌اندرکار سیاست‌های عمومی بین‌المللی راجع به اینترنت و بحث و بررسی در مورد موضوع‌هایی که به وضعیت هیچ کدام از نهادهای کنونی لطمه نمی‌زنند.

۳) تبادل نظر با سازمان‌های بین‌الدول و نهادهای مناسب دیگر، دربارة موضوع‌های مربوط به آن‌ها در زمینة راهبری اینترنت

۴) تسهیل تبادل اطلاعات و بهترین عملکردها و استفادة هر چه بیشتر در مورد آن‌ها، از کارشناسی مجامع دانشگاهی، علمی و فنی

۵) راهنمایی و مشورت‌دهی به تمام دست‌اندرکاران، از طریق پیشنهادهای مربوط به طرق و وسایل تسریع امکانات دسترسی به اینترنت و استفاده از آن با بهای مناسب در کشورهای در حال توسعه.

۶) تقویت وتحکیم تعهدات دست‌اندرکاران کنونی و آیندة مکانیسم‌های راهبری اینترنت، به ویژه دست‌اندرکاران کشورهای در حال توسعه

۷) شناخت موضوع‌های جدید راجع به راهبری اینترنت و جلب توجه نهادهای مربوط و عموم مردم به این موضوع‌ها و ارائۀ توصیه‌های مناسب در موارد لزوم

۸) کمک به توانمند‌سازی برای راهبری اینترنت در کشورهای در حال توسعه و استفادة کامل از منابع محلی معرفتی و کارشناسی

۹) ارتقاء و اعتلای کاربرد اصول بنیادهای مورد نظر «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» در فرایندهای راهبری اینترنت

۱۰) بحث و بررسی راجع به منابع حیاتی اینترنت در میان موضوع‌های مختلف مورد مباحثه

۱۱) کمک به یافتن راه‌حل‌های مناسب برای مسائل ناشی از کاربرد یا سوء کاربرد اینترنت، به ویژه در مورد کاربران روزمرة آن

۱۲) انتشار گزارش‌ها، مذاکره‌ها و تبادل نظرهای مجمع مباحث

الف) انتخاب گروه مشورتی

دبیر کل سازمان ملل متحد، چند هفته بعد از برگزاری اجلاس عالی تونس، برای تهیة مقدمات برگزاری نخستین نشست مجمع مباحثۀ یاد شده، باهمکاری «نیتین دیزای» ، مشاور ویژة خود در زمینة «راهبری اینترنت»، در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو، دبیرخانة کوچکی دائر کرد و ترتیبی اتخاذ نمود تا یک نشست مشورتی مقدماتی در روزهای ۱۶ و ۱۷ فوریة ۲۰۰۶، برای تدارک مجمع مباحثة موردنظر، در ژنو تشکیل شود و برنامة اولین نشست این مجمع را آماده سازد.

در این میان، دبیرکل سازمان ملل متحد، برای انتخاب یک «گروه مشورتی»، دربارة «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» نیز به‌بررسی و تصمیم‌گیری پرداخت و در۱۷ مه ۲۰۰۶، اسامی ۴۷ تن از اعضای این گروه را که از میان اعضای دولت‌ها، سازمان‌های وابسته به‌جامعة مدنی و بخش خصوصی و همچنین مجامع علمی و پژوهشی دانشگاهی، از مناطق جغرافیایی مختلف جهان برگزیده شده‌اند و ریاست آن را «نیتین دیزای» مشاور ویژة او درزمینة راهبری اینترنت به‌عهده دارد، اعلام نمود.(۱)

ب) دستور کار نخستین نشست مجمع مباحثه: راهبری اینترنت برای توسعه

در نخستین نشست «گروه مشورتی» یادشده، که در روزهای ۲۲ و ۲۳ مه ۲۰۰۶ تشکیل شد، ازسوی این گروه توصیه‌هایی دربارة دستور کار و برنامه‌های مجمع مباحثة موردنظر و همچنین ساختار و طرز کارآن، صورت گرفتند.

در همین نشست، توافق شد که اولین نشست رسمی مجمع مباحثه، با عنوان «راهبری اینترنت برای توسعه»، برگزار شود وچهار موضوع زیر را دردستور کارخود قراردهد:

▪ گشودگی: آزادی بیان، جریان آزاد اطلاعات، اندیشه‌ها و معرفت‌ها

▪ امنیت: ایجاد اعتماد و اطمینان در کاربرد اینترنت ازطریق توسعة همکاری‌ها

▪ تنوع: پیشبرد چند زبانی ‌گرایی و محتوای محلی

▪ دسترسی: اتصال اینترنتی – سیاست‌ها و قیمت‌ها

در نشست مذکور، همچنین تصمیم گرفته شد که، موضوع «توانمندسازی» نیز به‌عنوان یک اولویت مرتبط با چهارزمینة فوق، طرف توجه قرارگیرد.

پ) پیام دبیر کل سازمان ملل متحد

در پیامی که دبیرکل سازمان ملل متحد، به‌مناسبت اعلام اسامی اعضای این گروه مشورتی منتشر کرد، چنین گفته شده است:

«... درمدت کوتاهی، اینترنت به‌صورت یک عامل دگرگونی حساس و مؤثر و حتی انقلابی درآمده است و شاید بتوان گفت به‌ یکی از مهم‌ترین ابزارهای پیشرفت تبدیل گردیده است. اینترنت یک ابزار عالی برای پیشبرد و دفاع آزادی و دسترسی به‌اطلاعات و معرفت‌هاست.

«اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، راه آغاز گفت‌و‌گو بین دو فرهنگ متفاوت، جامعة اینترنتی غیردولتی، باسنت‌های تصمیم‌گیری غیررسمی و از پائین‌به‌بالا و دنیای رسمی‌ترو ساختار یافته‌تر دولت‌ها و سازمان‌های بین‌الدول را گشوده است. آرزو دارم که «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» بتواند این گفت‌وگو را گسترده‌تر سازد و به‌تفاهم بیشتر دربارة چگونگی استفادة کامل تمام ملت‌های جهان از توانایی‌های بالقوة اینترنت، کمک کند...» (۲)

ت) برنامه‌های چهار روزة نخستین نشست

مطابق برنامه‌ای که درنخستین نشست گروه مشورتی منتخب دبیرکل سازمان ملل متحد، درروزهای ۲۲ و ۲۳ مه ۲۰۰۶، دربارة برگزاری «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت» برای جلسات چهارروزة این مجمع، در روزهای ۳۰ و ۳۱ اکتبر و ۱ و ۲ نوامبر ۲۰۰۶، درآتن پایتخت یونان، تهیه و تنظیم شده است، در این جلسات موضوع‌های زیر به‌بررسی و تبادل‌نظر گذاشته می‌شوند:

- در صبح نخستین روز این نشست، مراسم افتتاح مجمع مباحثه، برگزار خواهد شد و سپس یک جلسة عمومی دربعدازظهر آن روز، برای بحث و بررسی راجع‌به شیوه‌های گفت‌و‌گو درمورد سیاست‌های عمومی طرف توجه مجمع و ایجاد زمینة مناسب برای مذاکره دربارة موضوع‌های پیش‌بینی شده در برنامة کار سه روز بعد آن، تشکیل خواهد گردید.

- دومین روز نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت»، به‌بحث و بررسی راجع به گشودگی و امنیت اینترنت اختصاص خواهد داشت.

- درسومین روز نشست این مجمع، موضوع‌های مربوط به‌تنوع و دسترسی، به‌مباحثه گذاشته خواهند شد.

- چهارمین روز این نشست، بازنگری کارهای سه‌ روز گذشته را طرف توجه قرارخواهد داد و درکنار آن، چگونگی برگزاری نشست آیندة مجمع هم مورد تبادل‌نظر قرارخواهد گرفت. درآن روز، پیش از پایان کار نخستین نشست «مجمع مباحثه درمورد راهبری اینترنت»، میزگردی بامشارکت عده‌ای از جوانان کشورهای مختلف برای بحث و بررسی راجع به‌موضوع‌ها و مسائل خاص آنان درزمینة اینترنت، تشکیل خواهد گردید و چشم‌اندازهای استفادة آیندة جوانان از اینترنت، هم ازنقطه‌نظر تکنولوژیک و هم ازلحاظ سیاست‌های عمومی و مدیریت اینترنت، ترسیم خواهند شد.

در برنامه‌های جلسات چهار روزة نخستین نشست مجمع یادشده، چنان‌که قبلاٌ نیز اشاره شد، موضوع »توانمند‌سازی»، به عنوان یک موضوع دارای اولویت‌ مرتبط بازمینه‌‌های اصلی دیگر مورد بحث مجمع، طرف توجه خواهد بود.

ث) استقبال از همکاری‌ها

برای تدارک هر چه بهتر برگزاری نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، در اواخر مه ۲۰۰۶ از تمام علاقه‌مندان به مشارکت در مباحثه‌ها و تبادل نظرهای چهارروزة این مجمع خواسته شده بود، دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود دربارة موضوع‌های اصلی یا فرعی مورد بحث در این نشست را به دبیرخانة آن ارسال دارند تا دبیرخانه بتواند با استفاده از آن‌ها، گزارش‌ها و مقاله‌های مناسبی تهیه و تدوین کند و آن‌ها را به عنوان اسناد رسمی نشست و از طریق ترجمه به زبان‌های رسمی سازمان‌ ملل متحد، در اختیار شرکت‌کنندگان بگذارد.

به این منظور، تاریخ ۱۵ ژوئیة ۲۰۰۶، آخرین زمان تحویل نوشتار‌های حاوی دیدگاه‌های پیشنهادی علاقه‌مندان، به دبیرخانة مجمع، از طریق اینترنت تعیین شده بود.

ج) تهیه و تدوین گزارش‌ها

در پایان نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، قرار است گزارش‌های جلسات مختلف نشست و همچنین گزارش نهایی تمام جلسات چهارروزة آن، تهیه و تدوین شوند و منتشر گردند. در این گزارش‌ها، متن‌های مورد مباحثه و تبادل نظر و مورد تأئید و تصویب، از قبیل تصمیم‌نامه‌ها و قطعنامه‌ها، وجود نخواهند داشت. اما در پایان جلسات نشست، رئیس مجمع، گزارشی از چگونگی تشکیل جلسات مذکور و موضوع‌های مورد مباحثه، ارائه خواهد کرد.

گزارش نهایی نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، به دبیر کل سازمان ملل متحد ارائه خواهد گردید و متن آن از طریق اینترنت در اختیار همگان گذاشته خواهد شد.

پیش‌بینی می‌شود که در جریان مباحثات نشست آتن، «ائتلاف‌های پویا و پرتحرکی»، مرکب از افراد یا نهادهای مختلف، برای همکاری مشترک آن‌ها در مورد پی‌گیری یک ابتکار جدید دربارة راهبری اینترنت، نیز پدید آیند.(۳)

چ) چگونگی تشکیل جلسات

شکل‌ها و شیوه‌های تشکیل جلسات مجمع مباحثه، با توجه به انواع مباحثه‌ها و افراد شرکت کننده در آن‌ها، قابل انعطاف خواهند بود و قاعدتاً جلسات اختصاص یافته برای ارائة سخنرانی‌های افتتاحیه و سخنرانی‌های کلیدی و میزگردهای مباحثه‌ای، دارای مدیر هماهنگ کننده و تفاهم دهنده را دربرخواهند گرفت. همچنین تمام جلسات، تا حد امکان، جنبة تعاملی خواهند داشت و با سوال و جواب همراه خواهند بود.

جلسه‌های عمومی «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، در سالن‌های بزرگ و به مدت سه ساعت، برگزار خواهند شد ودر این زمینه، وقت‌های لازم برای ترجمة سخنرانی‌ها و تبادل نظرها به زبان‌های رسمی سازمان ملل متحد، ملحوظ خواهند گردید.

محتوای مباحث مورد تبادل نظر درجلسات مجمع، با توجه به موضوع‌های اصلی‌ آن‌ها، متفاوت خواهند بود. اما سخنرانان، سعی خواهند کرد تا دربارة اهمیت موضوع و گسترة آن، اطلاعات لازم را در اختیار مخاطبان بگذارند و توضیحات مورد لزوم راجع به آن را ارائه کنند. در زمینة هر موضوع سخنرانی و بحث و تبادل نظر، کوشش خواهد شد، جنبه‌های چندگانة توسعه‌ای، توانمندسازی و آزادی بیان آن، به طور مرتبط با یکدیگر، طرف توجه واقع شوند.

در روزهای دوم، سوم و چهارم نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، پیش از شروع برنامه‌های آن روز، مدت یک ساعت به بررسی و ارزیابی مباحثه‌های جلسات روز پیش اختصاص خواهد یافت. در این بازنگری یک ساعته، که در یکی از سالن‌های بزرگ هتل محل برگزاری نشست صورت خواهد گرفت، از تمام امکانات گرافیک و ابزارهای نمایش نیز بهره‌برداری خواهد گردید.

ح) میزگردهای تخصصی

در برنامة چهار روزة نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت»، برنامه‌های خاصی هم برای برگزاری میزگردها پیش‌بینی شده‌اند. این میزگردها ممکن است دربارة موضوع‌های دستور کار این نشست و یا موضوع‌های دیگر مربوط به راهبری اینترنت باشند.

میزگردهای راجع به موضوع‌های اصلی دستور کار مجمع، نباید در ساعاتی که جلسات رسمی مهم مربوط به آن‌ها برگزار می‌شوند، تشکیل گردند. تمام میزگردها باید با مباحثه‌های گشوده و آزاد برگزار شوند.

برای ارائة گزارش‌های ویژة مربوط به کشورها یا نهادهای مختلف، در برخی از جلسات عمومی نشست، در هر مورد ۵ دقیقه وقت در نظر گرفته شده است و در صورتی که نماینده یا نمایندگان کشور یا سازمانی، فرصت عرضة مستقیم گزارش خود را به دست نیاورند، گزارش اینترنتی یا ویدئوئی آن‌ها، در اختیار علاقه‌مندان گذاشته خواهد شد.

برای نمایش فعالیت‌های کشورها و نهادها و معرفی طرح‌های پژوهشی محققان، در سالن‌های هتل پلازای آتن، که برای برگزاری نخستین نشست «مجمع مباحثه در مورد راهبری اینترنت» پیش‌بینی گردیده است، محل‌های لازم در نظر گرفته شده‌اند. (۴)

● تأسیس گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی» ، که مقدمات ایجاد آن به کوشش «کوفی‌انان» دبیر کل سازمان ملل متحد، در ماه‌های اخیر فراهم شده بودند و مقررات مربوط به تشکیل آن، در ۷ آوریل ۲۰۰۶، در نخستین اجلاسیة رسمی آن به تصویب رسیده‌بودند، در روز ۱۴ ژوئیة ۲۰۰۶ (۲۳ تیر ۱۳۸۵)، طی مراسمی با حضور نمایندگان عالی ۲۲ نهاد تخصصی وابسته به سازمان مذکور و به ریاست «یوشیو او‌تسومی»، دبیر کل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، در مقر این اتحادیه در ژنو آغاز به کار کرد.

دبیر کل سازمان ملل متحد، براساس توصیة مندرج در «دستور کار تونس برای جامعة اطلاعاتی‌» (مصوب دومین مرحلة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی» : تونس، ۱۶ تا ۱۸ نوامبر ۲۰۰۵) مأموریت یافته بود، تا از طریق مشاوره با «هیأت اجرایی عالی هماهنگی نهادهای ملل متحد» و با همکاری این هیأت، «گروه ملل متحد در مورد جامعة‌اطلاعاتی» را در جهت تسهیل پی‌گیری‌ و اجرای تصمیمات ومصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، تشکیل دهد و در این زمینه، به ویژه از تجربه‌ها و فعالیت‌های «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد» (یونسکو) و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، در این زمینه استفاده کند(۵)

الف) هدف‌های گروه

هدف‌های مهمی که برای این گروه جدید در نظر گرفته شده‌اند، به این قرارند:

۱) مهم‌ترین هدف «گروه ملل متحد در مورد جامعة‌اطلاعاتی» ، هماهنگ‌سازی فعالیت‌ها و سیاست‌های نظام ملل متحد در زمینة اجرای «برنامة عمل» مصوب اجلاس عالی ژنو و «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، مصوب اجلاس عالی تونس ‌است.

۲) گروه مذکور، به منظور تحقق هدف یاد شده، موظف است در اجرای مصوبات مندرج در این دو سند، از طریق وارد کردن و اولویت‌دادن برنامه‌های مورد نظر آن‌ها در رأس فعالیت‌ها و اقدام‌های نهادهای عضو این گروه، کمک کند و به این گونه، مکانیسم‌های اجرایی برنامه‌های ملی ومنطقه‌ای و بین‌المللی مربوط به جامعة‌اطلاعاتی را بر مبنای بندهای ۱۰۰ و ۱۰۱ و همچنین بندهای ۱۰۸ تا ۱۱۰ «دستورکار تونس برای جامعة اطلاعاتی»، کاملاً هماهنگ سازد، با توجه به ضرورت این هماهنگی، شرایطی ایجاد کند که فعالیت‌ها و اقدام‌های نهادهای تخصصی عضو نظام ملل متحد در زمینة پیشبرد هدف‌های مربوط به جامعة اطلاعاتی ، جنبه‌های تکراری و همپوشی نداشته باشند و این نهادها حداکثر کوشش را برای همکاری مشترک در زمینه‌های پیگیری و اجرای تصمیمات و مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، به عمل آورند.

گروه جدید ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی،‌همچنین باید سعی کند تا آگاهی‌های عمومی راجع‌به اقدام‌های نظام ملل متحد برای اجرای هدف‌ها و توصیه‌های مندرج در بندهای«برنامة عمل» و «دستور کار» را افزایش و گسترش دهد.‌(۶)

ب) وظایف گروه

برای «گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، وظایف خاصی به ترتیب زیر پیش‌بینی شده‌اند:

۱) راهبری فعالیت‌ها و پیشرفت‌های مربوط به پی‌گیری و اجرای تصمیمات و مصوبات دو اجلاس عالی ژنو و تونس، براساس اطلاعات و گزارش‌های نهادهای عضو هیأت اجرایی هماهنگی این نهادها.

۲) همکاری با «برنامة ملل متحد برای توسعه»، به منظور حصول اطمینان نسبت به همبستگی هرچه بیشتر اجرای برنامه‌های عملی مورد نظر اجلاس‌های عالی دوگانة ژنو و تونس، با برنامه‌ریزی‌ها و پی‌گیری‌های طرف توجه در «چارچوب مساعدت به کمک‌های ملل متحد» .

۳) تسهیل مبادلة اطلاعات، اقدامات و تجربیات میان سازمانی نهادهای تخصصی ملل متحد و از جمله، تجربه‌ها و سرمشق‌های آن‌ها راجع‌به تحقق هدف‌های مصوب مراحل دوگانة «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، از طریق ایجاد توازن و هماهنگی بین کوشش‌های اجرایی.

۴) همکاری نزدیک با «برنامة مشارکتی سنجش تکنولوژ‌ی‌های اطلاعات و ارتباطات برای توسعه» ، در جهت گرایش دادن رویکرد نظام ملل متحد، به توسعة شاخص‌های مناسب در این زمینه.

۵) پیشبرد ارتباط مؤثر وهمکاری مناسب، بین نظام ملل متحد، سازمان‌های بین‌الدول خارج از این نظام، سازمان‌های وابسته به جامعة مدنی و بخش خصوصی، از جمله در زمینة فعالیت‌های گروه‌های چند جانبه‌‌ای و شبکه‌ای.

۶) تعیین اقدام‌های کلیدی و اتخاذ توصیه‌های ضروری، در مورد سیاست‌های عمومی و پیشنهاد ارائة گزارش‌های مؤثر راجع به اجرای تصمیمات و مصوبات «اجلاس جهانی سران دربارة جامعة اطلاعاتی»، به منظور ارزیابی از سوی نظام ملل متحد.

۷) برقراری مکانیسم‌های لازم برای ارائة گزارش‌های منظم در زمینة فعالیت‌های گروه، به دست‌اندرکاران «اجلاس جهانی سران دربارة جامعه‌ اطلاعاتی» (دولت‌ها، جامعة مدنی وبخش‌ خصوصی)، به ویژه در مورد تدارک گزارش‌های طرف توجه در مصوبات اجلاس‌های عالی ژنو و تونس، به منظور عرضه به شورای اقتصادی و اجتماعی و مجمع عمومی ملل متحد.

۸) انتشار اطلاعات راجع به وضع پیگیری و اجرای تصمیمات و مصوبات «اجلاس جهانی سران دربارة جهانی اطلاعاتی»، در داخل نظام ملل متحد و برای استفادة مخاطبان عمومی (۷)

پ) شیوه‌های عمل گروه

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، دارای رئیس و سه معاون رئیس است. رئیس گروه و دو تن از معاونان وی، هر سال به طور متناوب و به صورت چرخشی، از میان همکاران «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور»، «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه»، برگزیده می‌شوند و معاون سوم رئیس گروه هم به طور سالانه و به صورت چرخشی، از میان همکاران سایر نهادهای عضو آن، انتخاب می‌گردند. خدمات دبیرخانه‌ای و پشتیبانی تدارکاتی گروه مذکور، نیز از سوی نهادهای شرکت کننده در مدیریت آن، تأمین می‌شوند.

در سال اول فعالیت گروه، ریاست آن با دبیر کل «اتحادیة بین‌المللی ارتباطات دور» و معاونت آن با نمایندگان «یونسکو» و «برنامة ملل متحد برای توسعه» و «سازمان جهانی بهداشت»، خواهد بود.

«گروه ملل متحد در مورد جامعة اطلاعاتی»، برای فعالیت‌ها و اقدام‌های خود یک برنامة کار تعیین می‌کند که هر دوسال یک بار، مورد تجدید نظر قرار می‌گیرد.

این گروه، حداکثر استفاده را از شیوه‌های کار گروهی الکترونی، به عمل خواهد آورد و در هر سال بیش از یک نشست حضوری برگزار نخواهد کرد.

گروه یادشده، به صورت مناسب با کمیسیون‌های منطقه‌ای ملل متحد ونهادهای مبتنی بر توافق‌های «برتون وود» (بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول)، همکاری خواهد کرد.

مقررات مربوط به تشکیل و فعالیت گروه، به طور مقتضی و در زمان ضروری، مورد تجدید نظر و اصلاح قرار خواهند گرفت و روزآمد خواهند شد (۸)

در نخستین نشست این گروه، در ۱۴ ژوئیة ۲۰۰۶ در ژنو، ضمن بررسی هدف‌ها و وظایف آن، علاوه بر نکاتی که در مقررات مربوط به تشکیل و فعالیت گروه مذکور پیش‌بینی گردیده‌اند، ضرورت توجه خاص به کاربرد تکنولوژی‌های اطلاعات وارتباطات در اجرای «هدف‌های توسعة هزاره» نیز مورد تأکید واقع شدند.

در این نشست، اعضای گروه تصمیم گرفتند، کوشش‌های جمعی خود را در هر سال بر یک یا دو موضوع مربتط با هم در چند کشور مورد انتخاب، متمرکز کنند. به همین لحاظ، مقرر شد که دورة یک سال آیندة گروه، بر توسعة دسترسی به ارتباطات، از طریق مراکز چندرسانه‌ای جماعتی، فروشگاه‌های خرید الکترونی و همچنین اقدامات مربوط به گسترش بهداشت الکترونی و گردشگری الکترونی، معطوف گردد و در این جهت، به کمک «برنامة ملل متحد برای توسعه»، چگونگی آمادگی یک یا دو کشور در مورد استفاده از استراتژی‌ها و سیاست‌های الکترونی، برای تدارک امکانات برخورداری از مزایای جامعة اطلاعاتی در کشورهای در حال توسعه، بررسی شود.‌(۹)

۱.Secretary General establishes advisory Group to Assist him in Convening Internet Governance forum. ۱۷ May ۲۰۰۶. New York: United Nations Secretary General,SG/A/۱۰۰۶,PI/۱۷۱۷

۲. Message from the United Nations Secretary- General about the Advisory Group on the Information Society

www.intgovforum.org/sg-letter-en.html

۳. The Internet Governance Forum(IGF)

www.intgovforum.org

- Programme Outline

www.intgovforum.org/Athens-Outline.htm

۴. Ibid

۵. United Nations Group on the Information Society(UNGIS), Terms of Reference as endorsed by the Chief Executives Board for Coordination during its First Regular Session of ۲۰۰۶, on ۷ April in Madrid

UNGIS/۱/Doc-۳, www.ungis.org

۶. Ibid

۷. Ibid

۸. Ibid

۹. Ibid

۱۰. International Steps taken to Build Global Information Society: United Nations Agencies to coordinate Implementation of WSIS Plan of Action.

www.itu.int/newsroom/press, ۴/۸/۲۰۰۶

۱۱. WSIS Implementation by Action Line: Action Line Facilitation Meetings.

www.itu.int/wsis/implementation/meetings.html

۱۲. Summary Report: Consultation of WSIS Action Lines Facilitators- Moderators. Geneva, ۲۴ February ۲۰۰۶

www.itu.int/wsis/implementation/meetings.html

۱۳. Summary Report: Consultation on Facilitation of WSIS Action Line C۲ On Information and Communication Infrastructure.

Doha (Qatar), ۹ March ۲۰۰۶

www.itu.int/wsis/implementation/meeting.html

۱۴. Summary Report; Consultation on Facilitation of WSIS Action Line C۸ on Cultural Diversity and Identity, Linguistic Diversity and Local Content, Geneva, ۱۲ May ۲۰۰۶

www.itu.int/wsis/implementation/meeting.html

---