از خشم استفاده مثبت کنید

اولین گام به منظور اداره و کنترل خشم این است که باور کنید, می توانید این کار را انجام دهید

اولین گام به منظور اداره و کنترل خشم این است که باور کنید، می‌توانید این کار را انجام دهید. با اینکه همه ما خشم را در زندگی روزمره خود تجربه می‌کنیم، ولی سعی می‌کنیم آن را با شیوه‌ای سازنده ابراز کنیم. برخی افراد تا زمانی که فشار ناکامی و خشم درونی، زندگی روزانه آنان را طاقت‌فرسا نکرده است، خشم را در خود نگه می‌دارند. برخی دیگر اما در عصبی شدن، فریاد کشیدن، زدن و پرتاب کردن و گاهی بدتر از این اعمال، متخصص و خبره هستند.

● کنترل یا حذف پرخاشگری؟

خشم مخرب از لحاظ فردی و اجتماعی به ما آسیب می‌زند. اداره و کنترل خشم لزوما به معنی ابراز کمتر خشم نیست، بلکه به معنی فراگیری شیوه‌ای از ابراز خشم است که برای ما و کسانی که پیرامون ما هستند، مفید باشد. هرچند ممکن است تصور ابراز خشم به شیوه‌ای سازنده، غریب به نظر برسد، ولی باید گفت که چنین امری ممکن است. برای مثال، برخی افراد وقتی درباره خشم خود می‌نویسند، یا آن را نقاشی می‌کنند، با دوستان یا اعضای خانواده صحبت می‌کنند، قدم می‌زنند، ورزش می‌کنند یا آمیزه‌ای از این رفتارها و سایر فعالیت‌ها را انجام می‌دهند، به آرامش دست می‌یابند.

● تشخیص خشم

همیشه ابتدا نشانه‌های اولیه و هشدار‌دهنده خشم بروز می‌کند. بیشتر ما انسان‌ها از نشانه‌ها و سرنخ‌های موقعیتی و بدنی که بر پاسخ‌های خشم ما مقدم هستند، ناآگاه هستیم. آگاهی از این نشانه‌ها گامی بسیار اساسی در اداره خشم است، زیرا این آگاهی خواهد توانست قبل از آنکه کنترل خشم دشوار شود، وقت زیادی را برای مداخله در اختیار ما قرار دهد. برای کنترل اولیه، توجه زیادی به حالات زیر داشته باشید:

- موقعیت‌هایی (افراد و مکان‌هایی) که شما را خشمگین می‌کنند.

- تغییرات بدنی که قبل و در حین خشم شما رخ می‌دهند: برای مثال، افزایش ضربان قلب، احساس فشار در سر، احساس داغ شدن، مشت شدن دست‌ها، احساس گرفتگی و سفتی عضله در ناحیه شکم، سینه و غیره.

- نشانه‌های شناختی یعنی افکاری که شما درباره گذشته، حال و آینده دارید و قبل از احساسات خشم و ناکامی پیدا می‌شود. داشتن فهرستی از این نشانه‌ها در مدیریت خشم بسیار مفید است. یک نفر ممکن است قبل از خشمگین شدن فکر کند که دیگران به او و حرف‌هایش توجهی نمی‌کنند. یا دیگران قصد توهین یا بی‌توجهی عمدی به او را دارند.

همین شناسایی علایم هشدار دهنده، موجب کاهش شدت، مدت یا فراوانی خشم شما می‌شود.

● مهار خشم با وقفه‌اندازی

حال که شما نشانه‌ها و سرنخ‌های خشم خود را شناخته‌اید هرگاه متوجه این علایم شدید، مکثی کنید و نفس عمیقی بکشید. یک وقفه چند ثانیه‌ای و نفس عمیق می‌تواند اثر پایداری بر شما بگذارد. خشمی که احساس می‌کنید، آنچه که به خود می‌گویید و آنچه در اثر این خشم انجام خواهید داد، تحت تاثیر این وقفه شما قرار خواهد گرفت. شیوه اندیشه ما با شیوه احساس ما مرتبط است. برخی اندیشه‌ها ما را مستعد خشم و ناکامی می‌کنند. شیوه‌های رایجی که مردم قبل از بروز خشم آن را به‌کار می‌گیرند، عبارتند از: توقف کردن روی مساله مشکل آفرین، تمرکز روی جنبه‌های منفی، ناچیز شمردن وجوه مثبت، داشتن نگرش انعطاف‌ناپذیر و تفکر دو قطبی (سیاه سیاه یا سفید سفید). شیوه‌های درمانی که می‌توانند به ما کمک کنند، عبارتند از: از چشم دیگران به موقعیت و مشکل نگریستن، تامل در باب آنچه مایلید انجام دهید، تامل درباره پیامدهای احتمالی اعمال خود، قبول این نکته که همه خطاپذیرند و جست‌وجوی شیوه‌هایی که به کمک آنها می‌توان یک موقعیت مشکل‌زا را به نحو مثبت کنترل و اداره کرد. هرگاه متوجه شدید که توانسته‌اید با یک موقعیت‌برانگیزنده خشم به خوبی مقابله کنید، یا خشم خود را به شیوه مناسب ابراز دارید، از خود بپرسید چگونه آن را انجام دادم؟ هر فردی نوعی توان و استعداد برای کنترل خشم دارد. توان شما چگونه است؟ روی این مساله بسیار تمرکز و تمرین کنید و آن را تقویت کنید. عفو هدیه‌ای است که شما می‌توانید به خود بدهید. گاهی اوقات عفو کسانی که موجب درد و رنج ما شده‌اند، غیرقابل تصور است. هراس ما ممکن است این باشد که گذشت موجب می‌شود رفتار شخص موجه شمرده شود. چرا من کسی را عفو کنم که موجب خشم یا رنج شدیدی در من شده است؟ پاسخ این است که ما دیگران را به خاطر خودمان می‌بخشیم. وقتی ما کسی را می‌بخشیم، به کنترل او روی چگونگی احساس خود پایان می‌دهیم. ما به خودمان شانس یک زندگی تازه را می‌دهیم، زندگی‌ای که در آن تنفرهای کهنه و مزمن جایی ندارند. بنابراین، عفو هدیه به دیگران نیست، بلکه هدیه به خودمان است.

وقت و نیرویی که تنفر از شما می‌گیرد، می‌تواند به مردم و فعالیت‌هایی اختصاص یابد که برای شما شادی و رضایت و برای آنها خدمت و محبت به دنبال دارد. انتخاب بخشش برای کنترل خشم به تدریج حاصل می‌شود. شما نباید مادامی که احساس آمادگی در این زمینه نکرده‌اید، آن را انتخاب کنید اگر موارد کوچک را عفو کنید، به تدریج یاد خواهید گرفت که چگونه خطاهای بزرگ دیگران را عفو کنید. .

● انتخاب‌های سالم برای پیشگیری از خشم

خشم، فرصت‌طلب است و در بدنی که خسته، فرسوده و بیمار است به آسانی جان می‌گیرد. در نتیجه به منظور اداره و کنترل خشم به عبادت و معنویت، خواب منظم، غذای خوب، لذت و اوقات فراغت و تفریح نیاز دارید.

محسن عزیزی