کشتارهای کوکاکولا

آیا ایالاتِ متحده با اجرای «طرح کلمبیا» تأمین کنندة مالیِ عملیات حمام خون علیه فعالانِ اتحادیه های کلمبیا است؟

«ادگار پائز»(۱)وهمکاران کارگرش در کارخانة بطری پرکنیِ کوکاکولا در شهر کارپا(۲) در کشور کلمبیا، پس از آن که رهبر اتحادیه شان در سال ۱۹۹۶ مقابل دروازة ورودی کارخانه با شلیک گلوله به قتل رسید، به مدتِ بیش از ۴ سال تلاش کردند دولت را وا دارند تا علیه مسئولانِ این جنایت اقدام کند. در عوض، برخی از این کارگران خود را پشتِ میله های زندان یافتند، در حالی که قاتلان آزاد شدند.

کارگران که متقاعد شده بودند مقاماتِ دولت کلمبیا نمی توانند و یا نمی خواهند مرتکبانِ جنایت را تسلیمِ عدالت کنند، بر آن شدند تا، برای کمک گرفتن، به خارج سفر کنند. به این ترتیب، اتحادیة «سینال ترینالِ»(۳) کلمبیا،همراه با «کارگران متحدة صنایع فولادِ آمریکا»(۴)و «صندوق بین المللیِ حقوق کارگران» (ILRF)(۵)،در ژوئیه سال ۲۰۰۱، علیه شرکت کوکاکولا، «شرکت نوشابه های غیر الکلیِ پان آمریکن»(۶) (بزرگترین شرکتِ بطری پرکنیِ نوشابه های غیر الکلی در آمریکای لاتین) و «ببیداس ای آلیمنتوس»(۷) (متعلق به «ریچارد کربی»(۸) از شهر «کی بیسکین»(۹) درایالات متحده) که کارخانة بطری پرکنیِ کوکاکولا در شهر کارپای کلمبیارااداره می کند، شکوائیه ای به دادگاه های ایالت فلوریدا در ایالات متحده تسلیم کردند.این پرونده سه شرکتِ نامبرده را به مشارکت در قتلِ «ایسیدرو سگوندو گیل»(۱۰)، رهبر اتحادیه، متهم می کند.

جنبش کارگریِ کلمبیا، برای متوقف ساختن موجِ قتل های فعالانِ اتحادیه ها که بیش از یک دهه به درازا کشیده است، شکوائیة فوق را کانونِ استراتژیِ جدیدِ خود قرار داده است. اتحادیه ها به این باور رسیده اند که همکاری های بین المللیِ جنبش کارگری تنها ساز و کار باقی مانده برای آنان جهت رویارویی با قدرتِ ابرشرکت ها است که، از دیدِ آنان، محرکانِ سرکوبِ اتحادیه ها و ذینفع در نتایج حاصله هستند.

در این راه، اتحادیه های کارگریِ مستقر در ایالات متحده، به نحو روز افزونی، خود را مایل به همکاری نشان داده اند. در تاریخ ۱۹ نوامبر سال ۲۰۰۱، «جیمز هوفا»(۱۱) رئیس اتحادیة «تیمسترز»(۱۲) در مقابل «موزة جهانِ کوکاکولا»(۱۳) در آتلانتای ایالات متحده به «ادگار پائزِ» کلمبیایی پیوست و اعلام کرد: «اتحادیة ما، به عنوانِ نمایندة اکثرِ کارگرانِ کوکاکولا در سطح جهان، خواهانِ آن است که کوکاکولا خشونت علیه کارگران رامتوقف کند»

میزان خشونت علیه فعالانِ اتحادیه های کارگریِ کلمبیا تکان دهنده است: در سال ۲۰۰۰، قتل ها جانِ ۱۵۳ نفر از رهبرانِ اتحادیه های صنفیِ کلمبیا را گرفت. تعدادِ قتل های سال ۲۰۰۱، تا پایانِ ماه نوامبرِ آن سال، به ۱۴۳ نفر رسیده بود. به گفتة هکتور فاخاردو(۱۴)، دبیر کلِ «کنفدراسیونِ متحدة کارگران» CUT) (۱۵)، بزرگترین فدراسیونِ اتحادیه های صنفیِ کلمبیا)، از سال ۱۹۸۶ به این سو، ۳.۸۰۰ نفر از فعالانِ اتحادیه های صنفیِ کلمبیا به قتل رسیده اند. بنا به گزارشِ جدیدِ «کارگرانِ متحدِ صنایعِ فولاد»، در سال ۲۰۰۰،از هر ۵ نفر فعالان اتحادیه های صنفی که در جهان کشته شده اند، ۳ نفرشان کلمبیایی بوده اند.

در بهار سال ۲۰۰۱، «والموره لوکارنو رودیگز»(۱۶) و «ویکتور هوگو اورکاسیتا»(۱۷)، دو تن از رهبرانِ اتحادیة کارگرانِ معدنِ زغال سنگِ «دروموند»(۱۸)، (متعلق به آمریکایی ها) در حادثه ای که سرانجام، محکومیتِ جهانی را در پی داشت، کشته شدند. با وجود این، توجهِ رسانه ها مانعِ از آن نشد که، دوباره در ماه اکتبر همان سال، یکی دیگر از رهبران اتحادیه، «گوستاوو سولر مورا»(۱۹)، در همان منطقه به قتل برسد.

اعضای اتحادیه ها و فعالینِ حقوق بشر نیروهای شبه نظامیِ کلمبیا را مسئول تقریباً تمامیِ قتل های اعضای اتحادیه های صنفی می دانند- هر چند که نیروهای مزبور مستقلاً دست به این جنایات نمی زنند. «رابین کرک»(۲۰) که، از سوی گروه «دیده بانِ حقوق بشر»، خلاف های صورت گرفته در کلمبیا را زیر نظر دارد، می گوید: بین «نیروهای متحدِ دفاع شخصیِ کلمبیا»(۲۱) (جمعیتِ اصلیِ شبه نظامیِ کشور) و نظامیانِ کلمبیا حلقه های ارتباطیِ محکمی وجود دارد. وی می گوید «دستگاه های نظامی و جاسوسیِ کلمبیا از دهة ۱۹۵۰ تا مغز استخوان ضدکمونیست بوده اند و به اعضای اتحادیه های صنفی به دید خرابکار می نگرند- به مثابه تهدیدی حقیقی و بالقوه». «روبرتو مولینو»(۲۲) از اعضای «کمیسیون حقوقدانانِ کلمبیا»(۲۳) می گوید: «در مورد نیروهایِ شبه نظامی،نمی توان همکاریِ نیروهای دولتی را دست کم گرفت». و بنا به گفتة «ساموئل مورالس»(۲۴) از اعضای «کنفدراسیون متحدة کارگران کلمبیا»، «به اعتقادِ نظامیان و نیروهای شبه نظامی، تلاش برای ارائة هر راه چاره ای جهت تغییرات اجتماعی جرم محسوب می شود».

شبه نظامیانِ «نیروهای متحدِ دفاع شخصی»، علاوه بر حمایتِ نظامیان، در خفا، از پشتیبانیِ نخبگانِ تجاری و اقتصادیِ کلمبیا نیز برخوردارند. به گفتة «رابین کرک»، «پای صاحبانِ قدرتمندِ منافعِ اقتصادی در میان است که شبه نظامیان را مورد حمایت و رهبران اتحادیه ها را بی وقفه مورد حمله قرار می دهند». «ساموئل مورالس» نیز، در موافقت، می گوید: «شبه نظامیان جناحِ مسلحِ همان نیروهای نظامی و نهادهای دولتی هستند که، طی تاریخ، علیه ما موضع گرفته اند. در کلمبیا، آنها «رکن ششمِ ارتش» نام گرفته اند».

طبق شکوائیة تسلیم شده در دادگاه های فلوریدا، شرح ماجرا چنین است: در ساعت ۸:۳۰ صبح روز پنجم دسامبر سال۱۹۹۶، سر و کلة یک جوخة شبه نظامیِ دست راستی از واحدهای «نیروهای متحدِ دفاع شخصیِ کلمبیا» درکنار دروازة کارخانة بطری پرکنیِ کوکاکولا در شهر کارپا پیدا شد. «گیل»، یکی از اعضای هیأتِ اجراییِ اتحادیه، نزدآنان رفت تا ببیند چه می خواهند. شبه نظامیان به روی وی آتش گشودندواو،در حالی که به طرزی مرگبار زخمی شده بود، بر زمین افتاد. یک ساعت پس از کشتنِ «ایسیدرو سگوندوگیل»، نیروهای شبه نظامی یکی از رهبرانِ اتحادیه رااز خانه اش ربودند؛ اما وی موفق به فرار شد و به شهر بوگوتا(۲۵) گریخت. در ساعت ۸ شب، شبه نظامیان به دفاتر اتحادیه ریختند، وسایل را نابود کردند، و ساختمان را به کلی در آتش سوزاندند و تمام اسناد و مدارک اتحادیه را از بین بردند.

روز بعد، این گروهِ تا دندان مسلح وارد کارخانة بطری پرکنی شدند، کارگارن را فرا خواندند و تا ساعت -/۴ بعدازظهر به آنان مهلت دادند تا از اتحادیه استعفا دهند. ادگار پائز که در ماه نوامبر به ایالات متحده رفت تا از اعضای اتحادیه های آنجا برای حمایت از شکوائیه اش درخواست پشتیبانی کند، چنین به خاطر می آورد: «شبه نظامیان گفتند اگر استعفا نکنید، دچار همان سرنوشتی خواهید شد که بر سر «گیل» آمد- یعنی کشته خواهید شد». جای تعجب نیست که اعضای اتحادیه، دسته جمعی، استعفا دادند. تعدادی از کارگران نیز از ترس این که کافی است پیدایشان شود تا کشته شوند، بی درنگ، کارشان را رها کردند.

در این میان، شرکت ها مسئولیتِ دست داشتن در خشونت و اجبار را رد کرده اند. «رافائل فرناندز»(۲۶)، سخنگوی کوکاکولا تأکید دارد که شرکت کوکاکولا دارای یک قالبِ رفتاری است که خواستار احترام به حقوق بشر است! «پابلو لارگاچا»(۲۷)، سخنگوی کوکاکولا در کلمبیا نیز اصرار می ورزد که «در کلمبیا، کارخانه های بطری پرکنی کاملاً از شرکت کوکاکولا مستقل هستند. شرکت بطری پرکنیِ «ببیداس ای آلیمنتوس» می گوید که در پیشگیری از اقداماتِ شبه نظامیان، کاری از دستشان بر نمی آمد چون آنان مسلح بودند. «ریچارد کربیِ» آمریکایی، مالک کارخانه، به خبرنگاری می گوید: «ما از آنها استفاده نمی کنیم. آنها ازما استفاده می کنند هیچکس به شبه نظامیان نمی گوید چکار کنند»!

اما، طبق شکوائیه، «آریوستو میلان موسکوئرا»(۲۸) مدعی بوده است که «وی به شبه نظامیان دستور داده بود که کارِ متلاشی کردنِ اتحادیه را انجام دهند». کارگران این حرفِ او را باور دارند زیرا که وی سابقة همسویی با شبه نظامیان را دارا بود.

«ادگار پائز» می گوید که نه فقط مدیرانِ کارخانه مسئولیت آنچه را که اتفاق افتاد برعهده داشتند، بلکه کارخانة کوکاکولا به وضوح از آنچه روی داد، نفع برده است. او می گوید «در زمان مرگ گیل، ما در حال مذاکره با شرکت ببیداس بودیم، و داشتیم پیشنهادهایی را به آنها ارائه می کردیم. بعد از به قتل رسیدنِ «گیل»، شرکت دیگر هرگز با اتحادیه مذاکره نکرد. بیست و هفت کارگر، از دوازده قسمتِ مختلف، کارخانه و منطقه را ترک گفتند. همة کارگران مجبور بودند، برای حفظ جانشان، از اتحادیه استعفا دهند. به این ترتیب، اتحادیه کاملاً از هم فرو پاشید. به مدتِ دو ماه، شبه نظامیان درست بیرونِ دروازه های کارخانه چادر زده و آنجا را ترک نمی گفتند. کوکاکولا هیچگاه، از این بابت، به مقامات دولتی شکایتی تسلیم نکرد». به جایِ کارگرانِ ماهری که بین ۳۸۰ تا۴۰۰ دلار در ماه حقوق می گرفتند و کارخانه را ترک گفتند، شرکت کارگران جدیدی را با حداقل حقوقِ ۱۳۰ دلار در ماه استخدام کرد.

در تحقیقاتِ بعدی توسط وزارت دادگستریِ کلمبیا، مدیرِ مسئول کارخانه و مدیر تولید، به همراه یکی از رهبرانِ شبه نظامیان دستگیر شدند- هر چند که هر سه نفر، بعداً بدون طرحِ هیچگونه اتهامی علیه آنان، آزاد شدند.

قتل های مزبور نه اولین قتل هایی بود که در کارخانه های کوکاکولا رهبرانِ اتحادیه را هدف قرار می داد، و نه آخرین قتل هایی از این دست. در سال ۱۹۹۴ نیز، دو نفر از فعالینِ اتحادیه، به نام های «خوزه داوید»(۲۹) و«لوئیس گرانادو»(۳۰) در «کارپا» به قتل رسیدند. آن بار نیز، شبه نظامیان خواهان استعفای کارگران از اتحادیه شده بودند. در سال ۱۹۸۹ نیز، «خوزه آولینو چیکانو»(۳۱)، یکی از فعالینِ اتحادیه در کارخانة کوکاکولا در شهر «پاستو»(۳۲) کشته شد. در سال ۲۰۰۱ نیز، باز در جریان مذاکرات بین کارخانه و اتحادیه، «اسکار داریو سوتوپولو»(۳۳)، یکی از رهبران اتحادیه در کارخانة کوکاکولا در شهر «بوکارامانگا»(۳۴) به قتل رسید و آنگاه که اتحادیه این جنایات را محکوم کرد، رئیسِ امور امنیتیِ کارخانه رهبرانِ اتحادیه را متهم به تروریسم و شورش نمود. در پیِ آن، پنج نفر دستگیر و به مدتِ شش ماه حبس شدند.

جنگ شبه نظامیان علیه فعالینِ اتحادیه ها درست در زمانی دارد بالا می گیرد که کمک های ایالات متحده به نیروهای رسمیِ مسلحِ کلمبیا سریعاً افزایش یافته است. تحت «طرحِ کلمبیا» (تلاش های ایالات متحده برای کاهشِ جریانِ مواد مخدر از کلمبیا)، ایالات متحده مبلغ یک میلیارد و سیصد میلیون دلار به کلمبیا سرازیر کرده است که تقریباً به طور کامل منحصر به کمک های نظامی است. کلمبیا سومین دریافت کنندة بزرگ کمک های نظامی ایالات متحده در جهان است و چندین عضو کنگرة ایالات متحده در تلاشند توجه دیگر اعضای کنگره را به این احتمال جلب کنند که بخشی از کمک های آن کشور ممکن است صرفِ تأمین مالیِ حمام خونی شود که علیه اتحادیه ها به راه انداخته اند. در اوایل ژوئیه سال ۲۰۰۱، «جان تیرنی»(۳۵) نمایندة دموکرات از ایالت ماساچوست به همکاران خود در کنگره چنین هشدار داد: «در مقایسه با سال های پیش، مرگ های ناشی از خشونت های سیاسی در کلمبیا تقریباً به دو برابر افزایش یافته است. این قربانیان مردم بی گناهی هستند که می کوشند کلمبیا را به محیطی امن تر و مرفه تر تبدیل کنند».

همچنین «یان چاکوفسکی»(۳۶)، نمایندة دموکرات از ایالت ایلینویز چنین نتیجه گیری کرد «قطع ارسال کمک های مالی به نظامیان کلمبیا با عقل جور در می آید. نظامیان مزبور مکرراً به دست داشتن در اقدامات وحشیانه و قتل مردمی که قاعدتاً باید آنان را مورد حمایت قرار دهند متهم شده اند».

دولت کلمبیا فعالیت اتحادیه ها را به مثابهِ یک تهدید می نگرد زیرا که اتحادیه ها سیاست های اقتصادیِ دولت را به چالش می کشند. دولت «پرزیدنت آندره پاسترانا»(۳۷) از سوی «صندوق بین المللی پول» شدیداً تحت فشار قرار دارد تا بودجة هزینه های دولتی را کاهش دهد، که بخشی از آن از طریق خصوصی سازیِ خدماتِ عمومیِ دولت میسر خواهد شد. علاوه بر این، آن گروه از رهبران اتحادیه ها که با خصوصی سازی مخالفت ورزند، شناسایی شده و برای نابودی هدف قرار گرفته اند. «کارلوس الیسر پرادو»(۳۸)، یکی از رهبران اتحادیه های بخش دولتی، پس از رهبریِ مبارزه ای برای حفظ خدماتِ عمومیِ دولت در شهر «کالی»(۳۹)، در ماه مه سال ۲۰۰۱ به قتل رسید.

در بهار سال ۲۰۰۲، در پیِ قتل های پی در پیِ رهبران اتحادیه در معدن «دروموند»، «کارگران متحدِ صنایع فولاد» ایالت متحده رسماً هیاتی را به کلمبیا فرستادند. هیأت مزبور با رهبران «کنفدراسیونِ متحد کارگران کلمبیا» ملاقات کردند و، پس از آن، دو اتحادیة مزبور، به همراهیِ «صندوق بین المللیِ حقوق کارگران» مصمم شدند تا شکوائیه ای را علیه شرکت کوکاکولا و شرکت های بطری پرکنیِ آن تسلیم دادگاه های ایالات متحده نمایند.

یکی از اهدافِ بیان شدة این پروندة حقوقی استمرارِ فشار بر روی دولت های کلمبیا و ایالات متحدة آمریکا برای گردن نهادن به حقوقِ تضمینِ شدة اتحادیه ها و کارگران تحتِ کنوانسیون های «سازمانِ بین المللی کار»(۴۰) و «توافقنامه ژنو» دربارة حقوق بشر است. اما، علاوه بر این، اتحادیه های کلمبیا مایلند که اجرای عدالت دربارة مسئولینِ قتل ها را نیز شاهد باشند.

«ادگار پائز»، در این باره، چنین توضیح می دهد: «ما برآنیم که از دخالتِ ابر شرکت های فراملیتی درکشمکش های داخلیِ این کشور، نقاب برگیریم. نیل به این هدف نیازمندِ محکمه ای قضایی در خارج این کشور است، زیرا که در کلمبیا، با مجرمانِ این جنایات با اغماض برخورد می شود. در این موردِ خاص، از جمله مسئولانِ جنایات شرکت کوکاکولا است. اما آنها تنها شرکتی نیستند که سیاست های ناقضِ حقوق بشر را دنبال می کنند. ما با تحکیمِ ارتباطاتمان با «کارگران متحدة صنایع فولادِ آمریکا» و نیز با AFL-CIO، در حال فراهم آوردنِ پاسخ های جهانی به شیوة خودمان به جهانی شدنِ ابر شرکت ها هستیم».

مهرداد (خلیل) شهابی

منبع:

David Bacon, “The Coca-Cola Killings”, The American Prospect, vol ۱۳, No. ۲, Jan ۲۸th, ۲۰۰۲

۱-Edgar Paez

۲-Carepa ۳

-Sinaltrainal

۴-United Steelworkers of America

۵-International Labor Rights Fund

۶-Panamerican Beverages

۷-Bebidas Y Alimentos

۸-Richard Kirby ۹

-Key Biscayne