آداب سلامت در زیارت امام رضا

زیارت, یعنی تلاش برای ارتباط برقرار كردن با انسان كاملی كه واسطه فیض خداوند است و مسئول راهبری تو, هم ملزوماتی می خواهد و هم الزاماتی دارد

زیارت، زیارت واقعی قسمت چه كسی می‌شود؟شاید اگر همه زیارت به این بود كه: بار سفر ببندیم و با قطار یا اتوبوس یا ماشین شخصی، خود را به مشهد برسانیم، چند روز بمانیم و برگردیم، كار خیلی ساده بود و همه طلبیده می‌شدند!

اما موضوع به همین سادگی نیست، نمی‌تواند باشد. زیارت، یعنی تلاش برای ارتباط برقرار كردن با انسان كاملی كه واسطه فیض خداوند است و مسئول راهبری تو، هم ملزوماتی می‌خواهد و هم الزاماتی دارد.

مگر انسان برای طی یك سفر فقط به كنسرو و كالباس و بنزین و بلیط احتیاج دارد؟ چشم و گوش و دل و جانت باید آماده، گوش به زنگ و هوشیار باشد. با تمام وجود باید بجهی در این دریای فیض و محبت.

● شستشویی كن و آنگه به خرابات خرام

مگر می‌شود با تنی خسته و آلوده مشرف شد؟ در احادیث مربوط به آداب زیارت آمده است كه از ابتدای سفر وضو بگیرید، به نام خدا بگویید،لباس های پاكیزه بپوشید و خود را معطر كنید. در هنگام نزدیك شدن به حرم، تامل كنید، آرامش داشته باشید و به جای آنكه مشغول خرید یا صحبت با دیگران شوید، روی نام و شخصیت امام تمركز كنید.

اینها همه در یك كلام یعنی: < بدانید و به خودتان یادآوری كنید كه كجا می‌روید و چرا می‌روید و مهمان چه كسی هستید>!

آگاهی جزء مهم هر حركت و عملی است. انجام دادن كاری تنها از روی عادت و تكرار و تقلید دیگران، هم ممكن است ما را به بیراهه ببرد و هم قسمت مهمی از فواید و آثار آن عمل‌را‌از‌ما می‌گیرد.

وقتی به حرم می‌رسید، تامل كنید. ناگهانی و بی‌مقدمه وارد نشوید. حالت موِدبانه به خود بگیرید، سلام كنید و اجازه بگیرید، چرا كه می‌خواهید به مكان خاصی وارد شوید. دارید در محضر انسان بزرگواری حاضر می‌شوید و می‌خواهید كه این بزرگی و پاكی وی در شما هم تا‡ثیر بگذارد و شما را رشد دهد. پس تفاوت این نقطه زمین را با جاهای دیگرش عمیقا و از بن جان حس كنید.

● جلوگاه رخ او دیده من تنها نیست

از همه جای ایران و از برخی كشورهای دیگر برای زیارت امام به مشهد می‌آیند. در روزهای خاص، به خصوص در مناسبت‌های مذهبی، حرم و كل شهر مشهد بسیار پر‌ازدحام و جمعیت فوق العاده متراكم است. اگر تا به حال در این روزها به مشهد رفته باشید، این شلوغی بیش از اندازه را به خوبی حس كرده‌اید و نیاز به توضیح بیشتر نیست.

یك نكته مهم برای كامل شدن زیارت امام، كنار آمدن با این شلوغی است، چرا كه از چند جهت مهم، سفر شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و نمی‌گذارد به هدف مورد نظر خود دست پیدا كنید.

سال گذشته را به یاد می آورید ؟ اولین موارد وبا از قم گزارش شد. جایی كه مشابه مشهد، شهری زیارتی بوده و هر ساله پذیرای زائران و علم جویان حوزه‌های دینی است.

جمع شدن گروه زیادی از مردم، به خصوص وقتی از جاهای مختلف آمده باشند، باعث دشوار شدن مهار آلودگی‌ها و كنترل بهداشت می‌شود. جمع آوری زباله‌ها و پاكیزه نگه داشتن محیط سخت‌تر می‌شود و تماس افراد با یكدیگر، از روی اجبار، بیشتر و بیشتر.

در چنین فضایی، رعایت كردن توصیه‌های بهداشتی اهمیت حیاتی دارد وگرنه مجبور خواهیم شد روزهایی را كه برای كسب فیض و سر و سامان دادن امور زندگی‌مان به واسطه امام اختصاص داده‌ایم، زیر سرم و یا در حال استفراغ بگذرانیم. البته چند هفته پیش مسئولان استان خراسان رضوی قول سروسامان دادن بر وضعیت بهدشتی و رفاهی زائران مشهد را داده‌اند. آنها نهایت سعی خود را خوهند كرد، اما ما هم باید به توصیه‌های بهداشتی بیشتر توجه كنیم. توصیه‌های بهداشتی برای پیشگیری از انتقال بیماری‌های عفونی، چیزهای عجیب و غریبی نیستند. همان‌ها هستند كه بارها و بارها شنیده ایم. به ویژه در فصل تابستان كه فصل سفر و گرما و وبا محسوب می شود.

▪ قبل از غذا خوردن دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید. با لیوان تمیز آب بخورید و از دستشویی‌های بهداشتی استفاده كنید.

▪ زباله‌ها را در ظروف مخصوص خودشان بریزید.

▪ خرید از دستفروش‌ها را كنار بگذارید و به هیچ عنوان تسلیم وسوسه آب و رنگ یا بوهای اشتها آور آنها نشوید.

▪ آب سالم برای آشامیدن تهیه كنید و به خصوص مراقب یخ‌های آلوده باشید.

● هوای نفستان را داشته باشید

اینها توصیه‌هایی برای پیشگیری از انتقال بیماری ها از راه آب و غذا بود. اما در جایی كه تماس‌های نزدیك و محیط های پرتجمع وجود دارد، احتمال انتقال بیماری‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا وجود دارد. قطرات تنفسی افراد مختلف در فضا معلق شده و به راحتی می‌تواند باعث آلودگی افراد دیگر شود. متاسفانه راه عملی و موِثری به طور مشخص برای محافظت در برابر این بیماری‌ها در چنین محیط‌هایی وجود ندارد. شاید مهم ترین اصل آن باشد كه تجمع را كمتر و تهویه را بهتر كنیم.

● اما توصیه‌های زیر در به حداقل رساندن این احتمال مفیدند:

▪ می توانید از ماسك استفاده كنید یا با دستمال جلوی دهان وبینی خود را بگیرید. راه صد در صد كاملی نیست ولی تا حد زیادی از آلوده شدن شما جلوگیری می‌كند. گرچه شك دارم بتوانید در آن شلوغی و كمبود هوا برای تنفس، از چنین راه حلی بهره ببرید!

▪ ساعت‌های خلوت‌تر را برای زیارت انتخاب كنید. بعد از نیمه شب و قبل از سحرگاه زمانی است كه اهالی مشهد كمتر به حرم آمده‌اند و بنابراین برای زیارت مناسب تر است.

▪ ایمنی بدن ما تحت تاثیر عوامل مختلفی بالا و پایین می‌شود. البته یكی از راه‌هایی كه جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد در افزایش ایمنی بدن موِثر است، شركت در مراسم مذهبی و دعا و نیایش است. اما راه‌های دیگر شامل مصرف مایعات بیشتر، تغذیه كامل وصحیح مثل استفاده از شیر و لبنیات و سبزیجات و میوه تازه ( كه كاملا شسته و تمیز شده یا این كه پخته و یا پوست گرفته شده باشند) و نیز كاهش استرس و مواجهه كمتر با هوای سرد است. به یاد داشته باشید كه برای اغلب آدم‌ها سفر خود به تنهایی یك استرس محسوب می‌شود.

پس با رعایت این موارد می‌توانید به خودتان كمك كنید كه كمتر سرما را بخورید و بدن قویتری داشته باشید.

▪ سالمندان و كودكان و كسانی كه بیماری‌های مزمن مانند دیابت، قلبی، كلیوی و غیره دارند، دستگاه ایمنی ضعیف تری دارند و در مقابل ویروس‌ها و باكتری‌های احتمالی محیط حساس‌ترند. برای زیارت این عده تمهیدات‌تان را شدت ببخشید.

● قلب های ناراحت

همه می‌خواهند خود را به ضریح طلایی برسانند. صحن‌ها همه شلوغ است و برای گذشتن از بین مردم، حتی در نقاط دورتر از ضریح هم باید مراقب باشی كسی، پایی، بدنی را در حال سجده یا كودكی را سرگرم بازی، لگد نزنی.

اما به راستی چقدر وقتی می خواهیم خود را به ضریح طلایی برسانیم، مراقب همدیگر هستیم؟ آیا حواسمان به سالمندان، كودكان و بیماران هست؟ آیا نوبت را رعایت می كنیم؟ آیا سعی می‌كنیم طوری زیارت خود را تنظیم كنیم كه دیگران هم بتوانند از نزدیك با امام خود راز و نیاز كنند؟

اگر ما باعث زیر پا افتادن و زخمی شدن زائری شویم یا اگر فردی كه بیماری قلبی دارد، از هجوم جمعیت مشتاق، رگ‌های قلبش بگیرد و نتواند نیاز افزایش یافته او را تامین كند و لحظه‌ای باز ایستد، آیا توانسته‌ایم زیارت كاملی داشته باشیم؟ آیا در این صورت امام رضا ما را طلبیده اند؟

‌دكتر فرنوش صفوی فر