دیه و رانندگانی که مقصرند

گاه پیش می‌آید که در یک حادثه رانندگی بین دو وسیله نقلیه، هر دو راننده مقصر تشخیص داده می‌شوند. در این گونه موارد صرف‌نظر از سهم هر راننده در بروز تصادف، نخستین دغدغه ذهنی افراد …

گاه پیش می‌آید که در یک حادثه رانندگی بین دو وسیله نقلیه، هر دو راننده مقصر تشخیص داده می‌شوند. در این گونه موارد صرف‌نظر از سهم هر راننده در بروز تصادف، نخستین دغدغه ذهنی افراد به سوی نحوه محاسبه دیه یا خسارت وارده به اتومبیل‌ها معطوف می‌شود.

قانونگذار برای این قبیل رانندگان شرایطی را پیش‌بینی کرده که البته باید در بررسی آن دو موضوع را از یکدیگر تفکیک کرد. نخست آن که در مورد خسارت وارده به اتومبیل‌ها هر یک از راننده‌ها مسوول نصف خسارت وارده به اتومبیل طرف مقابل است خواه درصد تقصیر آن دو در تصادف مساوی باشد یا نباشد. از این‌رو در این‌گونه موارد مسوولیت هر کدام از رانندگان ضامن نصف خسارت وسیله نقلیه دیگری است. نکته دیگر در مورد دیه قتل یا صدمات بدنی است یعنی این که آیا در این خصوص نیز به هر میزان که طرفین مقصر باشند باید نصف دیه طرف مقابل و سرنشینان اتومبیل را بدهند؟

در این مورد دو عقیده وجود دارد. عده‌ای معتقدند که در این حالت نیز هر یک از راننده‌ها مسوول پرداخت نصف دیه هستند و اگر کارشناس تقصیر راننده‌ای را کمتر از تقصیر راننده دیگر تشخیص دهد این امر تاثیری در مسوولیت مساوی طرفین ندارد و اگر تقصیر به هر دو راننده نسبت داده شود هر کدام ضامن نصف دیه هستند. در مقابل عده‌ای دیگر بر این باورند که در این حالت ملاک مسوولیت برای پرداخت دیه میزان تقصیر هر یک از راننده‌هاست. پس اگر در حادثه‌ای یکی از راننده‌ها ۷۰ درصد و دیگری ۳۰ درصد مقصر باشد و حادثه منجر به فوت یکی از سرنشینان اتومبیل شده باشد دیه بر مبنای ۷۰ و ۳۰ درصد از سوی مقصران حادثه پرداخت می‌شود.

۲ پرسش

آیا هنگامی که یکی از دو راننده مقصر فاقد گواهینامه باشد بر درصد مسوولیت او اضافه می‌شود یا خیر؟

اگرچه نداشتن گواهینامه خود جرم مستقلی است و اگر راننده مقصر علاوه بر تقصیر، گواهینامه نداشته باشد در میزان مجازات او تحت شرایط خاصی افزوده می‌شود، اما تاثیری در میزان مسوولیت او در وقوع حادثه نخواهد داشت چه‌بسا شخصی در حادثه رانندگی که منجر به قتل یا نقص عضو شده فاقد گواهینامه باشد، اما علت وقوع حادثه گردش به چپ یا بی‌مبالاتی طرف مقابل باشد که در این حالت از این حیث مسوولیتی متوجه راننده بدون گواهینامه نیست.

اگر هر دو راننده مقصر خود نیز در حادثه فوت کنند آیا ورثه آنها نیز مسوولیت دارند؟

مجازات‌ها فقط بر اشخاصی که مرتکب جرم شده‌اند تحمیل می‌شوند نه بر ورثه آنها. اما درخصوص دیه با این که دیه نوعی مجازات محسوب می‌شود اما قانونگذار آن را نوعی جبران خسارت نیز فرض کرده که با این استدلال در صورتی که ورثه هر یک از مقصرین، ماترک (اموال به‌جامانده از متوفی) را پذیرفته باشد باید به میزان مسوولیت متوفی، دیه را بپردازد.

معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه