دست نوازش بر سر تولید

نگاه دکتر حسین نقره کار شیرازی, رییس هیات مشاوران اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران

تولید، علاوه بر رونق سرمایه گذاری و اشتغال، توسعه صادرات را نیز به عهده دارد. طبق سند چشم‌انداز بیست ساله کشور باید بتوانیم از فرصت‌ها و ظرفیت‌هایی که کشور در زمینه‌های مختلف دارد استفاده کنیم.

به عنوان مثال، باید در پایان برنامه، در زمینه پتروشیمی به ظرفیت اول تولید در منطقه برسیم، در حالی که علیرغم تلاش‌های صورت گرفته، فاصله ما از رتبه اول بسیار زیاد است. روندی که ما در حال حاضر در پیش گرفته‌ایم بدون تسهیل امور، ما را به این جایگاه نخواهد رساند. البته مسایل برون مرزی مانند محدودیت‌هایی که بدخواهان کشور در رشد تولید ایجاد کرده‌اند و حتی مانع ورود تکنولوژی شده‌اند، اثراتی را در این زمینه داشته و دارند. در داخل هم متأسفانه برخی مسایل که می‌توانستند مشکلات را رفع کنند رعایت نشده‌اند و حتی گاهی در همان مسیر بدخواهان کشور قدم برداشته‌ شده است. ما باید موانع را شناسایی می‌کردیم و آنها را رفع می‌کردیم، اما مشکلاتی مانند نقدینگی، مسایل ارزی، واردات کالاهای مورد نیاز تولید و مسایل دیگر در زمینه‌های پولی ایجاد شدند که بر بخش تولید و صنعت اثر گذاشتند.

نکته مهم این است که تنها با افزایش تولید و صادرات کالای غیرنفتی می‌توان مشکلات اقتصادی را برطرف کرد و بیکاری، تورم و ساختار شکنی‌های موجود در مسیر توسعه و رشد اقتصادی را کاهش داد.

● تولید را آسان کنیم

کشور ما مقام دوم ذخایر نفت و گاز دنیا را در اختیار دارد. بهره‌برداری صحیح از این منابع از منظر افزایش تولید و صیانت از ذخایر، موضوعی بسیار حیاتی است و باید در این زمینه تعجیل کرد. به عنوان یک نمونه باید گفت از میادین مشترک نفت و گاز در حوزه‌های دریا و خشکی، متأسفانه همسایگان ما از ما بیشتر بهره‌مند هستند و حتی برخی از آنها تا دو برابر ما به خصوص در مورد گاز، منابع کشور ما را می‌بلعند.

در این شرایط، باید با حسن همجواری و البته با قدرت از منافع اصلی کشور دفاع کرد. کشور از خوراک مناسبی برای صنعت پتروشیمی برخوردار است، اما بزرگترین جایگاه پتروشیمی جهان از آن همسایه ما است. چرا؟ چون ما از منابع و تولید کنندگان خود حمایت کافی نکرده‌ایم و دست محبت بر سر آنها نکشیده‌ایم.

ما توفیقات فراوانی را در بخش صنعت داشته‌ایم. امروز در حدود ۸۰ درصد تکنولوژی در زمینه نفت، گاز، پتروشیمی و پالایش و پخش داخلی و شاید در حدود ۲۰ درصد واردات داریم. این مهم به دلیل حمایت‌ها بوده و مطمئناً در سایر بخش‌های صنعتی و تولیدی هم می‌توان به این نقطه رسید. سرمایه گذاری مردم و بخش خصوصی، این پیشرفت را تضمین می‌کند که لازمه آن، حمایت از تولید کنندگان است.

به هر حال، تولید کننده، به اقتصاد کشور (دولت و مردم) اعتماد کرده و ریسک‌های موجود را به جان خریده است. متأسفانه برعکس این فداکاری، فرهنگ نگاه به سرمایه داری که هنوز بعد از این سال‌ها اصلاح نشده، فرهنگ خوبی نیست. تولید کننده آبروی خود را برای تولید گذاشته تا وابستگی کشور به واردات کاهش یابد. درست به همین دلیل هم که شده باید صنایع را مورد حمایت کافی قرار دهیم.

ما امروز علیرغم همه محدودیت‌ها و رقابت‌های جهانی، یک کشور صادر کننده محصولات صنعتی هستیم. همینطور در زمینه مواد غذایی همین وضع را شاهدیم. این توفیقاتی که تولید کنندگان ما به دست آورده‌اند باید تقویت شوند و بیش از اینها به صنعت‌گر و تولید کننده ایرانی توجه کنیم. آسان‌سازی تولید از طریق ایجاد تسهیلات لازم یکی از توصیه‌های اکید صنعت‌گران است و در این زمینه باید حرکت‌های جدّی‌تری را برای تولید کیفی و رقابت‌آمیز صورت بدهیم.

● هدف یارانه‌ها، قلب صنعت

یکی از مهمترین مشخصات اقتصادی به ویژه در امر تولید (صنعت و کشاورزی)‌ در سال گذشته، هدفمندی یارانه‌ها است که در بخش مردمی نمود بسیار خوبی داشت، اما در بخش تولید این گونه نبود. هدفمندی یارانه‌ها در بخش صنعت، توان رقابت تولید ملی را در بازارهای داخلی و خارجی کاهش داد. از طرفی یارانه‌های پرداختی صرف واردات بی‌رویه و مدیریت نشده‌ای شدند که اثر دیگری را بر تولید ملی گذاشتند. در مرحله دوم، باید بخش تولید در اولویت قرار گیرد. مردم به اشتغال نیاز دارند و لذا باید بخش تولید را در همه ابعاد آن اعم از صنعت، کشاورزی، خدمات و سایر بخش‌ها دریافت.

● سرمایه نگران

نگرانی صاحب سرمایه این است که باید پول به جایی برود که بیشترین بازدهی را داشته باشد. بازار امروز ما با نوعی سفته بازی دست به گریبان است و این موضوع نیازمند کنترل بیشتر است. به محض این که کمی از التهاب بازارهای سکه و ارز کاسته شد، بورس ما رونق گرفت. این نشان می‌دهد که سرمایه به دنبال بازدهی است. ما حتی ارز را به واردات درست سوق نمی‌دهیم. ارقام فاکتورها تا ۶۰ درصد واقعی نیستند و همین موضوع مخل اقتصاد است. لذا باید با نظارت معقول – نه آهنین – رشد تولید و بهبود اوضاع کشور را سبب شد. به نظر من دولت باید هدایت‌گر وضع موجود در بازارها به سمت آرامش و جلوگیری از نابسامانی‌های بازار باشد. لازمه این امر هم شناسایی مشکلات به صورت ریشه‌ای و حل بحران‌ها و تهدیدهایی است که باعث متلاطم شدن ثبات اقتصادی کشور می‌شوند.