یک بیماری و ۸ متخصص

از ۸ متخصص در حوزه های مختلف پرسیده ایم اگر بخواهید فقط یک توصیه به بیماران دیابتی داشته باشید, آن توصیه چیست

● سیدمحسن خوش‌نیت

فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و متابولیسم، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

▪ دیابت و تری‌گلیسیرید

یکی از موارد شایع در بیماران دیابتی افزایش چربی خون است. این عارضه بیشتر به صورت افزایش تری‌گلیسیرید و کاهش HDL (کلسترول مفید) مشاهده می‌شود. این مورد به ویژه در بیمارانی مشاهده می‌شود که کنترل مناسبی بر قندخون خود ندارند. از دیگر مواردی که موجب افزایش چربی خون بیماران مبتلا به دیابت می‌شود، افزایش LDL به خصوص در بیماران مبتلا به دیابت نوع۲ است. با توجه به اینکه دیابت خود یکی از عوامل مهم ایجاد بیماری‌های قلبی‌-عروقی، سکته‌های قلبی و همین‌طور سکته‌های مغزی است و شایع‌ترین دلیل مرگ‌ومیر در دیابت نوع ۱ و ۲ بیماری‌های قلبی‌-عروقی به‌شمار می‌رود،‌ چربی‌های خون بیماران باید به شدت کنترل شده و کاهش داده شود. به عبارت دیگر یک بیمار دیابتی مانند کسی که سابقه سکته قلبی دارد، در معرض بروز سکته قلبی است و جزو بیماران پرخطر تقسیم‌بندی می‌شود. در این بیماران تری‌گلیسیرید خون باید به کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر و LDL به کمتر از ۱۰۰ کاهش پیدا کند و HDL باید در مردان دیابتی حداقل بالاتر از ۴۰ و در زنان دیابتی بالاتر از ۵۰ باشد. حال اگر یک بیمار دیابتی سابقه بیماری‌های قلبی‌-عروقی را هم داشت، LDL او باید پایین‌تر از ۷۰ نگه داشته شود. بنابراین اغلب بیماران دیابتی علاوه بر مراقبت‌ها و رعایت رژیم‌غذایی به دارودرمانی نیز نیاز دارند. یکی از پرسش‌های شایعی که میان بیماران مطرح است این است که آیا این داروها عارضه نیز دارند یا نه. در پاسخ باید گفت مصرف این داروها معمولا عوارضی را در پی ندارد و استفاده از آنها برای مدت طولانی حتی برای بیماران کبدی نیز عارضه جدی‌ای ندارد. نکته دوم اینکه موارد نرمالی که در برگه جواب آزمایش مشاهده می‌شود، درباره بیماران دیابتی صدق نمی‌کند و بالاتر از میزانی است که آنها باید رعایت کنند.

● دکتر محمدرضا مهاجری تهرانی

متخصص غدد، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

▪ دیابت و فشار خون

یکی از نکاتی که علاوه بر کنترل قندخون برای بیماران مبتلا به دیابت ضروری است، توجه کافی به فشارخون و کنترل به موقع آن است. کنترل فشارخون و در کنار آن توجه به میزان چربی خون در این بیماران، بسیار اهمیت دارد. تحقیقات نشان داده که کنترل فشارخون حتی از کنترل قندخون در پیشگیری از عوارض مربوط به دیابت موثرتر است.

مطالعات اپیدمیولوژیک نشان داده‌اند بیماران مبتلا به دیابت که فشارخون خود را به طور منظم کنترل کرده‌اند، بسیار دیرتر از دیگر بیماران مبتلا به این بیماری دچار عوارض بیماری می‌شوند.

نکته دیگری که دراین‌باره می‌توان به آن اشاره کرد، این است که آسپیرین باید جزو اجتناب‌ناپذیر زندگی این بیماران باشد. بیماران دیابتی بالای ۵۰ سال در آقایان و بالای ۶۰ سال در خانم‌ها در صورتی که منع مصرف آسپیرین برای آنها وجود نداشته باشد، باید برای جلوگیری از بروز سکته‌های قلبی روزانه از این دارو استفاده کنند.

● دکترزهرا جواد‌ی‌نژاد

فوق تخصص بیماری‌‌های قلب و عروق

▪ دیابت و بیماری‌های قلبی

یکی از عوارض شایع و جدی بیماران مبتلا به دیابت، ابتلا به بیماری‌های قلبی‌ - عروقی است. در آمار نشان می‌دهد که بیماران دیابتی ۲ تا ۴ برابر بیشتر از افراد عادی به بیماری‌های قلبی - ‌عروقی مبتلا می‌شوند. از طرف دیگر تحقیقات نشان داده که سن ابتلا به بیماری‌‌های قلبی‌ - عروقی نیز در این بیماران ۱۰ سال کمتر از سایر افراد است. بنابراین توجه به کنترل قندخون علاوه بر کنترل همه عوارض مربوط به دیابت، ابتلا به بیماری‌های قلبی‌-عروقی را نیز در این بیماران به تعویق می‌اندازد. نتایج بررسی‌های انجام‌شده در این خصوص بیانگر این نکته است که اگر از ابتدا درمان با انسولین به خصوص در بیماران مبتلا به دیابت نوع۲ به صورت منظم دنبال شود، به نحوی که سطح قندخون فرد مبتلا به دیابت همواره در حد نرمال باقی بماند، میزان بروز بیماری‌های قلبی‌-عروقی در این افراد تا حد قابل‌ملاحظه‌ای کاهش پیدا می‌کند. به غیر از کنترل قندخون که در مورد بیماران دیابتی تاکید شده است، کنترل چربی، فشارخون و همچنین ترک مصرف سیگار در این افراد در کاهش میزان بروز عوارض قلبی‌-عروقی نقش بسزایی دارد.

● دکتر مسیح هاشمی

فوق‌تخصص جراحی شبکیه، مدیر گروه چشم‌پزشکی بیمارستان رسول‌اکرم(ص)

▪ دیابت و عوارض چشمی

اگرچه یکی از مهم‌ترین عوارض ناشی از دیابت عوارض مربوط به چشم بیماران مبتلا به دیابت است ولی گاهی اوقات در ابتدا این عوارض هیچ تاثیری در بینایی فرد بیمار نمی‌گذارند. بیماران نیز در اغلب موارد، چون آثار عوارض را مشاهده نمی‌کنند، فریب می‌خورند و نسبت به کنترل‌های دوره‌ای چشم خود کم‌توجهی می‌کنند.

این موضوع موجب می‌شود تا مدت‌ها عوارض چشمی در این بیماران به صورت پنهان پیشرفت کند و آنها زمانی به چشم‌پزشک مراجعه می‌کنند که زمان زیادی از عارضه چشمی آنها گذشته است. البته در اغلب موارد علایم هشداردهنده‌ای مانند کاهش دید یا خون‌ریزی‌های جزیی می‌تواند بیمار مبتلا به دیابت را از عارضه چشمی خود آگاه کند ولی فرد بیمار نباید برای مراجعه به چشم‌پزشک در انتظار بروز این علایم باشد. بلکه باید معاینات دوره‌ای و بررسی شبکیه چشم خود را به طور منظم انجام دهد تا در صورت وجود عوارض چشمی، با تشخیص به موقع بتوان آنها را کنترل و درمان کرد.

● دکتر منصور نصیری‌کاشانی

متخصص پوست و مو، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران

▪ دیابت و بیماری‌های پوستی

از لحاظ عفونی، بیماران مبتلا به دیابت نسبت به افراد دیگر بسیار مستعد ابتلا به بیماری‌ها و عفونت‌های میکروبی و قارچی هستند. این عفونت‌ها اگرچه در ابتدا چندان قابل‌توجه به نظر نمی‌آیند ولی به تدریج می‌توانند زمینه را برای ایجاد زخم پای دیابتی و حتی قطع عضو فراهم کنند. به علاوه عدم توجه به وجود زخم‌های کوچک روی پاها نیز می‌تواند برای بیماران ایجاد خطر کند. یک توصیه جدی، ساده و کارآمد برای این بیماران این است که روزانه پاهای خود را مورد معاینه قرار دهند و هر روز این اندام را با آب ولرم شست‌وشو دهند تا از بروز عفونت‌های باکتریایی و قارچی به ویژه میان انگشتان پا جلوگیری شود. اندام پا در بیماران مبتلا به دیابت به دلیل درگیری توامان عروقی و عصبی این عضو، همواره در معرض خطرات مختلف است و رسیدگی‌های جدی افراد را می‌طلبد. به همین دلیل این مبتلایان باید هرگونه زخم، خراش یا ترک‌های ایجاد شده در این عضو را جدی بگیرند و برای برطرف کردن آنها با پزشک خود مشورت کنند.

● دکتر هرمز شمس

متخصص چشم‌پزشکی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

▪ دیابت و معـاینـات چشمی

یکی از مسایلی که بیماران مبتلا به دیابت باید نسبت به آن توجه ویژه داشته باشند، عوارض چشمی این بیماری، کنترل و درمان آن است. یک بیمار مبتلا به دیابت به طور عادی در معرض عوارض متعدد چشمی ناشی از این بیماری است که یکی از مهم‌ترین آنها عوارض مربوط به پشت چشم و شبکیه است. شبکیه چشم بیماران دیابتیک ممکن است دچار خون‌ریزی‌هایی شود که فرد را با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌کند. علاوه بر این، آمار نشان می‌دهد افراد مبتلا به دیابت نسبت به افراد عادی بیشتر در معرض ابتلا به آب‌مروارید هستند به همین منظور معاینه‌های دوره‌ای با فاصله‌های زمانی مناسب می‌تواند نقش بسزایی در کنترل و درمان این عوارض داشته باشد. توصیه متخصصان چشم‌پزشکی به بیماران مبتلا به دیابت این است که در فاصله‌های زمانی ۶ ماهه نسبت به معاینه‌های دوره‌ای خود اقدام کنند تا در صورت بروز عوارض چشمی مربوط به دیابت، با تشخیص به موقع بتوان آن را کنترل و درمان کرد. اهمیت این معاینه‌های دوره‌ای در افرادی که از قبل سابقه درگیری‌های چشمی را داشته‌اند و همچنین سالمندان بسیار بالاست.

● دکتر مسعود کیمیاگر

متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی

▪ دیـابـت و تغـذیـه

به‌طور کلی مصرف هیچ یک از انواع غذاها و خوراکی‌ها (به جز قندهای ساده مانند شکر، قند، مربا و...) برای بیماران مبتلا به دیابت به طور مطلق ممنوعیت ندارد. درواقع آنچه بیش از نوع ماده‌غذایی مصرفی مورد تاکید متخصصان است،‌ میزان مصرف و کنترل و نظارت بر آن است. این موضوع در مورد مصرف میوه‌ها هم صدق می‌کند. عده‌ای از بیماران گمان می‌کنند که برخی میوه‌ها را به هیچ‌وجه نباید مورد مصرف قرار کنند و در مقابل، مصرف گروه دیگری از میوه‌ها به هر اندازه مانعی ندارد که این طرز تفکر اشتباه است. درواقع نقش میوه‌ها در رژیم‌غذایی افراد مبتلا به دیابت به حدی مهم است که از آن در میان‌وعده‌های غذایی افراد استفاده می‌شود. نکته‌ای که در این مورد وجود دارد این است که اولا میزان مصرف نوع خاصی از میوه باید با مشورت متخصص تغذیه تعیین شود و ثانیا اینکه همه وعده‌های میوه روزانه در یک وعده (یک نشست) خورده نشود و فاصله زمانی مناسب بین آنها درنظر گرفته شود. به این دلیل که اگر قرار باشد تمام میوه‌های درنظر گرفته شده برای یک روز بیمار با هم مصرف شود، امکان دارد میزان قند ورودی به بدن به صورت لحظه‌ای بالا برود و بیش از حد تحمل بیمار باشد.

● دکتر احمد باقری‌مقدم

متخصص پزشکی ورزشی

▪ دیـابـت و ورزش

یکی از مشکلاتی که برای بیماران مبتلا به دیابت دردسرساز می‌شود، افت قندخون پس از انجام فعالیت‌های ورزشی است. این مساله باید بسیار مورد توجه قرار گیرد تا افراد مبتلا به دیابت، با افت شدید قندخون پس از ورزش، دچار عوارض دیگری نشوند. پس از انجام فعالیت‌های ورزشی این افراد در ۲ مرحله دچار افت قندخون می‌شوند. یکی از این ۲ مرحله، حدود ۲ ساعت بعد از فعالیت است که تقریبا بیشتر افراد از آن آگاهی دارند و بروز آن چندان عجیب نیست و دیگری حدود ۸ تا ۱۲ ساعت پس از آن است که معمولا کمتر مورد توجه افراد قرار می‌گیرد.

به همین علت متخصصان توصیه می‌کنند بیماران دیابتی‌ای که می‌خواهند به فعالیت‌های ورزشی بپردازند، ساعات صبح را برای این کار انتخاب کنند تا در صورت بروز افت قندخون پس از فعالیت (به خصوص مرحله دوم آن) بتوانند پیشگیری‌های لازم را انجام دهند. در صورتی که افراد ساعات پایانی روز را برای ورزش انتخاب کنند، ممکن است مرحله دوم افت قندخون آنها زمانی رخ دهد که در خواب هستند. ضمنا به این بیماران توصیه می‌شود هنگام ورزش سعی کنند یک ماده غذایی شیرین همراه داشته باشند تا در صورت افت قندخون پس از فعالیت، بتوانند آن را مدیریت کنند.