چتری به نام «بیمه»بر سر مردم

نگاهی به بیمه در کشور در آستانه روز جهانی بیمه

حادثه، اتفاق ناگوار و پیش آمد، رویدادهایی هستند که همواره یکی از ویژگی های جدا نشدنی زندگی بشر محسوب می شوند.

حال، با پیشرفت و گستردگی جوامع طی قرون مختلف تنوع و ابعاد حوادث مربوط به این جوامع نیز افزایش یافته و پیچیده تر می شوند. حوادث ناگواری که همواره گریبانگیر انسان و زندگی حول و هوش آن دیده می شود به دو دسته طبیعی و غیرطبیعی تقسیم می شوند.

حوادث طبیعی همانطور که ازنامش پیداست ریشه در اتفاقات طبیعت دارد و نمونه هایی از سیل، زلزله، رعد و برق و طوفان از آن جمله حوادث است.

حوادث غیرطبیعی نیز فراخورتوسعه زندگی شهرنشینی طی سال های متمادی متوجه مردمان ساکن جوامع مختلف می شود به طوری که با گسترش جوامع تنوع و توسعه اقسام این نوع حوادث نیز افزایش پیدا می کند.

پیشرفت های علمی و فنی در دگرگونی درابعاد مادی زندگی بشر، با وجود ایجاد آسایش و رفاه فراوان، خطرات جدیدی را پدید آورده است.

خطرات نوظهوری چون حادثه رانندگی، سقوط هواپیما و آتش سوزی در واحدهای صنعتی چند نمونه از خطرات خاص زندگی درجامعه جدیدهستند این حوادث ازنظر مقدار خسارت شاید کم اهمیت تر از حوادث طبیعی دردوره های گذشته باشد اما متنوع تر شده اند انسان جامعه جدید درمواجهه با خطرات پیرامون خود،این تفاوت را با انسان جوامع پیشین دارد که برای کاستن از رنج های ناشی از خسارات این خطرات، ابزار موثری را ابداع کرده است.

درگذشته،اگر خانواده ای از زلزله جان سالم به در می برد به دلیل نابودی اموال و از دست دادن سرپناه، از ادامه زندگی ناامید می شد و چه بسا نیستی را بهتر از تحمل این وضع پرمشقت می یافت. اما امروزه، خانواده ها با توسل به ابرازی به نام «بیمه» می توانند پس از وقوع زلزله، امیدوار به ادامه جریان زندگی باشند.

«بیمه» واژه ای که در پس خود راهکارهایی برای حمایت همه جانبه از مخاطب خود دارد.

بیمه همچون چتری بزرگ در زمینه های مختلف بر روی زندگی مردم جوامع بشری و فعالیت هایشان سایه می گستراند و محیطی امن برای جبران خسارت های رسیده به مردم ایجاد می کند.

امروزه، با تردد درخیابان های شهرهای سراسر کشور به تابلوهایی برمی می خوریم که عبارت «نمایندگی بیمه» روی آن درج شده است. نمایندگی های بیمه در ایران نقش حامیان طبقات مختلف مردم جامعه درمقابل اتفاقات و خسارات وارد شده را بازی می کنند.

توجه به بیمه ونحوه ورود آن به زندگی امروزی مردم کشورمان موضوعی است که در این گزارش به آن خواهیم پرداخت.

صنعت بیمه اگر چه درکشور قدمتی طولا نی دارد اما بنا به دلا یل فنی و فرهنگی پیشرفت همه جانبه ای نداشته است و به عقیده دست اندرکاران این صنعت به آن می توان به چشم یک صنعت ۲۰ ساله نگاه کرد. به گفته آنان تا سال ۱۳۶۷ پیشرفت آن چنانی در صنعت بیمه درکشور رخ نداده است و از آن تاریخ به بعد بنا به ضرورت حضور بیمه درزندگی مردم در دنیای امروزی توجهات به این صنعت جلب شد.

براساس مستندات موجود نخستین شرکت ملی بیمه ای کشور درسال ۱۳۱۴ باسرمایه اولیه ۲۰ میلیون ریال به نام شرکت سهامی بیمه ایران راه اندازی و به ارایه خدمات بیمه ای درکشور پرداخت. از آنجائی که در آن زمان ارایه کلیه خدمات بیمه ای درکشور از سوی شرکت های خارجی انجام شده، در سال ۱۳۱۸ طی قوانینی که در مجلس شورای ملی کشور به نفع توسعه بیمه داخلی ایران به تصویب رسید سهم بیمه های خارجی اندک اندک کاهش یافته و تنها به ۲۵ درصد کلیه قراردادهای بیمه ای کشور رسید و بالطبع سهم شرکت ایرانی بیمه در تجارت کشور به ۷۵ درصد رسید.

در تمامی بیمه نامه های صادره تعاریفی مطرح است که در ذیل به گوشه ای از آن واژه ها می پردازیم.

۱) بیمه گر: بیمه گر شرکت بیمه است که مشخصات آن در بیمه نامه قید می گردد و جبران خسارت و پرداخت غرامت ناشی از حوادث احتمالی طبق شرایط مقرر در بیمه نامه را به عهده می گیرد.

۲) بیمه گذار: بیمه گذار شخص حقیقی یا حقوقی است که مشخصات نامبرده در بیمه نامه ذکر می گردد و پرداخت حق بیمه را تعهد می نماید.

۳) بیمه شده: بیمه شده شخصی است که احتمال تحقق خطر یا خطرات مشمول بیمه نامه، برای او موجب انعقاد بیمه نامه می گردد.

۴) ذی نفع: ذی نفع شخص یا اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که بیمه نامه به نفع آنها منعقد شده و مشخصات آنان در بیمه نامه ذکر گردیده است.

۵) حق بیمه: حق بیمه وجهی است که بیمه گذار در مقابل تعهدات بیمه گر می پردازد.

۶) سرمایه بیمه و یا غرامت بیمه: سرمایه بیمه و یا غرامت بیمه وجهی است که بیمه گر متعهد می گردد در صورت تحقق خطر یا خطرات مشمول بیمه طبق شرایط بیمه نامه به ذی نفع بپردازد.

۷) حادثه: حادثه موضوع بیمه عبارت است از هر واقعه ناگهانی ناشی از یک عامل خارجی که بدون قصد و اراده بیمه شده بروز کرده منجر به جرح، نقص عضو، از کار افتادگی، فوت یا خسارت دیگر بیمه شده گردد.

۸) مدت بیمه نامه: مدت بیمه یک سال تمام شمسی است و از ساعت ۱۲ ظهر روزی که به عنوان تاریخ شروع بیمه نامه قید گردیده است، آغاز و در ساعت ۱۲ ظهر روز انقضا» بیمه نامه خاتمه می یابد. مگر آنکه بین طرفین به نحو دیگری توافق شده باشد. مثلا در مورد بیمه های اتومبیل ساعت شروع بیمه نامه از ساعت ۲۴ روز عقد بیمه نامه است.

● پرداخت حق بیمه

بیمه گذار موظف است حق بیمه را در مقابل دریافت بیمه نامه نقدا بپردازد و قبض رسیدی که به مهر و امضا» بیمه گر رسیده باشد، اخذ نماید مگر این که طرفین به نحو دیگری نسبت به پرداخت حق بیمه توافق نمایند. معمولا این حق بیمه های اتومبیل هستند که نقدا دریافت می شوند، به طور مثال بیمه نامه شخص ثالث طبق قانون باید نقدا پرداخت شود. اما اغلب حق بیمه های دیگر مخصوصا اگر مبلغ حق بیمه بالا باشد، به صورت اقساطی پرداخت می شود. مانند حق بیمه های بیمه های گروهی. البته در مورد ثالث، نمایندگان یا کارگزاران بیمه گران می توانند راسا به پرداخت حق بیمه اقدام نموده و سپس به صورت اقساطی حق بیمه را از بیمه گذار دریافت کنند که البته این عمل با توجه به حوادث احتمالی با ریسک بالایی همراه است.

● بیمه های اجباری و اختیاری

عمده فعالیت های بیمه ای در کشور بر عهده تامین اجتماعی و یا سازمان خدمات درمانی است که زیر نظر وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی است و تنها پوشش های بیمه ای به افراد را در بر می گیرد. این نوع بیمه ها، از نوع بیمه های اجباری است. در بیمه های تامین اجتماعی پوشش های بیمه ای از قبیل بازنشستگی، درمان، غرامت، هزینه ی کفن و دفن و... وجود دارد. کسانی که به نحوی از پوشش های تامین اجتماعی یا سازمان خدمات درمانی استفاده می کنند و افراد بیمه شده در شرایط قراردادهای بیمه ای و سقف پوشش ها هیچ اختیاری ندارند. اما بیمه هایی وجود دارد که میزان حق بیمه و تعهدات به صورت انعطاف پذیر و با توافق طرفین وضع می شود، مانند بیمه های آتش سوزی، اموال و ...

فعالیت بیمه در ایران به شکل حرفه ای در سال ۱۲۶۹ هجری شمسی و پس از مزاکراتی که بین دولت ایران و سفارت روس به عمل آمد و متعاقب آن امتیاز انحصاری در زمینه بیمه و حمل و نقل به مدت ۷۵ سال به یک تبعه روس واگذار شد، آغاز شد. این شخص ظرف مهلت مقرر (سه سال) که برای آغاز فعالیت داشت، نتوانست شرکت بیمه مورد نظر را تاسیس کند و امتیاز از او سلب شد. پس از آن در سال ۱۲۸۹ هجری شمسی دو شرکت روسی به تاسیس نمایندگی بیمه در ایران مبادرت ورزیدند.

آغاز فعالیت جدی در زمینه بیمه را می توان سال ۱۳۱۰ دانست، زیرا در این سال قانون و نظام نامه ثبت شرکت ها در ایران به تصویب رسید. متعاقب آن بسیاری از شرکت های بیمه خارجی نظیر اینگستراخ، آلیانس، ایگل استار، یورکشایر، ویکتوریا، ناسیونال سویس، فنیکس، اتحاد الوطنی و ... به تاسیس شعبه یا نمایندگی در ایران پراختند.

تاسیس اولین شرکت بیمه ای ایرانی، تحول بزرگی در تاریخ فعالیت بیمه ای کشور بود، زیرا پس از این تاریخ بود که دولت با در اختیار داشتن تشکیلات اجرایی مناسب توانست به کنترل بازار و نظارت بر فعالیت های بیمه موسسات بیمه خارجی بپردازد. دو سال بعد از آن یعنی در سال ۱۳۱۶، «قانون بیمه» مشتمل بر ۳۶ ماده به تصویب مجلس شورای ملی رسید. پس از آن مقررات دیگری نیز در جهت کنترل و نظارت بر فعالیت های موسسات بیمه از طریق الزام آنها به واگذاری ۲۵ درصد از بیمه نامه های صادر شده به صورت اتکایی اجباری به شرکت سهامی بیمه ایران وضع شد. الزام به بیمه کردن کالاهای وارداتی و صادراتی موجود در ایران نزد یکی از موسسات بیمه که در ایران به ثبت رسیده اند از جمله این مقررات بود. در راستای حمایت دولت از بیمه های داخلی، شرکت های خارجی به تدریج اقدام به توقف فعالیت های خود را آغاز کردند. به طوری که در سال ۱۳۱۸ شرکت سهامی بیمه ایران بیش از ۷۵ درصد بازار بیمه را در اختیار داشت. امروزه این رقم چیزی حدود ۶۰ درصد می باشد.

اکنون شرکت های بیمه ای متعددی وجود دارند که به ارائه خدمات می پردازند. هرشرکت بیمه دارای شعبات و نمایندگی هایی است که به طرق مختلف با توجه به حجم فعالیت شرکت به فعالیت می پردازند. هم چنین شرکت های کارگزاری نیز وجود دارند که به صورت بازاریابی و با دریافت کارمزد از تمامی بیمه ها فعالیت می کنند و منحصر به شرکت خاصی نمی باشند.

شرکت های بیمه در ایران به سه گروه تقسیم می شوند:

الف) بیمه های دولتی شامل: بیمه های ایران، آسیا، البرز و دنا

ب) بیمه های خصوصی شامل: بیمه های معلم، پارسیان، کارآفرین، سینا، سامان، رازی، توسعه، دی، نوین، ملت، پاسارگاد و میهن

پ) بیمه های مناطق آزاد شامل: بیمه های اتکایی امین، حافظ، امید و ایران امید

● معرفی انواع رشته های بیمه

ممکن است براثر غفلت یا قصور فردی، خساراتی مالی و جانی به اشخاص ثالث وارد شود. که در نتیجه، آن فرد محکوم به پرداخت غرامت به اشخاص ثالث شود. در مواردی نیز مسوولیت و یا خساراتی ناشی از تولید، ساخت، اداره و مدیریت یا ارائه خدمات سرویس و نگهداری در مورد اشخاص ثالث وجود دارد (حتی در مورد منازل مسکونی). ممکن است به واسطه امور شغلی از قبیل بازسازی، پذیرایی، ساخت و تولید در بعضی مواقع خسارات جانی و مالی سنگینی به افراد وارد آید که مسئولیت این موارد متوجه کارفرما است. غفلت فردی ممکن است منجر به خسارت مالی یا صدمه جانی به شخص یا اشخاص ثالث گردد و شخص خاطی مسئول جبران خسارات و صدمات وارده است. به همین منظور وجود بیمه ای مانند بیمه مسوولیت می تواند حائز اهمیت خاصی باشد.

▪ بیمه های درمانی: یکی از انواع پوشش های بیمه ای، بیمه بیماری (درمانی) است. با توجه به این که بشر همواره در معرض خطر انواع مختلف بیماری ها بوده است، ناچار برای بهبودی و معالجه متقبل هزینه های سنگین پزشکی، دارویی و اعمال جراحی و نیز مخارج بیمارستان می شود. به منظور کمک به مردم در چنین مواردی، شرکت های بیمه طرح های گوناگون بیمه های بیماری را ارائه می کنند. هم چنین در اغلب کشورها کارکنان دولت و یا واحدهای صنعتی و تولیدی از طرح های بیمه های بیماری جمعی استفاده می کنند. در حال حاضر بیمه بیماری یکی از رشته های مهم بیمه در کشورهای جهان شمرده می شود. این نوع بیمه در کشورایران به صورت گروهی عرضه می گردد.

▪ بیمه حوادث: یکی از انواع مختلف پوشش های گروهی بیمه های اشخاص، پوشش فوت ناشی از حادثه و نقص عضو بوده و نیازهای اقتصادی جوامع انسانی، به ویژه جوامع صنعتی باعث رشد و گسترش فوق العاده این رشته بیمه شده است. انقلاب صنعتی اروپا در قرن نوزدهم موجب گسترش و رشد سریع بیمه های حوادث انفرادی و گروهی شد.

▪ بیمه های زندگی: انسان از آغاز پیدایش جوامع انسانی، در جست و جوی غریزی به دنبال تامین های جسمی، اقتصادی، اجتماعی وسیاسی بوده است. باتوجه به همین نیاز بوده که شرکت های بیمه با ارائه طرح های متفاوت و ابتکاری متناسب با نیازهای جوامع انسانی درپی تامین و تسهیل این غریزه ثبات مالی و اقتصادی برآمدند تا در زمان بروز حادثه ناگوار، شیرازه اقتصاد خانواده ها از هم نپاشد و افراد وابسته به شخص متوفی یا حادثه دیده بتوانند از مزایای این تامین اقتصادی بهره مند شوند. نیازهای خانواده در اغلب جوامع بشری با هر درجه ای از پیشرفت و تکامل را می توان به شرح زیرطبقه بندی کرد:

۱) تامین درآمدی معین و مشخص برای افراد یک خانواده پس از فوت نان آور خانواده.

۲) تامین درآمدی معین و مشخص برای ایام از کارافتادگی، پیری و بازنشستگی.

بیمه های اشخاص (عمر، حادثه، درمانی) یکی از شاخص های شناخته شده برای سنجش میزان تامین و رفاه مردم کشورها است و کشورهایی که افراد آن به فراخور نیاز خود از این تامین برخوردارند، با اطمینان و اعتماد بیشتری در برنامه ریزی توسعه و گسترش جامعه خویش مشارکت می نمایند.

● صور مختلف بیمه های عمر در جهان

جوامع انسانی نیازهای مختلف اقتصادی دارند و با همین دیدگاه شرکت های بیمه طرح های متفاوتی متناسب با نیاز این جوامع ارائه داده اند.آن چه ما در این جا به آن اشاره می کنیم تقسیم بندی مختلف بیمه های عمر است، حال آن که هر یک از نمونه های ذکر شده دارای زیر گروه های بسیار متفاوتی است. بیمه های تمام عمر، بیمه عمرزمانی، بیمه ها مختلط پس انداز، بیمه های مستمری، بیمه ها بازنشستگی و بیمه های عمر گروهی از آن جمله اند.

خطر فوت در این نوع پوشش بیمه ای، قرارداد برای تمام مدت عمر بیمه گذار بسته می شود، و حق بیمه نیز به طور سالانه پرداخت می گردد. البته می توان ترتیب پرداخت حق بیمه را طوری تنظیم کرد که برای تمام عمر نباشد، بلکه با رسیدن بیمه گذار به سن بازنشستگی خاتمه پیدا کند. سرمایه تعیین شده در صورت فوت بیمه شده به وراث قانونی او پرداخت می شود. بیمه عمر دارای انواع دیگری است از قبیل: بیمه تمام عمر با پرداخت حق بیمه در تمام طول قرارداد، بیمه تمام عمر با پرداخت محدود حق بیمه، بیمه عمر مشترک، بیمه عمرزمانی، بیمه عمر در صورت فوت یا به اصطلاح دیگر بیمه عمر ساده زمانی، نوعی از بیمه اشخاص است که پوشش بیمه ای برای مدت معینی ارائه می شود. سرمایه بیمه در صورت فوت بیمه شده در اثنای مدت اعتبار قرارداد قابل پرداخت است و در صورتی که بیمه شده تا پایان قرارداد در قید حیات باشد وجهی بابت تعهدات بیمه گر به بیمه گذار پرداخت نخواهد شد. این گونه بیمه نامه ها برای مدت های کمتر از یک سال و تا چندین سال صادر می شود. انواع دیگر بیمه های عمر زمانی به شرح زیر می باشد:

بیمه های عمر زمانی قابل تبدیل بیمه های عمر زمانی با سرمایه نزولی (مانده بدهکار) و بیمه های عمر زمانی قابل تمدید.

بیمه های مختلط پس انداز از رایج ترین نوع بیمه های عمر محسوب می شود. این نوع بیمه نامه در چند دهه اخیر به علت ارائه پوشش های مناسب در صورت فوت نابهنگام بیمه گذار برای بازماندگان او و نیز جنبه پس اندازی و ذخیره سازی آن برای زمانی که بیمه گذار در قیدحیات است، از استقبال همگانی برخوردار شده است.این بیمه نامه دارای اشکال متفاوتی است که به چند نمونه از آن اشاره می کنیم. بیمه های پس انداز سرمایه گذاری بیمه نامه پس انداز با کاهش حق بیمه در سال های اول بیمه نامه پسانداز با دو برابر سرمایه در صورت فوت بیمه نامه پس انداز با دو برابر سرمایه در صورت حیات بیمه نامه پسانداز با حق انتخاب.

● بیمه های مستمری

در بیمه نامه های مستمری، بیمه گر پرداخت مستمری را برای مدت معین یا تمامی حیات بیمه شده تعهد می کند. این نوع بیمه نامه در کشورهای پیشرفته و مترقی با استقبال و درخواست عامه مردم مواجه شده است. به عبارت ساده تر بیمه های مستمری به کار افرادی می آید که در دوران حیات و فعالیت خود سرمایه ای را اندوخته اند و حال می خواهند حداکثر بهره را از آن بگیرند. معمولا افرادی که نگران حالبازماندگان خود نیستند و نمی خواهند ارثی های از خود برجای گذارند و مایل نیستند در دوران پیری و از کار افتادگی با مشکلات مالی مواجه گردند رو به سوی بیمه های مستمری میآورند. بیمه های مستمری دارای انواع متفاوتی به لین شرح است: مستمری با برگشت حق بیمه، مستمری متغیر، مستمری مضاعف، مستمری مخفف، مستمری با فاصله، مستمری بلافاصله.

در بیمه نامه های مستمری، به خلاف بیمه های عمر خطر زیستن طولانی بیمه گذار براساس جداول مرگ و میر تحت پوشش قرار می گیرد.

● بیمه های بازنشستگی

بیمه های بازنشستگی خصوصی در کلیه کشورهای پیشرفته و مترقی جهان ریشه در توسعه اقتصادی و اجتماعی ساختار قرن بیستم دارد و هدف آن ایجاد پوشش اقتصادی برای تعدادی از انسان های پیر، مسن و از کارافتاده است. در این روزگار مشکلات تامین منابع مالی و اقتصادی سال خوردگان مساله ای مهم و روبه دامنه یابی به شمار می رود، اگرچه صرف وجود مشکل نمی تواند توجیه کننده پدیده گسترش روز افزون این گونه طرح ها باشد. باتوجه به این که امکانات کار و فعالیت برای افراد بازنشسته و مسن کاهش می یابد در حالی که هم زمان نیازهای مادی و اقتصادی و درمانی آن ها افزایش پیدا می کند، بیمه های بازنشستگی راه حلی برای تهیه یک درآمد اضافی برای روزگاران پیری و ناتوانی است.

● بیمه سرقت

هر ساله در سراسر دنیا، وجوه نقد، جواهر آلات و سایر اجناس قیمتی به وسیله دزدان به سرقت می رود و این سرقت ها مبالغ هنگفتی را در بر می گیرند علی رغم استفاده از سیستم های پیشرفته در کارخانه ها، منازل و واحدهای تجاری، دزدان حرف های هم چنان به کار خود ادامه می دهند. از آن جمله سارقان منازل مسکونی، دله دزدان فروشگاه ها، کیف زن ها، سارقان بانک ها و جواهر فروشی ها، دزدان انبارهای کالا، سارقان مسلح و سایر گروه های فعال در این زمینه را می توان نام برد.

با توجه به زیان هنگفتی که این دزدی ها برای انسان ها به وجود می آورد برای اولین بار درحدود یک صد سال پیش موسسه لویدز لندن اقدام به ارائه بیمه نامه دزدی کرد. به طور کلی پوشش بیمه دزدی و سرقت را می توان به سه دسته کلی تقسیم کرد:

الف) بیمه سرقت از منازل مسکونی

ب) بیمه سرقت از واحدهای تجاری و صنعتی (مغازه ها، ادارات، انبارها، کلوپ های ورزشی و کارخانه ها)

پ) بیمه دزدی از بانک ها

در این نوع بیمه نامه، «خطر دزد» و خساراتی که در اثر دزدی به بیمه گذار وارد می شود، بیمه میگردد. معمولا بیمه دزدی با سایر بیمه نامه ها ترکیب می شود که از رایج ترین آنها ترکیب با بیمه آتش سوزی است.

● بیمه اتومبیل

اتومبیل وسیله ای است که تقریبا از اواخر قرن نوزدهم و به شکلی همه گیر وارد زندگی انسان در جوامع بشری شده است و نقشی بسیار مهم در حمل مسافر و جابه جایی کالا دارد. اصولا در بیشتر جوامع بیشترین جابه جایی مردم و مسافران به وسیله اتومبیل صورت می پذیرد.پدیدار شدن این وسیله نقلیه اگر چه به همراه خود رفاه و آسایش و سرعت را به ارمغان آورده، اما به همان نسبت باعث بروز مشکلات بسیار و خطرات فراوان هم شده است، زیرا خطر تصادم و برخورد با این وسیله نقلیه رو به افزایش نهاده و تنها راه جبران و کمک به زیان دیدگان و رفع و یا تقلیل اثرات نامطلوب آن درزندگی آنها استفاده از بیمه است. شرکت های بیمه با درک این نیاز، طرح های متفاوتی برای جبران خسارات این حوادث ارائه داده اند.

● بیمه بدنه اتومبیل

براساس شرایط این بیمه نامه، دارنده یا مالک وسیله نقلیه اتومبیل خود را در برابر خطرات بیمه می کند تا در صورت بروز حادثه و ایجاد خسارت به وسیله نقلیه موضوع بیمه، شرکت بیمه خسارت وارد را براساس شرایط بیمه نامه جبران کند.منظور از خطرات موردتعهد بیمه گر، همان حوادثی است که درصورت واقع شدن چنان چه باعث نابودی و یا آسیب دیدگی اتومبیل شود بیمه گر موظف به جبران آن خواهد بود.

● بیمه شخص ثالث

افرادی که در یک جامعه زندگی می کنند باید تابع قوانین و الزامات آن جامعه باشند و به همین دلیل چنان چه شخصی چه از روی عمد و چه به علت بی احتیاطی و غفلت مرتکب عملی خلاف قانون ومقررات شود، مسوول بوده و باید به مجازات متناسب با آن بی احتیاطی برسد و زیان وارد اعم از مالی و یا جانی را جبران کند. مسوولیت مدنی زمانی جنبه عملی به خود می گیرد که شخص مقصر حادثه مجبورشود زیان وارد به شخص ثالث را جبران کند.

غلا مرضا تاجگردون رئیس سندیکای بیمه در کشور و کارشناس اقتصادی در خصوص جایگاه ایران در صنعت بیمه در بین سایر کشورهای منطقه اظهار دارد که احتمالا این جمله را بارها شنیده اید که براساس سند چشم انداز ۲۰ ساله می خواهیم درانتهای دوره چشم انداز (۱۴۰۴) قدرت اول منطقه باشیم.

به کاربردن این عبارت از این حیث که تمامی بخش های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را آماده حرکت به سوی افقی برتر می کند مطلوب نظر تدوین کنندگان و ابلا غ کننده سند چشم انداز یعنی مقام معظم رهبری است. گزارشات رسمی سالا نه بیمه مرکزی جمهوری اسلا می ایران نشان می دهد در سال ۸۶ ایران بین ۱۲ کشور اصلی منطقه منا (خاورمیانه و شمال آفریقا) رتبه اول را دارد.

به عبارتی مجموع حق بیمه ای که مردم ایران بابت پوشش بیمه ای پرداخت می کنند بین کشورهای منطقه بالا ترین است اما تعمق بیشتر در زمینه آمار ارائه شده نشانگر واقعیت دیگری است.

بررسی آمار رسمی نشان می دهد رتبه حق بیمه سرانه ایران در بین ۱۲ کشور اصلی منطقه منا دهم بوده و رتبه ضریب نفوذ بیمه در بین کشورهای فوق الذکر رتبه هفتم است. در سال ۸۶ حق بیمه سرانه هر ایرانی به طور متوسط ۵۰/۲ دلا ر بود در صورتی که این حق بیمه سرانه برای منطقه خاورمیانه منا، آسیا و جهان به ترتیب /۷ ۱۱۱،۹۳/۹، ۲۱۰/۷ و ۶۰۷/۷ دلا ر است. ارقام فوق بیانگر پایین بودن حق سرانه پرداختی هر ایرانی نسبت به سایر مناطق اعلا م شده است.

این موضوع موجب می شود به رغم این که از نظر مجموع حق بیمه تولیدی در منطقه از وضعیت مناسبی برخوردار هستیم از نظر حق بیمه سرانه رتبه مناسبی نداشته باشیم. ضریب نفوذ بیمه که بیانگر نسبت حق بیمه تولیدی به تولید ناخالص یک کشور است، می تواند نشان دهنده ارتباط مانوس یا غیرمانوس بودن فعالیت صنعت بیمه و اقتصاد یک کشور باشد. ضریب نفوذ بیمه کشور در سال ۸۶ معادل ۱/۳ است. این ضریب برای منطقه خاورمیانه، منا، آسیا و جهان به ترتیب ۱/۶،۱/۵۹، ۶/۲ و ۷/۴۹ است. ملا حظه می شود در این شاخص مهم نیز وضعیت کشور در مقایسه با مناطق مورد اشاره وضعیت مطلوبی نیست. نمی توان پایین بودن این نسبت را کاملا به کارکرد صنعت بیمه یا موسسات بیمه داخل کشور مرتبط دانست ولی عدم هماهنگی بین مجموعه عوامل داخلی اقتصاد، عدم توسعه فرهنگ بیمه، نامناسب بودن نرخ های بیمه ای و عدم اعتقاد به اهمیت صنعت بیمه در سالم سازی اقتصاد را می توان از جمله مواردی دانست که نقش مهمی در عدم توسعه این ضریب در کشور دارند. دو عامل ضریب پوشش و نرخ مناسب از جمله فاکتورهای اصلی هستند که می توانند نقش مهمی در ارتقای ضریب نفوذ بیمه داشته باشند.

یقینا اگر به صنعت بیمه به عنوان یک فعالیت اقتصادی نگاه کنیم و دولت و سرمایه گذاران این نوع فعالیت را به عنوان یک فعالیت موثر در ساماندهی اقتصاد تلقی کنند موسسات بیمه ای باید توسعه فعالیت های فرهنگی را به عنوان وظیفه ای اقتصادی اجتماعی تلقی کرده و در این زمینه تلا ش لا زم را به عمل آورند.

از طرف دیگر دولت باید با رعایت اصول اقتصادی و توجه به رقابتی شدن این صنعت از هرنوع تکلیف نرخی بر این صنعت خودداری کرده وسعی کند خواست و علا ئق خود را صرفا از طریق پرداخت یارانه و ما به التفاوت هزینه بر صنعت بیمه القا کند. اگر به این دو موضوع توجه کافی شود شاید بتوان امیدوار بود که در افق چشم انداز می توانیم در این صنعت مهم نیز پیشتاز باشیم. در غیر این صورت اتکای صرف به مجموع حق بیمه تولیدی می تواند اغوا کننده باشد. نمی توان صرفا با بیان مجموع حق بیمه تولیدی کشور ادعای اول شدن منطقه را داشته باشیم لذا بیان اول شدن منطقه به صرف رتبه اول مجموع حق بیمه تولیدی کشور بدون توجه به سایر شاخص های دیگر نمی تواند بیان کننده کل واقعیت صنعت بیمه در این مقوله باشد.

براساس آخرین گزارش، میزان سرانه حق بیمه در سال جاری حدود ۴ دلا ر در کشور عنوان شده است و این در حالی است که این میزان در کشورهای صاحب صنعت بیمه بیش از ۳۷۰ دلا ر در سال است.

بنابراظهارات دکترفرشباف رئیس کل بیمه مرکزی ایران با آزادسازی تعرفه های بیمه در کشور تحولی در نظام بیمه ای کشور رخ خواهد داد.اما در عین حال ابهاماتی نیز در وضعیت بیمه پس از اجرا شدن طرح هدفمندسازی یارانه ها از نظر کارشناسان اقتصادی وجود دارد.

نویسنده : شهرام صدوقی