خدمتگزاری در نظام اسلامی

در نظام اسلامی مدیریتها و مسؤولیتهای سیاسی ـ اجتماعی، امانت سنگینی بر دوش صاحبان آنهاست، نه اینکه طعمه و لقمه چرب و نرمی باشد، چنانکه امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ به فرماندار …

در نظام اسلامی مدیریتها و مسؤولیتهای سیاسی ـ اجتماعی، امانت سنگینی بر دوش صاحبان آنهاست، نه اینکه طعمه و لقمه چرب و نرمی باشد، چنانکه امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ به فرماندار آذربایجان نوشت:

«... ان عملک لیس لک بطعمه و لکنه فی عنقک امانه»

کار ( و حکمرانی)، طعمه و شکار تو نیست؛ بلکه امانت و سپرده ای در گردن توست.

همه کسانی که در جمهوری اسلامی، مسؤولیت دارند، باید خود را مدیون مردم دانسته، بلکه آنان را در مرتبه بالاتر و «ولی نعمت» خود حساب کنند و آزادی، استقلال و مقام خویش را مرهون کوشش آنان بدانند.

امام حسین ـ علیه السلام ـ افراد خدمتگزار را تشویق کرده و توفیق رفع نیازهای مردم را از جمله نعمتهای الهی شمرده، می فرماید:

«انّ حوائج النّاس الیکم من نعم الله علیکم فلا تملّوا النّعم»

همانا نیازمندیهای مردم به شما از نعمت های خدا بر شماست، بنابراین، از این نعمت ها خسته نشوید.

لازم به ذکر است که امروز در جامعه ما، اسلام و جمهوری اسلامی، حاکم است و همه کسانی که در این نظام، مشغول خدمت هستند، شغل، لباس و مسؤولیت آنان از نام اسلام و انقلاب اسلامی، مایه می گیرد و مردم، اعمال، رفتار و برخوردهای آنان را به پای اسلام و جمهوری اسلامی می گذارند. به همین جهت، همواره و بویژه در هنگام خدمت، باید هوشیار و بیدار بوده، از رفتار و برخورد مغایر با اخلاق اسلامی بپرهیزند و در خدمتگزاری، موازین اخلاقی را مراعات نمایند.

آفات خدمتگزاری

خدمتگزاری آفاتی دارد که شخص خدمتگزار گاهی در حین عمل، دچارش می شود، مثل اینکه انگیزه خدمت رسانی او، الهی نباشد، بلکه برای جلب منفعت شخصی خدمت کند؛ قدمی بر می دارد، تا قدمی برایش برداشته شود، خدمت می کند، تا به نام و نانی برسد و شهرت و مقامی بدست آورد. یا به اهلش خدمت نمی کند و یا در حین خدمتگزاری موازین اخلاق اسلامی را زیر پا می گذارد.

گاهی نیز شخص خدمتگزار بعد از عمل، آسیب می بیند و خدمت خود را با به رخ کشیدن، منّت نهادن، اذیت و آزار کردن و ... تباه می سازد. اینک به عنوان نمونه به دو آفت مهمّ خدمتگزاری اشاره می کنیم:

الف) ریا

ریا یکی از آفتهای عبادت است و خدمتی هم که در راستای رضا و خشنودی و تقرّب به خدا باشد، نیز عبادت است. بنابراین ریا و نمایش خدمت، از آفات خدمتگزاری محسوب می شود. امیرمؤمنان ـ علیه السلام ـ می فرماید:

«کل حسنه لا یرادبها وجه الله تعالی فعلیها قبح الریاء و ثمرتها قبح الجزاء»

هر نیکی و خدمتی که بدان خوشنودی خدا اراده نشود، زشتی ریا بر چهره آن مانده و نتیجه اش پاداشی زشت است.

ب) منّت و آزار

یکی از نشانه های خدمت عبادی، آن است که شخص خدمتگزار کارهای نیک خود را به رخ خدمت شوندگان نکشد، بر آنان منّت ننهد و اذیّت و آزارشان نرساند وگرنه عمل خویش را پایمال کرده است.

حضرت علی ـ علیه السلام ـ می فرماید:

«من منّ بمعروفه افسده»

هر کس با کارهای نیک خود (بر دیگران) منّت نهد، تباهش می سازد.

و در جای دیگر خطاب به مالک اشتر و همه دولتمردان، هشدار می دهد که مبادا خدمات عمومی و فعالیت های مردم را با منت و ... آلوده سازند:

«ایاک و المن علی رعیتک باحسانک ... فان المن یبطل الاحسان»

مبادا با نیکی خود بر رعیّت، منّت بگذاری ... که منّت نهادن نیکی را باطل می کند.

به قلم صفر مرادی