سالهای پر بار پیتر دراكر, اندیشمند برجسته مدیریت

پیتر دراكر Peter Ferdinand Drucker , پدر مدیریت نوین, نویسنده كتابها و مقالات متعدد در زمینه مدیریت, جامعه, اقتصاد و سیاست در روز جمعه ۱۱ نوامبر در ۹۵ سالگی در منزل خود در«كلیرمونت», شهر لس آنجلس به علت كهولت سن در گذشت

پیتراف.دراكر پدر علم مدیریت نوین و یا به تعبیر مجله «بیزینس ویك» آقای مدیریت در طول حیات ۹۵ ساله خود آموزه ها و تجربه هایی را برجای گذاشته كه همچنان اصول راهنمای خیلی از مدیران و شركتهای بزرگ دنیا قرار داد.

او محورهای عمده اقتصاد سنتی نظیر زمین، نیروی كار و حتی سرمایه را زیرسوال برد و به جای آن اقتصاد مبتنی بر دانایی را قرار داد كه سنگ بنای پیشرفت كشورها در قرن جاری خواهد بود؛ كه غفلت از آن فاصله بین كشورها را در سالهای آتی بیشتر خواهدكرد.

نگرانی از همین فاصله بود كه در اجلاس اخیر جامعه اطلاعاتی در تونس، كشورها را به این فكر انداخت كه راه‌حلی فوری برای این عقب ماندگی پیدا كنند.

«دراكر» با آثار فراوانی كه از خود برجا گذاشته، همه چیز را در حوزه مدیریت از نو تعریف كرده است: اصول مدیریت، مشتری گرایی، توانمندسازی، كاركنان سازمان، تغییر و...

وی در خلال عمر طولانی خود به مدیران و شركتها یاد داد كه چگونه هوشمندانه حركت كنند و چگونه در مواقع بحرانی خود را از نابودی در جمع رقبا نجات دهند.

وی فرصتها و تهدیدها را پیش روی مدیران گذاشته و اكیدا معتقد بود: «مدیران موثر باید برای تشخیص و هدایت فرصتها آماده باشند، یاد بگیرند و دائما پایگاه دانش خود را تازه كنند».

در غیر این صورت معلوم نیست، چه آینده ای در انتظار مدیران، شركتها وحتی كشورها خواهدبود.

آنچه كه پیش روی شماست درحقیقت دست رنج تعدادی از كارشناسان سازمان مدیریت صنعتی است كه مطالعه آن می تواند خوانندگان را با گوشه ای از آنچه كه دراكر در طول حیات پربار خود انجام داده، آشنا سازد.

همكارانی كه در تهیه این ویژه نامه سهیم بوده اند:

۱ - محمد آزادی ۲ - آناهیتا خزاعی ۳ - مریم عرفانی ۴ - یكتا عدالتی فرد ۵ - یلدا سهرابی ۶ - سحر سلطانی جنابی ۷ - امیر بختایی ۸ - هودسا قزوینیان ۹ - اصلان قدس نهری ۱۰ - شادی گلچین فر ۱۱ - الهام مقیمی

● زندگی علمی دراكر و خاطرات

پیتر دراكر (Peter Ferdinand Drucker) ، پدر مدیریت نوین، نویسنده كتابها و مقالات متعدد در زمینه مدیریت، جامعه، اقتصاد و سیاست در روز جمعه ۱۱ نوامبر در ۹۵ سالگی در منزل خود در«كلیرمونت»، شهر لس‌آنجلس به علت كهولت سن در گذشت.

او در سال ۱۹۰۹ در وین، پایتخت اتریش به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی و دبیرستانی خود را در اتریش و انگلیس گذراند. سپس به آلمان رفت و در دانشگاه فرانكفورت موفق به دریافت دكترا در رشته حقوق عمومی و بین المللی شد. دراكر در زمان اقامت خود در فرانكفورت به عنوان خبرنگار روزنامه مشغول به كار بود. او تا سال ۱۹۳۳ و زمانی كه نازی‌ها انتشار یكی از رساله‌های او را ممنوع كردند، در آلمان ماند و سپس به انگلیس رفت و در یكی از بانك‌های لندن مشغول به كار شد.

در سال ۱۹۳۷ به آمریكا مهاجرت كرد و در سال ۱۹۴۲ موفق به اخذ مقام استادی فلسفه و سیاست در كالج بنینگتون گردید.

در كالج بنینگتون در ورمونت به تدریس فلسفه و سیاست مشغول شد و حدود ۲۰ سال در دانشكده علوم بازرگانی دانشگاه نیویورك به تدریس مدیریت پرداخت.

با آغاز سال ۱۹۷۱ او تدریس درس مدیریت مالی مشاغل را در دانشكده عالی دانشگاه كلیرمونت لس آنجلس كه دانشكده اقتصاد خود را به نام او نامگذاری كرده بود، شروع كرد.

۳۱ عنوان كتاب او به بیش از ۲۰ زبان زنده دنیا ترجمه شده است. ۱۳ كتاب در زمینه جامعه، اقتصاد، سیاست و ۱۵ كتاب در زمینه مدیریت، دو كتاب داستان و یك كتاب در رابطه با زندگینامه خود دارد. او در تهیه كتاب معروف «نقاشی ژاپنی»، همكاری داشته است. او چهار سری فیلم آموزشی بر اساس كتابهای مدیریت خود داردو سرمقاله‌های زیادی در وال استریت ژورنال و هاروارد بیزنس ریویو نوشته است.

او همچنین ده‌ها مقاله برای همایشهای آكادمیك و نشریات پرتیراژ تهیه كرده است.

پروفسور دراكر زمان زیادی را به بررسی كاركرد بخش خدمات اختصاص داد كه نتیجه‌اش تاسیس بنیاد غیرانتفاعی مدیریت دراكر در نیویورك بود كه از سال ۲۰۰۳ به بعد با عنوان موسسه رهبر به رهبر (LEADER TO LEADER) شناخته می‌شود.

نیوت گینگریچ رئیس پیشین مجلس نمایندگان آمریكا با اشاره به نقش دراكر در توسعه علم مدیریت نوین می‌گوید: دراكر را می‌توان مهم‌ترین عامل توسعه مدیریت كارآمد و تبیین خط‌مشی‌های مدنی كاربردی در قرن بیستم دانست.

دراكر در شركتهای بزرگ صنعتی دنیا نظیر جنرال الكتریك به عنوان مشاور فعالیت و همچنین با دولتهای ژاپن، كانادا و مكزیك همكاری كرد.

جك ولش مدیر برجسته جنرال الكتریك، ایده تغییرات در شركت را كه به تغییرات اساسی و مهم انجامید از دراكر الهام گرفت.

«اندی گرو»، مدیرعامل پیشین گروه اینتل، دراكر را قهرمانی می‌داند كه به نحوی فوق العاده می‌نویسد و می‌اندیشد. اندیشمندان بزرگ دراكر را به خاطر اهمیتی كه برای نقش كاركنان در توفیق و پیشرفت سازمان قائل بود، از پیشگامان علم مدیریت می‌دانند.

سه دهه پیش از آنکه در نیمه دوم دهه ۹۰، لفظ «دانش» و «اطلاعات» نقل محافل روشنفکری و حوزه مدیریت شود، دراکر مفاهیمی همچون «کارگر علمی» و «جامعه علمی» را ابداع و اهمیت نقش آنها در آینده ای که ما هم اکنون در آن به سر می‌بریم را به روشنی تبیین كرد.

در طول دوره حیات حرفه ای خود، او همواره در آثار خود ندا می‌داد که مدیران ارشد باید برای تحولی عمیق در ماهیت مشاغل آماده شوند و یا اینكه اعلام می كرد که بزودی در جوامع توسعه یافته، عمر کاری انسانها از عمر سازمانهایی که در آن کار می‌کنند، بیشتر خواهد شد.

دراكر بنیانگذار ایده‌هایی چون مدیریت هدف‌گذاری و تمركززدایی است و تكنیك‌های انگیزه‌سازی او از سوی بسیاری از مدیران مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مجله بیزنس ویك او را به عنوان بزرگترین متفكر راهكار‌های مدیریت عصر حاضر در سال ۱۹۹۷ معرفی كرد. مجله فوربس نیز در همان سال از او به عنوان «كسی كه هنوز جوان‌ترین ذهن را دارد» نام برد.

دراكر در ۲۱ ژوئن سال ۲۰۰۲، به خاطر كتاب «چالشهای مدیریت در سده ۲۱» و تلاشهایش در زمینه علم مدیریت مفتخر به دریافت نشان ویژه ریاست جمهوری از جرج‌بوش رییس‌جمهور آمریكا شد.

او اولین كتاب خود را با عنوان مضمون بنگاه، بر اساس تحقیقی در مورد ساختار درونی شركت جنرال موتورز نوشت.

هنری مینتزبرگ استادمطالعات مدیریت دانشگاه مك گیل در كانادا درباره او می‌گوید: «یك بار ما با یكدیگر صحبت می كردیم و در آن موقع فهمیدم كه او دارای هوش و قدرت فكری بزرگی است. او توانسته این قدرت را با انسانیت خود تركیب كند».

فیلیپ كاتلر درباره او می‌گوید: «دراكر پدر علم مدیریت است. برای ما او یك مدل است. همواره ایده‌های جدید می‌دهد و آنها را بازبینی می‌كند. هنگامی كه به من عنوان پدر بازاریابی می دهند، من دراكر را معرفی می‌كنم. من می‌گویم اگر من پدر بازاریابی باشم، دراكر پدربزرگ بازاریابی است."

كوئین میلز، استاد دانشكده اقتصاد دانشگاه‌ هاروارد در مورد دراكر می‌گوید: او فردی پیشرو در زمینه فرهنگ و علم بود و این چیز نامتعارفی نیست. او سالها پیش از آن كه تحولات عمیق در زمینه تجارت و اقتصاد آغاز شود از وقوع آنها در آینده خبر داد. او ظهور نسل جدیدی از نیروی كار را پیش‌بینی كرد كه شغل آنها بر اطلاعاتشان و نه نیروی كار یا حتی توان مدیریتی‌اش استوار خواهد بود.

از جمله عواملی كه دراكر به عنوان ساختارهای شخصیتی خود معرفی می‌كرد، تکاپوی دستیابی به تعالی در شغل به خاطر رضای پروردگار (برگرفته از فلسفه وردی و فیدیاس) ، تلاش در آموختن از انجام کارهای نو و رها کردن شیوه های کهنه انجام کارها (برگرفته از نظرات یک همکار قدیمی در یک شرکت حراستی) و آگاهی به اینکه شما در نهایت، تنها به خاطر تغییری که در زندگی انسانها ایجاد می کنید در یادها جاویدان خواهید شد.(برگرفته از فلسفه شومپیتر)

ولی جذابترین عامل، چیزی بود که دراکر از شغل روزنامه نگاری آموخته بود: «هر سه یا چهار سال یک موضوع را انتخاب می‌کردم، که می‌توانست هنر ژاپنی و یا اقتصاد مدرن باشد و به تفحص در آن می‌پرداختم. مسلماً سه یا چهار سال برای متخصص شدن در یک موضوع کافی نیست اما برای دستیابی به فهم درست موضوع کفایت می‌کند. بنابراین، در طول ۶۰ سال گذشته، همواره تنها به یک موضوع در هر زمان پرداخته‌ام و این کار به من کمک کرد تا به دانشی عمیق و ریشه دار دست یابم. علاوه بر آن، مرا وادار كرد تا ذهنم را به روی نظامها، روشها و شیوه‌های نو در کار باز نگه دارم، چرا که هر یک از موضوعهای انتخابی من نیازمند اتخاذ فرضیاتی نو و به کارگیری روش شناسی منحصر به خود بود».

دكتر بیژن خرم، از بنیانگذاران سازمان مدیریت صنعتی و مشاور ارشد موسسه پژوهشهای سیستمی Interact، در سال ۱۹۶۸ به عنوان نماینده ایران در كنفرانسی شركت داشت. رئیس دانشگاه برگزار كننده این كنفرانس در شروع جلسه خبر از پذیرفته‌شدن دعوت دانشگاه از سوی دراكر را می‌دهد. دراكر به محض ورود به جلسه سراغ نماینده ایران را‌ می‌گیرد و می‌خواهد درصورت امكان بعد از جلسه دیداری خصوصی با ایشان داشته‌باشد. بعد از جلسه از آقای خرم می‌پرسد همه جای دنیا مرا برای سمینارها و همایشهایشان دعوت می‌كنند، اما تا امروزهیچ كس مرا به ایران دعوت نكرده‌ است ، مخصوصاً دوست دارم به سازمان مدیریت صنعتی بیایم.

دكتر علی اكبر فرهنگی، دارای فوق دكترای ارتباطات سازمانی و دكترای مدیریت از دانشگاه اوهایو (آمریكا) و یكی از چهره های ماندگار مدیریت ایران، یكی دیگر از شاگردان دراكر هستند.ایشان اولین بار در سال ۱۹۷۶برای آموختن درسی تحت عنوان «مشاوره مدیریت» از نزدیك با ایشان آشنا شدند. دكتر فرهنگی درباره ویژگیهای دراكر می گویند: «دراكر شخصی جامع الاطراف بود و علاوه بر مطالعات گسترده ای كه در زمینه مدیریت داشت، در فلسفه، اقتصاد و ادبیات نیز صاحب نظر بود. به طور مثال ایشان ۲ جلد رمان به چاپ رساند. این مسئله نشان می‌دهد كه افراد صاحب نظر در هر زمینه علمی، صرفاً در یك زمینه تحقیق و بررسی نمی كنند، بلكه همانند درختی كه ریشه در تنومندی دارد از علوم متفاوتی برای توسعه فكری و نظری خود استفاده می‌كنند. ایشان به هیچ عنوان فرد تك بعدی به شمار نمی رود. ویژگی دیگر دراكر كه توجه من را به خود جلب می كرد، برنامه ریزی دقیق او برای كلیه فعالیتهای زندگی اش بود. ایشان در برنامه خود ورزش، خواب و برنامه كاری بسیار حساب شده‌ای را گنجانده بود و بسیار از استرس و هیجانات شدید پرهیز می‌كرد. شاید یكی از دلایل عمر طولانی ایشان نیز همین امر بوده باشد. همچنین ایشان ابراز امیدواری كرد كه شخصیتهایی مانند دراكر برای دانش پژوهان به عنوان یك نمونه خوب، سر مشق و الگو قرار گیرد.

---